BaşlıcaSiyasət

Azərbaycanın hərbi ritorikasının aktivlənməsi nəylə şərtləşib?

Son vaxtlar yüksək vəzifəli Azərbaycan məmurları fəal şəkildə sərt ifadələr səsləndirirlər. Bunun ən son nümunələrindən biri, iyunun 22-də Azərbaycanın Müdafiə naziri Zakir Həsənovla CBC-də aqressiv vurğularla və bir sıra etiraflarla” dolu olan geniş müsahibədir.

Həsənov, xüsusilə qeyd edib: “Biz ordunu gücləndiririk və bu məsələni (Qarabağ münaqişəsini) həll etmək üçün istifadə edəcəyik”  və rəsmi Bakının məsələni  hərbi həll etməkdən imtina etmədiyini söylədi.

Bundan əlavə, Azərbaycan Müdafiə naziri ümid etdiyini bildirdi ki, tezliklə “işğal olunmuş ərazilərin problemini həll etməyə imkan verən” beynəlxalq vəziyyət yaranacaqdır.

Başqa bir misal, İlham Əliyevin Ermənistandan Artsaxa gedən yolun Azərbaycan tərəfinin gözü ilə keçməsi barədə verdiyi açıqlaması və o, “zərbə  endirməyə hazır olmağı”əmr edib.

Azərbaycan elitasının bu cür sərt ritorikası yenilik deyil. Bu cür ifadələrin bir neçə ünvanı var: beynəlxalq birlik, erməni cəmiyyəti və öz cəmiyyəti .

Beynəlxalq birliyin vəziyyətində, Azərbaycan tərəfinin, demək olar ki, üç on illik davam edən, qlobal gündəmdə arxa plana atılan münaqişə barədə mütəmadi olaraq xatırlatmaq, eləcə də bu qədər formalaşmaq vəzifəsi mümkün qədər azərbaycanlıyönlü qavrayışlar  durur.

Beynəlxalq cəmiyyət amilində Azərbaycan tərəfi artıq otuz il  davam edən münaqişə barədə xatırlatmaq məsələsi var. Bu da beynəlxalq  qlobal gündəmində  ikinci plana  çəkilib və mümkün qədər azərbaycanpərəst anlaşmalar formalaşıb.

 Erməni ambionu vəziyyətində Bakı müharibənin başlanğıcını xoş niyyət və ya kimi təqdim etməməyə çalışaraq digər tərəfdən ictimaiyyət arasında məğlubiyyət hissi yaymaqla, danışıqlar prosesində  güzəşt məqsədi güdür.

Azərbaycan rəhbərliyinin sərsəm ritorikasının hədəf auditoriyasından biri, bu cəmiyyətin diqqətini digər məsələlərdən yayındırmaq, hökumət ətrafında ictimai konsolidasiyanı təmin etmək, rəsmi təbliğatın yaratdığı düşmən obrazını şişirtmək məqsədi daşıyan Azərbaycan cəmiyyətidir.

Bakı niyə “səs-küy salır”?

Təcrübə göstərdi ki, bu kimi ritorikanın müntəzəm aktivləşməsi və ya zəifləməsi aydın amillərdən qaynaqlanır. Bu baxımdan son aylarda müşahidə olunan Azərbaycan ritorikasının açıq şəkildə aktivləşməsinə istinad etmək məqsədəuyğundur.

Bu dəfə Bakının fəallaşmasının əsas səbəblərindən biri qonşu ölkədə yaradılan kədərli iqtisadi mənzərədir. Vəziyyətin pisləşməsi, ilk növbədə, son aylar dünya neft qiymətlərinin əhəmiyyətli dərəcədə dəyişməsi və tarixi bir eniş (aprel ayında Azəri Lightın bir bareli 15,81 dollar dəyərində idi) ilə əlaqədardır.

Düzdür, hazırda neftin qiyməti nisbətən sabitləşdi (İyunun 25-də bir barel Azəri Lightın qiyməti 41,57 dollar idi), lakin bu, Azərbaycan üçün kifayət deyil. Problem ondadır ki, Azərbaycanın 2020-ci il büdcəsi bir barel üçün 55 dollar səviyyəsində qiymətləndirilirdi və bu gün əslində Azərbaycan büdcəsi gəlirlərinin əhəmiyyətli hissəsindən məhrum olmuşdur.

Zərərləri təsəvvür etmək üçün, eyni büdcənin gəlirlərinin 56% -nin neft sektorundan gələn gəlirlər hesabına təmin edilməsi planlaşdırıldığını söyləmək kifayətdir. Bu yaxınlarda, hətta Azərbaycan prezidenti, neftin qiymətinin düşməsi səbəbindən ölkənin milyardlarla dollar itki verdiyini etiraf edib.

