33 il əvvəl, 1988-ci il fevralın 27-29-da Azərbaycan hakimiyyətinin təxribatı və hüquq-mühafizə orqanlarının fəaliyyətsizliyi nəticəsində Sumqayıt şəhərində qəsdən ermənilərin kütləvi qırğınları törədildi. Qadınlar, uşaqlar və qocalar da daxil olmaqla yüzlərlə erməni öldürüldü, minlərlə erməni məcburi şəkildə didərgin salındı.
Sumqayıt qırğınları, Artsax xalqının öz tarixi vətənində ləyaqətli və təhlükəsiz həyatla yaşamasının ayrılmaz hüququnu təmin etmək, öz müqəddəratını təyinetmə hüquqlarından istifadə etmək niyyətinin cavabı idilər. Azərbaycan, şəhərin erməni əhalisini ağır işgəncə və zorakılığa məruz qoyaraq kollektiv cəza siyasəti yürütməklə insan hüquqlarından istifadə cəhdlərinə qarşı çıxdı.
Sumqayıt faciəsiylə Azərbaycanın digər şəhərlərində, Bakıda, Gandzakda və digər yerlərdə ermənilərin etnik təmizlənməsi və qırğınlarına start verildi. Üstəlik, bu cür cinayətlərin birmənalı şəkildə bəraəti, təşviq olunan anti-erməni ritorikası, qatillərin erməniləri öldürmək üçün qəhrəmanlaşdırılması Azərbaycan hakimiyyətinin Dağlıq Qarabağ münaqişəsini güc tətbiqi ilə həll etmək səylərində öz əksini tapdı.
Keçən il, sentyabrın 27-də Artsaxa və Artsax xalqına qarşı Azərbaycan tərəfindən başladılmış genişmiqyaslı müharibə, erməni kimliyinə qarşı oxşar cinayətlərlə müşayiət olundu, amma bu dəfə mülki şəxslərin öldürülməsi kütlə tərəfindən deyil, Azərbaycan SQ hərbçiləri tərəfindən törədildi və internetə qoyuldu.
44 günlük müharibə zamanı cəzasızlıq hissi ilə idarə olunan Azərbaycan silahlı qüvvələri, etnik təmizləmə və hərbi cinayətlər də daxil olmaqla kütləvi vəhşiliklər də daxil olmaqla çox sayda beynəlxalq humanitar hüquq pozuntularına yol verdi. Terror qruplarının fəaliyyətinə sadiq qalaraq, Azərbaycan silahlı qüvvələri hərbi əsirlərə, mülki şəxslərə qarşı vəhşiliklər etdi, tarixi və mədəni abidələrini vəhşicəsinə dağıtdı, ziyarətgahları təhqir etdi. Hadrutda və Azərbaycan hərbi nəzarəti altında olan Artsaxın digər yaşayış məntəqələrində erməni hərbi əsirləri və mülki şəxslərin güllələnməsi, keçmişdə törədilmiş cinayətlərin məhkum edilməməsinin nəticəsi idi.
Bu gün Sumqayıtdakı erməni qırğınlarının günahsız qurbanlarına hörmət edərək, Ermənistan Respublikası, Artsax Respublikası və bütün ermənilərin tarixi vətənlərində azad, müstəqil, ləyaqətli bir həyat yaşamaq əzmini bir daha vurğulayırıq.
