Avstriyanın “Profil” jurnalında Artsax, 4 günlük müharibə və Taliş kəndi barədə məqadlə dərc olunub. ER Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat, informasiya və ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi “Armenpress”-ə məqalənin qısa tərcüməsini təqdim etdi.
“Münaqişə tərəflərindən Ermənistan çox qədim tarixi olan bir ölkədir. Ermənistan xalqı Osmanlı İmperiyasında törədilmiş soyqırım nəticəsində yer üzündən silinə bilərdi. Dənizə çıxış olmayan bu ölkənin zəngin resursları yox, lakin iki düşmən qonşusu var. Bu ölkədə demokratiya mükəmməl deyil, lakin Avropa dəyərlərinə sadiqdir.
Münaqişənin digər tərəfi Azərbaycanın 100 illik tarixi var və uzun zamandır ki, ölkə liqtidarı eyni ailə klanının əllərindədir. Mərkəzi Asiyanın keçmiş sovet respublikaları kimi Azərbaycanda da insan hüquqlarının pozulmaları, müxalifət və jurnalistlərə qarşı zorakılıq var.
Aprel haidsələri Dağlıq Qarabağ və Ermənistan tərəfindən Azərbaycanın “İldirimsüratlli müharibəyə”-cəhdi olaraq qiymaətləndirilir. Azərbyacan isə, iddia edir ki, bu, ermənilərin təxribatıarına bir cavabdı. Bakı hətta Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Taliş kəndinə girişini də imtina eir. Xarici İşlər Nazirliyindən bildiriblər ki, “Əgər biz kəndə girsəydik, kəndi geri verməzdik”. Bu halda belə bir sual yaranır: Taliş kəndində yaşlı insanları öldürən və bədənlərinə işgəncə edən kim idi?
4 günlük mühaibədən sonra tərəflərin çəkdiyi zərəri eyni idi. Hər iki tərəfin silahlı qüvvələrində 100-ə yaxın itkisi olub. Dağıdılmış evlər və qiymətsiz nailiyyətlər.
Əgər Azərbaycanın dövlət yardımı nəticəsində bir çox zərərlər aradan qaldırılsa da, Talişda hələ xarabalıqlardadır.
2006-ci ildə “Şpigel” yazıb ki, Taliş qədim zamanlardan bəri ermənilərin “Kartal Yuvası” idi. Mənbələrdə Taliş haqqında 461-ci ildən qeyd edilirdi. Lakin elə görünür ki, bu 1555 illik tarixi sona yaxınlaşdı.
Orta əsrlərdə “Artsax” adlı səlahiyyəti Erməni Krallığının bir hissəsi idi. Bu günədək “Artsax” adı “Dağlıq Qarabağ” adı ilə bərabər istiafdə olunur. Azərbaycan öz tarixi köklərini 17-ci əsrdə formallaşdırılmış Qarabağ xanlığında görmək istəyr.
Unudmamalıyıq ki, Osmanlı türkləri tərəfindən törədilmiş Erməni Soyqırımı haqqında xatirələr nə qədər güclüdür və azərbaycanlıların da osmanlı türkləri ilə sıx əlaqələri var. Unudmamalıyıq ki, 1918-1920-ci illərdə Osmanlı türkləri ilə azərbaycanlılar ermənilərə qarşı Dağlıq Qarabağ üçün müharibə edirlərdi. Bu gün də Azərbaycanın Osmanlı İmperasiyasının varisi Türkiyə ilə sıx əlaqələri var.
Xatırlamalıyıq ki, Sovet dövründə Stalin, ermənilərin iradəsinə baxmayaraq, Dağlıq Qarabağı Azərbaycan SSR-na verdi. Qarabağ əhalisinin 70-80% erməni idi və Dağlıq Qarabağ muxtar vilayət olub. Lakin bu ermənilər və azərbaycanlılar arasında olan düşmənliyini daha da derinləşdirdi.
Sovet İttifaqının son illərində Azərbaycanda ermənilərin kütləvi qırğınları töredilmişdi. Minlərlə ermənilər evlərini tərk etmək məcburiyyətində qaldı. Sovet ittifaqının dağılmasından sonra ermənilər intiqam aldılar və Dağlıq Qarabağı azad edərək oradan minlərcə azərbaycanlıları qovdular.
Azərbaycanın tədbirləri nəticəsində Naxçıvan tamamilə ermənisiz qalıb.
750.000 azərbaycanlı və 300.000 erməni qaçqınları iki tərəflər üçün də etnik təmizləmə vəziyyətə gətirib.
20 ildir ki, müzakirələrin bir nəticəsi yoxdur. Azərbaycan BMT qətnamələrinə istinadən Dağlıq Qarabağı və ətraf rayonları istəyir, lakin Artsax yalnız tanınmış tərəf olduqdan sonra müzakirələr girəcək.
Artsax Parlamentinin sədri Aşot Ğulyan yaxın gələcəkdə münaqişənin həlli görmür. Azərbaycandan isə qeyd edirlər ki, “Biz Ermənistandan həmişə eyni sözləri eşidirik və burada nikbin bir şey yoxdur”.
Buna görə də, təmas xəttinin həm bu, həm də digər tərəfində daha da güclənirlər və silahlanırlar.
