Tavuş sərhəd bölgəsindəki Azərbaycan təxribatına cavab olaraq Ermənistan silahlı qüvvələrinin cəza zərbəsi və nəticədə yaranan yeni hərbi-siyasi vəziyyət dərhal güc mərkəzlərinin diqqətini cəlb etdi. Bu hərəkətlərdən sonra Ermənistanın Müdafiə nazirinin və Silahlı qüvvələrin Baş qərargah rəisinin qonaqları İran, ABŞ, Rusiya və Fransanın Ermənistandakı səfirləri idi, yəqin ki, hərbi-siyasi işıqlandırmanı tamamlamağa çalışırdılar vəziyyətin.
Bu kontekstdə Çin səfirinin həmin sırada “olmaması”maraqlıdır, baxmayaraq ki, səfir praktiki olaraq Ermənistanın Müdafiə nazirinin Azərbaycanın təxribatından və asimmetrik cəza zərbəsindən əvvəl görüşdüyü “son diplomat” idi.
İyulun 9-da Çin səfiri Müdafiə nazirliyində olub və nazir Tonoyan ilə görüşərək ikitərəfli və regional əhəmiyyətli təhlükəsizlik məsələlərini müzakirə edib. İstisna olunmur ki, həmin görüş,Tavuş ilə yeni məsələlərin olmaması üçün Pekini tam məmnun edib.Üstəlik, hər halda Tavuşun Çin üçün cavabları tamamlayıb.
Bunlar Çinin dəyişən geosiyasi rolu ilə əlaqəli bir sıra amillər nəzərə alınmaqla Pekin üçün vacibdir. Hazırda Pekin artıq ikinci qütb kimi görünmür. Bu rol, şübhəsiz ki, Qafqaza da böyük maraq deməkdir və Pekinin Ermənistanın təhlükəsizlik sistemindən başqa bu marağı dərk etməsi üçün praktik olaraq başqa bir sahəsi yoxdur.
Məsələ burasındadır ki, bunun “alternativi” türk sistemidir. Qafqazda iki əsas təhlükəsizlik sistemi mövcuddur: Türk və ya rus-türk və erməni, harada ki, Rusiya həmçinin vardır.Amma hələlik çoxsaylı strateji suallarla…
Vəziyyətin qiymətləndirilməsi, Çinin Moskvadan sonra Yerevanda Avrasiya məkanında ikinci ən böyük səfirliyini qurması ilə sübut olunur ki, bu da Pekinin Ermənistandakı səfirliyinə geniş funksiya baxımından kifayət qədər baxması deməkdir.
2019-cu ilin may ayında Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanla görüşü zamanı Çin Prezidenti Si Tszinpin, görünməmiş bir vurğu ilə Pekinin erməni məsələsinə diqqət çəkməsinə işarə etdi. Təxminən bir il sonra Pekin, Ankaranın narazılığına səbəb olan koronavirus epidemiyası zamanı Ermənistana göndərilən humanitar yardım qutularına Ararat haqqında yazdı.
Çin, bu yaxınlarda Nikol Paşinyan tərəfindən açıqlanan türk təhdidinin qarşısını almaq naminə strateji məsələdə Ermənistan üçün vacib tərəfdaşlardan biridir və mövcud Rusiya ox formatlarının artıq bu məsələ üçün kifayət etmədiyini bildirdi.
Qeyd edək ki,Tavuşdakı azərbaycanlı təxribatı fonunda Rusiya Xarici işlər nazirliyi mətbuat katibinin əsrarəngiz notası önəmlidir:
Düzdür, Mariya xanımın xüsusən nəyi əksikdir demək çətindir, amma Rusiyaya Qafqazda əslində ya Qərb,yaxud Çin əskikdir türk ekspansiyasını dayandırmaq üçün.
. Bir il əvvəl Sankt-Peterburq Forumu, ehtimal ki, Moskvanın Çin versiyasını nəzərdən keçirməyə hazır olduğunu göstərdi. Ancaq baxmayaraq istisna olunmur ki, həmin variant ABŞ və Çinin Rusiyanın cavabdeh olduğu beynəlxalq təhlükəsizlik zonalarını yenidən bölüşdürərək bu seçimi nəzərdən keçirməsi mümkündür.
Ermənistan üçün strateji məsələdir Qafqazın erməni təhlükəsizlik sistemində öz növbəsində çoxvektorlu işlə tərəfdaşlıq rollarını Ermənistanın hərtərəfli prinsiplə strateji vəzifəsi olsun.
