Rusiya-Türkiyə müqaviləsinin 100 illiyi ərəfəsində dünyada bir çox gedişatlar kökündən dəyişdi. Yüz il əvvəl, neft bumu başladıqdan sonra Bakının ətrafında uzun illər “kerosin bareli” olaraq xidmət edən “Azərbaycan Respublikası” quruldu.
İndi reallıqlar dəyişdi ․ ABŞ-ın yeni prezidenti Joe Bidenin ilk fərmanlarından biri Paris İqlim Sazişinə qayıtmaq idi. Bundan başqa, 2021-ci il aprelin 22-də, Dünya Günündə dünya liderlərinin iştirakı ilə iqlim zirvəsi keçiriləcək. ABŞ federal qurumlarına yalnız ətraf mühitə uyğun nəqliyyat vasitələri almaq, ümumi istifadə sahələri və sulara yaxın ərazilərdə neft quyularının qazılmasını dayandırmaq tapşırığı veriləcək.
“Azərbaycan” layihəsinin bağlandığını 2020-ci ildə Artsax müharibəsindən sonra baş verən şiddətli hadisələr də sübut edir. Azərbaycan özünü təsəvvür etdiyi sərhədlər daxilində artıq çoxdan mövcud deyildir. Bundan əlavə, İran Xarici İşlər naziri regional səfəri çərçivəsində Naxicevanı ziyarət etdi və bununla da Azərbaycanın “protektoratının” vaxtının bitdiyini göstərdi.
Ağdamda Rusiya-Türkiyə monitorinq mərkəzi yaradıldı. Ermənilər öz dövlətində, Qarabağda yaşamağa davam edirlər və Rusiya sülhməramlıları azərbaycanlıların kolonlarını Artsax ərazisindən keçmək üçün müşayiət etmə məcburiyyətindədirlər.
Azərbaycanın ərazi bütövlüyü dünyadakı ən şübhəli şeyə çevrildi. Artıq Bakıda açıq şəkildə deyirlər ki, “Şuşinin qaytarılması” üçün Azərbaycan suverenliyini Türkiyə və Rusiyaya verdi və Əliyevə Azərbaycandan yalnız Şuşi də qala bilər.
Naxicevanda Zərif sonuncunun kommunikasiyaların açılmasında mühüm rol oynadığını göstərdi və İranla Naxicevan arasında qarşılıqlı parlament əlaqələrinin vacibliyini vurğuladı. Zərif, Naxicevan Muxtar Respublikasının bölgədəki gələcək sülhün mərkəzi olduğunu söylədi. İranın Naxicevana qarşı ambisiyaları var.
Naxicevan və Artsaxın statusu regional siyasətin əsas məsələsinə çevriləcəkdir.
