Tavuşdakı hadisələrdən sonra Türkiyənin kəskin reaksiyası əsasən aprel eskalasiyasından fərqli olaraq, Azərbaycanın bu dəfə mövqelərini, ərazi itkiləriylə nəticələndi. Anlaşılandır ki, bu dəfə Türkiyə öz səs tonunu sərtləşdirməli idi.
Bu haqda “1-ci Xəbərlər” ilə söhbətində Ermənistan Elmlər və İncəsənət Akademiyasının eksperti Hayk Gabrielyan bildirərək əlavə edib:
“Türkiyənin”qırmızı xətləri” keçməyə hazır olduğu fikirlə həmrəy deyiləm. Mənim üçün “qırmızı xətti” keçmək Türkiyənin Ermənistana birbaşa hərbi hücumunun başlanması deməkdir”.
Hayk Gabrielyanın sözlərinə görə, son illərdə Azərbaycanın Türkiyə üçün mühümlüyü gücü kəskin şəkildə müxtəlif səbəblərdən (qaz, viza, ticarət, dəmir yolu və s.) artıb.
“Türkiyə Azərbaycandan ən ucuz qiymətə qaz alır. Ötən il Azərbaycan qaz idxalını təxminən 30% artırdı. Bu səbəbdən Azərbaycan ötən il Türkiyəni İrandan qabaq ikinci, ən böyük qaz tədarükçüsü oldu. Təchizatçı, Rusiyanı qabaqlayır. Bu o deməkdir ki, Türkiyənin gücü nə qədər artırsa, Türkiyə ilə əlaqəli məsələlərdə daha həssas olur. Və biz “bir millət, iki dövlət” adlı bir qarışıqlıqdan danışmırıq, söz Türkiyənin Azərbaycanda olan əsas iqtisadi əzəmətli maraqları barədədir.
Məhz bu səbəblə də Türkiyənin ən kəskin reaksiyaları bir nömrəli ünvan sahibi kimi ER-nı yox Rusiyanı hesab edirəm.
Türkiyədə Rusiyanın Azərbaycanı cəzalandırmağa çalışması, bununla da özünə zərər verəcəyi ilə bağlı qorxular var, çünki Azərbaycan qazının tədarükü Rusiyanın bir zamanlar böyük qaz qolunu Türkiyəyə təsirsiz hala gətirdi.
İllərdir Türkiyənin qaz ehtiyacının 55-60% -ni təmin edən Rusiya indi 10% -dən düşdü.
Bundan başqa , oktyabr ayından etibarən Azərbaycan qazının Türkiyə üzərindən Avropaya tədarükünə başlanacaq, “bu isə , Rusiyanın Avropadakı qaz mövqelərinə müəyyən zərbə olacaqdır. “Başqa sözlə, Türkiyə olduqca sərt açıqlamaları ilə Rusiyaya Azərbaycanda iqtisadi maraqlarını qorumaq üçün mübarizə aparmağa hazır olduğunu açıq şəkildə bəyan edir”-deyərək Qabrielyan vurğulayıb.
Onun sözlərinə görə, bir mühüm faktor.Yaxşı, Türkiyə hakimiyyətləri nə üçün bu dərəcədə kəskin səslənir.
Belə adlanan “Yeni Türkiyə”nin səlahiyyətliləri istehza edərək müəyyən dərəcədə “Keçmiş Türkiyə” nin səlahiyyətlərinə istehza edərək 1990-cı illərdə Türkiyənin zəif olduğunu elan etdilər, buna görə də “Qarabağın zəbtinin” qarşısını ala bilmədi.
Eyni zamanda, onlar Yeni Türkiyə” nin son 300 ildə ən güclü olduğunu bəyan edirlər. Əslində onlar öz sözlərini işlə isbat etməyə çalışmalı idilər. Bu faktoru qusurlu hesab etmək olmaz çünki məsələ Türkiyənin prezidenti Rəcəb Tayyib Erdoğan imicindən gedir.
Bu kontekstdə Ermənistanın “Azərbaycana təcavüz etməkdə” ittiham olunduğu türk tərəfinin kəskin ifadələrini xatırlayaq. Belə çıxır ki, Türkiyə müqavilə öhdəliklərini yerinə yetirmir və ya yalnız 3-cü maddəni yerinə yetirir, halbuki Azərbaycan üçün daha çox arzu olunan 2-ci maddə yerinə yetirilmədir. Əgər Türkiyə həqiqətən də 2-ci maddə üzrə öhdəliklərini yerinə yetirsəydi, qeyd etdiyim “qırmızı xətti” keçmək olardı.
Ümumiyyətlə, mən təbii ki, Ermənistanın maneəsiz, fasiləsiz, çoxşaxəli inkişafının tərəfdarıyam ki, bu da ölkənin müdafiəsini daha da təmin edəcəkdir.
