Dağlıq Qarabağda Konsitsiya dəyişiklikləri baxışıyla təklif olunan prezidentlik idarəçiliyi modeliylə, əlbətdə birbaşa seçilən prezidentin mübahisə olunmaz leqitimliyi olacaq, oxşarı həmçinin parlamentdə də olacaq.
Bu haqda Ter.am ilə söhbətində DQR Milli Şurasının sədri Aşot Ğulyan oxşar baxışla ki, təklif olunan variant super prezidentlik idarəçiliyini özündə əks edir razılaşmamışdır.
Sual – Bu günlərdə DQ- da Konsitusiya dəyişikliklərinin keçirilməsi baxışı dərc olundu, hansııyla ki, yarımprezidentlik fəaliyyəti modelini prezidentlik modeliylə parlament modeli meddəalarıyla əvəz edilməsi təklif olunurdu.
Yaxşı bu dəyişikliklər nəylə şərtləşmişdir?.
Cavab – DQR prezidenti nədznində Konsitusiya dəyişikliklərinin ixtisassçılı komsiyyası dövlət idarəçiliyi sisteminin son seçki məsələsində nəinki yalnız komissiyanın daxilində keçirilən diskussiyaların nəticələrini və ixtisassçılıq məsləhətlərini, həm də, siyasi qüvvələrin baxışlarını və ictimaiyyət arasında hakimlik edən əhval-ruhiyyələri hesaba alıb.
Oxşar baxışla təklif olunan prezidentlik idarəçiliyi modeli icraedici hakimiyyətinin uzunmüddətli qalmasından çəkinməyə imkan yaradır.
Ona paralel olaraq qnunverici orqanın rolunu yüksəldir.Lakin Prezident-parlament qarşılıqlı münasibətlər isəantitarazlığın və səbrli olmağın daha mənfəətli mexanizmlərini istifadə edəcək.
Ümumi baxımla demək olar ki, təklif olunan model dəqiqləşmiş prezidentlik qaydalarıyla nizamlanır., bununla belə burada yarımprezidentlik və parlamenti idarəetmə müddəaları istisna olunmur.
Bu prinsip Artsax Respublikasının özünə xaslığından çıxış edilərək həyata keçirilib yəni, sakinlərinin sayıyla, kiçik ərazi, siyasi meydanın varlığı dərəcəsindən “elan olunmayan müharibənin” ölmasından və sairə.
Sual – Diskusiyalarda əvvəlcə parlament idarəçiliyi sisteminə keçid etmək barədə danışılırdı.Məgər, dəyişikliklər dörd günlük müharibəyləmi şərtləşib.
Aprel hadisələrindən sonra o haqda danışılırdı ki, parlament idarəçiliyi sistemi dövlətin qəyyumluğunu təmin etməyəcək Səbəbi budurmu ki, prezidentlik mogeli seçilmişdir?
Cavab- Həmin tarix imərisində hər hansısa sirr yoxdur ki, Konsitusu\iya reformlarının prosesinə başalanması mərhələsində biz DQR –da ER-da artıq seçilmiş parlament idarəçiliyi modelinə uyğun sistemin olamasına istiqamətli olmuşuq.
Aprel müharibəsi, əlbətdə bizim Konsitusiya refomları baxışlarımızda bəzi dəyişikliklər etdi. Lakin prezident idarəçiliyi modelinəüstünlük vermək üçün bu yeganə fakt deyildi.
Bir sıra əsas məsələlər həmçinin olub ki, onları Konsitusiya qanunvericiliyi amanı hesaba alınmaya bilməzdi. Məsələn: icaredici hakimiyyətin qəyyumluğunun mühümlüyü,Artsax amilində
Milli Şuranın deputatlarının sayı, Konsitusiya Ədliyyənin baş tutması mühümlüyü ə nəhayət ölkə qarşısında dura mübarizələr.
