ATƏT-in Minsk Qrupunun keçmiş amerikalı həmsədri Riçard Hoagland “Amerikanın səsinə verdiyi müsahibədə fikir bildirib ki, Minsk qrupu heç vaxt Dağlıq Qarabağ münaqişəsini həll edə bilməyəcək.
“Düşünürəm ki, bu gərək BMT-nin probleminə çevrilsin və yeganə yol Qarabağ naməlum müddətdə BMT-nin proektoratı altına qoyulsun. İllər sonra bəllkə hissiyyatlar zəiflərsə, iki tərəflər də ələcək üçün BMT-nin başçılıyla öz istəklərini irəliyə apara bilər.
Bu mənim şəxsi baxışımdır və bu qənaətə həmsədr olduğum zaman gəlmişəm”-deyərək Hoqland qeyd edib.
Politoloq Ruben Mehrabyan Hoaglandın müşahidələri ilə razılaşmır. “1-ci Xəbərlər” ilə söhbətində Mehrabyan deyib: “Ümumiyyətlə, bunun yaxşı bir fikir olduğunu düşünmürəm, üstəlik, hesab edirəm ki, ATƏT-in məsələni qətnamədən BMT-yə köçürməsi pis fikirdir.
Minsk Qrupunun edə biləcəyi ilə bağlı suala gəlincə, əvvəlcə ümumilikdə, Minsk Qrupu üç ölkədən ibarətdir, həmsədrdirlik. Həmsədrlərin bacarıqları imkanları həmin üç ölkənin səyləri ilə əlaqədardır.
Onların əks səbəbləri nə qədər olursa olsun, Minsk Qrupu həmsədri bu gün Rusiya ilə Qərbin əməkdaşlıq etdiyi hazırkı beynəlxalq münasibətlər sistemindəki bənzərsiz bir formatdır və bu həmsədrlərin münaqişə iştirakçıları ilə gördüyü işlərin ciddiliyindən asılıdır”.
Əgər məsələ qoyulursa konflikti idarə etmək hansı ki, hazırkı anda irəliyə aparmaq üçün bir olay lazımdır Əliyev rejimini konstruktiv meydana gətirməli”.
Müsahibimizin fikrincə, bu, Minsk qrupundan deyil, Minsk qrupunun həmsədr ölkələrinin siyasi iradəsindən asılıdır. “BMT-yə gəldikdə, BMT heç bir qabiliyyəti olmayan bir quruluşdur. Münaqişələrin həlli baxımından çox uğursuzdur.
İstisna hallar olaraq, BMT-nin faydalı olduğu qarşıdurmaları qeyd edə bilərik, ancaq əsasən hər şeyi dərinləşdirdik. mümkün deyil.
Buna görə də BMT-yə Qarabağa mandat verməkdə heç bir məna görmürəm. Dağlıq Qarabağ, Artsax Respublikası bu səlahiyyət olmadan öz məsələlərini həll edir.
“Azərbaycanın atəş etməməsi üçün ilk növbədə yalnız iki şey lazımdır:mexanizmlər tətbiq edilməli, Əliyevin diktaturasına təzyiq göstərilməlidir və Türkiyə bu bölgədən öz fürsətini uzaq tutmalıdır”.
Politoloq Andrias Ğukasyan fərqli fikirdədir. “Mən dəfələrlə ATƏT-in himayəsi altında sülh yolu ilə tənzimləmə formatının əvvəldən ortaya çıxan bir sıra çatışmazlıqlara – Artsax məsələsinin özü ilə deyil, hakimiyyətdən devrilmə prosesinə ümumi yanaşmalara dair fikirlərimi bildirmişəm.
Bu tələb beynəlxalq hüquq normalarından irəli gəldi: Sovet İttifaqı respublikaları, muxtar bölmələrin olduğu ərazilər, həmin bölgələrdə yaşayan insanların rəyini soruşmaq məcburiyyətində qaldılar .
Sovet İttifaqının qanunvericiliyinə görə bu bölmələrin öz müqəddəratını təyin etmək hüququ var idi. “Minsk formatı bu vəziyyəti nəzərə almır. Bu isə, əlbəttə ki, Minsk Qrupu formatının əsas problemini yaradır”-deyərək “1-ci Xəbərlər” ilə söhbətində o, bildirib.
Ğukasyanın sözlərinə görə, əslində Artsax xalqının öz müqəddəratını təyinetmə hüququ danışıqların mövzusu ola bilməz. “Qanunla və Sovet İttifaqı Konstitusiyası ilə qorunan bir hüquqdur. Bu, Azərbaycan tərəfindən Artsaxa verilməməlidir, lakin bu hüququ pozduğunu etiraf etməlidir və bu pozuntunu bərpa etməyə borcludur.
Görürük ki, bu danışıqlarda bu belə deyil, bu məsələ danışıqlarda kompromis şəklində təqdim olunur, bunun Azərbaycan tərəfindən güzəşt olduğu, əslində isə güzəşt olmadığı bildirilir.
Pozulmuş hüququn tanınılması güzəşt deyildir, qanuni status bərpa olunur.Mənim üçün məntiqli və təbiidir ki, Minsk Qrupunun keçmiş həmsədrlərindən biri bu formatda problemlərin olduğunu etiraf edir.Əvvəla, Artsaxın öz müqəddəratını təyinetmə hüququ qurulmalı və danışıqlar mövzusundan kənara çıxmalıdır. Bundan sonra Artsax məsələsi çox tez həll ediləcəkdir. Başlıca maneə məhz budur”.
.
