Con Boltonun Azərbaycana səfəri: Konkret güzəştlər əvəzinə 907-ci düzəlişi aradan qaldırma ümidləri
2018-ci il oktyabrın 23-dən Ermənistanın İctimai Radiosunda rus dilində yayımlanan “Azərbaycan bir həftə ərzində” proqramında Azərbaycanda həftə ərzində baş verən ən mühüm və maraqlı hadisələr müzakirə olunur. Proqram aparıcıları Anjela Elibegova və Armine Adibekyandır.
Proqram aparıcıları qeyd ediblər ki, Azərbaycana yardımını məhdudlaşdıran 907-ci düzəlişin qəbulunun tarixi Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə birbaşa bağlıdır. Elə ki, SSRİ-in dağılması fonunda 1992-ci ildə Amerika Konqresi “Azadlığın dəstəklənmə aktı” qəbul etmiş, qəbul edilən bu aktın məqsədi keçmiş sovyet respublikalarına iqtisadi dəstək verməsidir. Bu Azərbaycanın tərəfindən başlatdığı Artsax münaqişəsinin başlanğıclarında idi.
.Azərbaycanın təcavüzkar davranışı üçün ABŞ Azərbaycana yardımı qadağan edən 907-ci düzəlişin qəbyl olunmasına səbə olub. Azərbaycan təbliğatı bunu “erməni lobissinin hərəkəti” deyir, lakin qeyd etmək lazımdır ki, o vaxt nə Azərbaycanın, nə də Ermənsitanın lobbisi olmayıb. Hər halda, Ermənsitan-Azərbaycvan münaqişəsinə dair olmayıb. O vaxt Azərbaycan Türkiyə ilə birlikdə Ermənistanın ümumi blokad siyasətini və xarici dünyadan izolyasına yönəlmiş politika aparıb, buna görə də Azərbaycan o dövrdə təcavüzkar ölkə kimi hesab olunurdu, əslindıə olduğu kimi. Ancaq onlar bunları qəbul etmək istımirlər, özlərini qurban kimi görməyinə üstünlük veririlər. Amma bu 1992-ci ili olub, tekin nısil bunu xatırlayır; Stepanakert dörd tərəfdən, Ermənistan üç tərəfdən blokadaya alınıb. Demək olar ki, blokada siyasəti hərəkətə keçdi. Nəticədə bu düzəliş qəvul olunub, o düzəniş Azərbaycana verilən yardımına tədir göstərib. 1992-ci ildə ABŞ-də Azərbaycanın səfirliyinin açılşmasından sonra, bu düzənişin ləğ edilməsi və ya onun etibarlığınının dayandırılması üçün xeyli səylər göstərilmişdir, lıakin bütün bunlar nəticəsiz olub. Onlar tək 2001-ci ildə bu düzənişi dondura biliblər, o zaman sentyabrın 11-də Nyu-Yorkdadakı Dünya Ticarət Mərkəzidə baş verən terororist hücumu ilə əlaqədər Azərbaycanın hava limanından istifadəyə icazə verməklə Buş administrasiyası düzəlişin müvəqqəti ləğvinə nail olmuşdur.İndi isə İran, Əfaqanılstan, Suriya ilə əlaqədar Azərbaycanın növbəti ehtiyacı olduğunda onlar Azərbaycana bu düzənişin ləğv edəcəyinə ümid bəslədi. Azərbaycan da bununla konkret addımar ata bilər.
Eləcə də qeyd edilir ki, Boltonun Azərbaycana səfəri zamanı digər bir əlamətdar hadisə baş verib- bu hadisəyə beynəlxalq humanitar təşkilatı Amnesty İnternational müdaxilə etdi, onlar Azərbaycan hakimiyyəti ilə insan hüquqları haqqında danışmağa təlimat verib, o Tbilisidəmn oğurlanan azərbaycanlı journalist Əfqan Muxtarlının məsələsini qaldırıb. Bu missiyanın nə qədər müvəffəqiyyətli olduğunu söyləmək çətindir, lakin Bolton təsadüfən bu məsələni qaldırdığına toxunub.
Boltonun Bakıya səfəri, həttə 907-ci düzəniş haqqında Bakıda deyil, Amerikan qaynağına müsahibəsində qeyd etdi. Müsahibə Azərbaycanın KTMT-yə üzvlüyü haqqında idi, onlar bu məsələ üzrə söhbət ediblər, bunu Azərbaycanda neçə hiss olunduğuna, Ermənistanın bu məsələyə reaksiyasına toxunublar. Ermənistanın öz veto hüququndan istifadə edəcəyini və Azərbaycanın KTMT-də olmayacağını elan etdikdən sonra Elmar Məmmədyarov son müsahibəsində bu suala cavab verməkdən imtina edib. 907-ci düzənişi ilə bağlı məsələ Erməni tərəfinin reaksiyasını yoxlayır.
