ER MN “ER və RF arasında YTMT Qafqaz regionunda HQM birləşmiş regional sistemini yaratmaq barədə”razılaşmaya dair iddiatəqdim edib
O bütünlüklə təqdim edilir: “ER və RF arasında YTMT Qafqaz regionunda HQM birləşmiş regional sisteminin yaradılması barədə” Razılaşma 2015-ci ildekabrın 23-də imzalanıb.
Razılaşmanın 2-ci maddəsinin 1-ci bəndiylə nəzərdə tutulub ki, YTMT Qafqaz regionunda HQM-ni təkmilləşdirmək məqsədiylə ,HQM birləşmiş
regional sistem yaradılır.( Qeyd etmək lazımdır ki, bu birgə, yox ki, birləşmiş sistemdir, yəni ER SQ HQM qoşunları özlərini müdafiə edir).
Məsələn, Qazaxstan RF ilə HQM birləşmiş regional sistemini yaradıb.
Belorusiya ilə HQM birləşmiş regional sistem yaradılmasına dair müvafiq razılaşma Moskvada 2009-cu ildə fevralın 3-də imzalanıb.
RF HQM birləşmiş regional sistemini yaratmağa dair razılaşmalar imzalanması nəzərdə tutulub.
Yalnız ER –dır ki, RF ilə HQM birləşmiş regional sistemini yaratmağa dair razılaşma imzalayıb.
Razılaşmanın isə 3-cü bəndiylə nəzərdə tutulub ki, hesaba almaqla regionda ER və RF ərazilərinin ayrılması, HQM sistemi tərkibində ER dövlət sərhəddində Yığma təhlükəsizliyin ayrılıqda rayonun HQM birləşmiş sistemi ayrılır ki, onun da birgə əməliyyatlarını, 6-cı maddənin 3-cü bəndinə əsasən
ER-nın SQ –ni n HQM qoşunlarının rəisi idarə edir.
Qeyd olunan məsələlərlə ER SQ HQM qoşunları ER Ali komandanlığa tabedir.
Müqavilənin 6-cı maddəsinə əsasən Yığma təhlükəsizliyinin Qafqaz regionunda havaya qarşı müdafiə birləşmiş regional sisteminin qoşunları və
havaya qarşı digər HQM regional sistemlərinin tərkibində daxil olan qoşunların birgə əməliyyatlarının sistemləşdirilməsini Rusiya Federasiyasının SQ hava qüvvələrinin ba komandanlığı həyata keçirir.
Sülh zamanı Yığma təhlükəsizliyinin Qafqaz regionunda HQM birləşmiş regional sistemi üzərində elə məsələlər qoyulur, hansılar ki, regionda HQM birliyi regionunun sistemi üzərində qoyulur.
Olduqca vacibdir ki, Razılaşma nədznində artırılmış və nəzərdə tutulmuş “Yığma təhlükəsizliyinin Qafqaz regionunun HQM birliyi regional sistemi barədə” Qanunamənin 5-ci maddəsinin 5–ci bəndinə əsasən sülh zamanı
Yığma təhlükəsizlik Qafqaz regionunda HQM birləşmiş regional regional sisteminin qoşunları özlərinin milli komandanlığına bir başa tabeliyini qoruyur ki, o da olduqca vacibdir..
Qanunamənin 7-ci bəndi isə nəzərdə tutur ki, Yığma təhlükəsizlik üzər Qafqaz regionunda HQM birləşməsi regional sisteminin HQM –nin növbəti qüvvələri tərəfindən silahdan istifadə etmək qaydları o tərəfin qanunnaməsiylə sahmanlaşır ki, onun hava ərazisində obyekt varsa, ona qarşıda silahdan istifadə olunur.
Havaya qarşı təhlükəsizliyin Qafqaz regionunda HQM birləşmiş regional sistemi yalnız aqressiyanın bir başa təhlükəsi və müharibə zamanı tədbiq olunur.
Müqavilə RF SQ hava-kosmos qoşunlarının imkanlarını istifadə etməyə yol verir, hətta nüvə silahının istifadəsinə kimi. RF SQ hava-kosmos qüvvələrinin peyk sistemi var ki, o da ER ərazisində ER SQ Hava əleyhinə müdafiəsi qoşunlarının xeyrinə istifadə edilə bilər. Rus tərəfinin həmçinin nəzarət sistemləri var ki, onlar da ER SQ Hava əleyhinə müdafiəsi qoşunları üçün istifadə edilə bilər.
Müşahidə olunan Müavilə ilə erməni tərəfi özünün Havaya qarşı müdafiə sistemini bütünlüklə birləşmiş region sisteminə vermir. Müqavilənin 5-ci maddəsinə əsasən, ER və RF müdafiə nazirləri Kollektiv təhlükəsizliyin Qafqaz regionunda havaya qarşı müdafiənin birləşmiş region sisteminin qoşunlarının tərkibində, o cümlədən Kollektiv təhlükəsizliyin ayrı regionunda havaya qarşı müdafiə sistemində, onların tərəfindən ayrılmış qoşunların idarə edilmə nöqtelərinin siyahısını təsdiqləyirlər.
Odur ki, erməni tərəfi özü qərar alır ki, özünün havaya qarşı müdafiə sisteminin hansı hissəsini birləşmiş region sisteminə verəcək ya da ondan geri alacaq. Bu məsələdə ER SQ Havaya qarşı müdafiə qoşunları özlərinin müstəqiliyini qoruyur. Müqavilənin 1-ci maddəsinə əsasən, “Kollektiv təhlükəsizliyin ayrı region” anlamı ER ərazisi və hava məkanında regionun hissəsi kimi xarakterizə edilir.
Bu səbəblə DQR ərazisində bu Müqavilə işləmir odur ki, o həmçinin ER və DQR müdafiə nazirlikləri arasındakı əməkdaşlıq üzərinə təsir etmir. MDB Hava əleyhinə müdafiə sisteminə gəlincə, orada həmçinin erməni tərəfi öz müstəqilliyini saxlayır, əksinə ER SQ Hava əleyhinə müdafiə qoşunları sistemin inkişafı məqsədiylə MDB Hava əleyhinə müdafiənin birləşmiş sistemin çərçivəsində hərillik formatı ilə dotasiya alır.
