Bakıda 30 il əvvəl bu günlərdə azərbaycanlı ekstremistlər adamların evlərinə hücum etdilər, qəddarcasına işgəncə verdilər, erməniləri və digər etnik qrupların nümayəndələrini qətlə yetirdilər
Silahsız və müqavimət göstərə bilməyən insanları onlar öldürürdülər, onlarsa müqavimət göstərə bilmirdilər. Bu haqda Gazeta.ru saytının Bakıdakı qırğınları ətraflı şəkildə geniş məqaləsində toxunulub. 1990-cı il yanvarın 12-dən Bakıda ermənilərə qarşı qırğınlar və işgəncələrə başlanılır. Ruslara, yəhudilərə, gürcülərə və yunanlara qarşı həmçinin qanunsuz hərəkətlər törədildi”-deyərək məqalədə bildirilir. Dərcdə qeyd edilir ki, qəddar və dəhşətli günlərdən öncə müxtəlif xadimlər tərəfindən müxtəlif konkret təxribatlar törədilibdir. Qeyd olunur ki, Azərbaycanda çoxsaylı kasıblar olarkən, bir çox ermənilər firəvan şəraitlərdə dolanırdı. Bu və digər təxribatlarla insanları ermənilərə qarşı zorakalıq əməllərini etməyə vadar edirdilər.
1990-cı il yanvarın 13-də ermənilərə qarşı qırğınlar kütləvi əsas daşıyır və daha geniş vüsət almağa başladı. Böyük insan dəstələri “Yaşasın Bakı ermənilərsiz” şüarı altında etiraz aksiyaları keçirdilər və Bakını ermənilərdən mütləq təmizləyəcəklərini vəd etdilər. Müəllif, İngilis jurnalisti Tomas de Vaaldan sitat gətirərək deyir ki, Bakıdakı qırğınlar Sumqayıtdakı qırğınlardan ayrı hesab olunmamalıdır.
Müəllif məqalədə çoxsaylı dəlillər gətirir deməklə ki, insanlara qarşı xüsusi qəddarlıqla bütün bunlar həyata keçirilib yalnız ona görə ki, onlar ermənidir.
“Bir sıra qırğınlar xüsusi qəddarlıqla törədilib. Yanvarın 14-də 30-40 nəfərdən ibarət bir dəstə yaşlı Torosyan ailəsinə basqın edir.Orada həmçinin yaşlı olan qohum əqrabaları da var idi.Cinayətkarlar hər kəsi döydülər, onlardan 3,5 min rubl aldıqdan sonra zorla həyətə çıxardıdan sonra üzərinə benzin tökərək yandırdılar”- deyərək jurnalist Kirill Stolyarov “Uçurum”kitabında yazıb.
Otuz il əvvəl, 1990-cı il, yanvarın 13-19-da Azərbaycanın paytaxtı Bakıda on minlərlə erməni öldürüldü, qətlə yetirildi.Ermənilərə qarşı altı günlük vəhşiliklərdən sonra əhalisi 250 min erməni sakinəfəri olan bir şəhər ermənilərdən tərk olundu.
1990-cı il yanvarın 13-19-da baş verən qırğınlar Azərbaycan Xalq Cəbhəsi (AXC) tərəfindən təşkil edildi və hakimiyyətlərsə onlara himayədarlıq etdi.
Azərbaycanda anti-erməni isteriya dalğası 1988-ci il dekabrın sonunda və 1989-cu il yanvarın əvvəlindən etibarən başlanmışdır. 1990-cı il yanvarın 13-də çoxminli mitinqlərdən sonra kütlə dəstələrə bölünərək öncə qeyd edilən ünvünlarla ermənilərin evlərinə soxulmuş, onları işgəncələrə məruz qoymuş insanları pəncərələrdən atmağa başlamışlar. Ermənilərə qarşı öncədən hazırlanmış dəmir dəyənəklərlə və bıçaqlarla işgəncələr verərək, qadın və qızlarını gözləri önündəcə zorlamış sağ-salamat yandırmışlar. Beləliklə qırğınlar 6 gün davam edib.
Nizam-intizamları bərpa etmək bəhanəsiylə yalnız yanvarın 19-da, haçan ki, Bakıda Sovet hakimiyyəti təhlükə altında idi, Mixayil Qorbaçov Bakıda fövqalədə vəziyyət daxil etmək barədə sərəncam imzaladı. Silahlı müqavimət zamanı ondan çox azğınlaşmış quldurlar öldürüldü və çoxususa həbs edildi. Mixail Qorbaçov Bakıda fövqəladə vəziyyət rejimi tətbiq edilməsi haqqında srəncamı yalnız yanvarın 19-da , Bakıda Sovet hakimiyyətinin təhlükə altına düşdüyü zaman imzaladı. Faktların gizlədilməsi və açıqlanmaması səbəbindən Bakıda öldürülən ermənilərin dəqiq sayı hesablana bilmədi, lakin müxtəlif məlumatlara görə 1988-1990-cı illərdə öldürülən ermənilərin sayı bilinmir. ən az 500-600-ə çatır. Ermənilərin qırğınları və onlara qarşı repressiyalar 1990-cı ildə də davam edildi. Faktları gizlətdikləri və onların ucaldılmaması səbəbindən Bakıda qətlə yetirilmiş və qırğınlar nəticəsində öldürülmüş ermənilərin dəqiq sayını hesablamaq mümkün olmayıb.Lakin müxtəlif informasiyalara əsasən 1988-1990-cı illərdə onun sayı azı 500-600-ə çatırdı. Erməni qırğınları və onlara qarşı zorakalıqlar 1990-cı il yanvarından sonra belə davam olunaraq Azərbaycanı ermənilərdən təmizləmişdir. Azərbaycanın inkaredici siyasətinə baxmayaraq, Bakıda və 1988-ci ilin əvvəllərində Sumqayıtda və Kirovabadda (Gəncə) fevral ayının sonlarında ermənilərə qarşı törədilmiş qırğınlar və zorakılıqlar bir sıra beynəlxalq təşkilatlar və qurumlar tərəfindən məhkum edilmişdir.1988, 1990 və 1991-ci illərdə ermənilərə qarşı həyata keçirilən qətliamlar Avropa Parlamenti tərəfindən qəbul edilmiş qətnamələrdə məhkum olundu. Şahidlərin ifadələri, eləcə də yuxarıda göstərilən qətnamələr göstərir ki, xüsusən Bakı və Sumqayıtda ermənilərə qarşı törədilən qətlamlar və zorakılıq aktları Azərbaycan hakimiyyəti tərəfindən təşkil edilmiş və həyata keçirilmişdir. Fakt və onun nəticələri barədə 2002-ci ildə qeyd edlib. Bu haqda ABŞ-ın Qaçqınlar üzrə komissiyasının sədri Bil Frelik səsləndirib.