Bakının aktivləşməsinin digər bir səbəbi koronavirus epidemiyasının yaratdığı sosial-iqtisadi vəziyyətdir. Epidemiya səbəbindən iqtisadiyyatın azalması səbəbindən hökumət sosial-iqtisadi tədbirlər görmək məcburiyyətində qaldı ki, bu da Azərbaycan büdcəsinə əlavə bir yük yaradıb.

 Maraqlıdır ki, koronavirusun yayılma tempinin artması səbəbindən, Azərbaycan hakimiyyəti ikinci dəfə ölkədə xüsusi karantin rejimi qurmuşdur və bu, əlbəttə ki, əlavə iqtisadi itkilərə səbəb olacaqdır.

 Hazırkı vəziyyətdə hökumət tərəfindən göstərilən sosial yardım və əhaliyə göstərilən tibbi xidmətlər əhali tərəfindən yetərli sayılmır, bu da sosial şəbəkələrdə işıqlandırılan müxtəlif bölgələrdə baş verən spontan hərəkətlərdə öz əksini tapır.

Polisin karantin şərtlərinə nəzarət üçün istifadə etdiyi olduqca sərt üsullardan da xalqın narazılığı var.

Bütün bunlar, faktiki , Azərbaycanda sosial-iqtisadi narazılığın artdığını və ictimai əhval-ruhiyyənin dəyişdiyini göstərir. Getdikcə artan narazılıq hakimiyyətin diqqətindən yayınmadı və təsadüfi deyil ki, koronavirus səbəbindən təcrid qaydalarını pozmaq bəhanəsi ilə Azərbaycan hakimiyyəti müxalifəti təqib edir, bir çox jurnalisti və “daxili rəqibləri” həbs edir.

Müxtəlif beynəlxalq insan haqları təşkilatları Azərbaycan hakimiyyətini bu hərəkətlərinə görə tənqid etmişdi, amma Əliyev klanı müxalif şəxslərin hakimiyyətə gəlməsinə mane olmaqla bütün tənqidçiləri zərərsizləşdirməyə çalışır.

Sonda son ayların iqtisadi problemləri və ictimaiyyət arasında artan sosial narazılıq Azərbaycan rəhbərliyini ritorikasında “patos”, “vətənpərvərlik” və “militarizm” in miqdarını artırmağa vadar etdi. Əsas məqsədlərdən biri cəmiyyətin konsolidasiyasını təmin etmək və ictimaiyyətin diqqətini sosial məsələlərdən yayındırmaqdır.

Erməni tərəfinin edəcəkləri nələrdir?

Bakının qarşıya qoyduğu məqsədlərdən asılı olmayaraq, erməni tərəfi hər hansı bir dəyişikliyə diqqət yetirərək Azərbaycandan gələn ritorikanı diqqət mərkəzində saxlamalıdır. Onların tərsinə gəldikdə, müxtəlif bəyanatlar və bəzən absurd tezislər nəzərə alınmaqla, erməni tərəfinin cavabının əslində düzgün səviyyədə olması vacibdir.

Eyni zamanda beynəlxalq ictimaiyyətin, xüsusən də ATƏT-in Minsk Qrupu həmsədrlərinin diqqətini Azərbaycandan səslənən  sərt ritorikasının kəskinləşməsinə yönəltmək vacibdir.

Azərbaycandan gələn təhdidlər, irimiqyaslı elan olunmamış hərbi təlimlərin təşkili ATƏT-in Minsk Qrupunun atəşkəs rejimini qorumaq və təxribatçı hərəkətlərdən çəkinmək öhdəliyinə riayət etmək çağırışlarına, həmçinin BMT-nin Baş katibi Antonio Guterresin çağırışlarına ziddir.

Əliyevin hərəkətlərinin gözlənilməzliyi səviyyəsi nisbətən yüksəldi və beynəlxalq birliyin Azərbaycanın regional təhlükəsizliyə xələl gətirən qeyri-konstruktiv addımlarını və təxribatlarını düzgün qiymətləndirməsi vacibdir.

Qeyd etmək vacibdir ki, Azərbaycanın sərt ritorikası Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı danışıqlar prosesinə yalnız mane olur. Bakının fəallaşması, sülh danışıqları mühitinin formalaşdırılması məsələsini iyunun sonunda keçiriləcək növbəti Mnatsakanyan-Məmmədyarov görüşünün gündəliyində əsas mövzu halına gətirməlidir.

Daha çox göstər
Back to top button