Azərbaycan-Qarabağ münaqişəsinin danışıq dinamikası iyirmi və artıq illər ərzində dəfələrlə dəyişikliklərə məruz qalıb.
Ümumi təsürratları bu haqda artsakhtimes.am-ə siyasətşünas,DQR Prezidentinin iş heyətinin informasiya idarəsinin rəisi Davit Babayan təqdim edib:
“Danışıq prosessinin və ümumiyyətlə, münaqişənin nizamlanmasının iki əsas istiqaməti var.
Birincisi,süıh və sabitliyin qorunmasıdır və ikincisi xırdalıqlarla nizamlanmasıdır” – deyərək Davit Babayan əlavə edib.
“Birinci səthdə,2016-cı ilə kimi dörd günlük müharibə, qismən də olmasına baxmayaraq beynəlxalq cəmiyyətə sülh və sabitliyi qorumaq nail olurdu.
Dörd günlük müharibə sanki bütün bunları pozdu və xoşbəxtlikdən o yalnız 4 gün sürdü, lakin 4 gün danışıq prosessini kifayət qədər geri çəkdi və indi sanki hər şey sıfırdan başlanır.
Əlbətdə təssüratlı nizamlanma barədə danışmaq xüsusən Azərbaycanın yürütdüyü dezkonstruktiv siyasətçilik amilində olduqca çətindir.
Bu olduqca böyük səylər və vaxt tələb edir. Dezkonstruktiv əməliyyatların yenidən başlanmasına gəlincə, onda aydındır ki, beynəlxalq cəmiyyət bir dəfə də gördü ki, o nə dərəcədə təhlükə doğurur və ikiqat cəhdlərlə hər şey edir ki, sülh və sabitlik qorunsun.
Ümumi baxımla Azərbaycanın siyasətçiliyi sayyəsində Artsax danışığın tam tərəfi olaraq sanki kənarda qaldı, bizim həmin görüşlərdə iştirak etməməyimizə baxmayaraq sədrlər yaxud, Xİ nazirləri səviyyəsiylə görüşlər olur və ATƏT MQ həmsədrləri mütəmadi olaraq Stepanakertə səfər edir Prezidentlə yaxud digər vəzifəlilərlə görüşlər keçirir.
Daima elan edilir ki, Stepanakertin bir başa iştirakı olmadan prosessi nizamlamaq qeyri-mümkündür.Bu ümumi təsvirdir.
Dəqiqdir ki, danışıq prosessindən asılı olmayaraq sülh və əmin amanlığın qəyyumluğuna zəmanət, ER və DQR Silahlı qüvvələridir və onlar nə qədər əzəmətli olsalar bir o qədər regionda sülh hökm sürəcək.
Bizim baxışımızda dəyişiklik olmayıb.Artsaxın müstəqilliyi və onun təhlükəsizliyini bizim üçün müstəsna dəyərlərdir və Artsax Respublikası hər şey edəcəkdir ki, öz təhlükəsizliyini bütün səthlərdə xüsusi qüvvəsiylə müdafiə etmiş olsun.
Vaxtıyla iki variant dövr edirdi: mərhələli və patetli. Sonralar sanki yenidən ona dönüş yaranır.
Burada texniki deyil, baxış fərqi var.Əgər Azərbaycan normal dövlət olsaydı, ola bilərdi mərhələli üsulun bəzi elementləri özünə yer tapaydı, məsələn, Azərbaycan tərəfindən Artsaxın tanınılması.
Bu artıq birinci və mühüm mərhələ hesab olunacaqdı və buradan da başqa məsələlərin müzakirəsinə başlanardı.Lakin bunu Azərbaycan istisna edir, ona görə ki, o münaqişənin nizamlanmasını keçmiş SSRİ Azərbaycanının ərazi bütövlüyünün bərpa olunması çərçivələrində görür və başqa variant görmək istəmir.
Oxşar vəziyyətdəsə, bu olsun mərhələli yaxud patetli, işləməyəcəkdir. Çünki problem məhz Azərbaycanın daxilindədir. O öz yanaşmalarını bir daha nəzərdən keçirməyincə, təssüratlı nizamlanma gözlənilməsi mümkünsüzdür.
Yaxud,nizamlanma bu variantla olacaq yəni, sülh və sabitliyin qorunması o vaxtacan ki, hamı tərəfindən qəbul ediləsi variant aşılansın. Lakin, burada bir olayı yenə hesaba almalıyıq yəni, tam formatın bərpası olmadan münaqişənin təəssüratlı qaydada bərpa edilməsi mümkünssüzdür.
Danışıqlar hazırda təhrifedici formatla aparılır, bu ATƏT tərəfindən məhz xüsusi qərarların kobudluqla pozuntusu səbəbindəndir,ona görə ki, 1994-cü ildə Budapeşt sammiti zamanı, haçan ki, ATƏT yaradıldı və Minsk qrupu formalaşdı qəbul edilən qərarda üç tərəflər var idi:
Artsax,Azərbaycan, Ermənistan.Həmin qərar Konsensyumun əsası üzərində qəbul olunmuşdur.Həmin qərarı qüvvəsiz sayan, yaxud digər aşılanmalı qərar qəbul olunmayıb. Sanki, olduqca asan məsələlərdir, hansılarla ki, gərək müvafiq addımlar atılaydı, bunula belə həqiqət başqadır”.
