Azərbaycanın əsir götürülmüş erməni əsgərlərinə hərbi əsir statusu verməkdən imtina etməsi onların hüquqlarının kobud şəkildə pozulması deməkdir
Azərbaycanın Xarici işlər nazirliyinin və prezidentin fevralın 27-də beynəlxalq humanitar yardımla bağlı bəyanatında və xarici jurnalistlərə verdiyi müsahibədə bildirildiyi kimi, əsir götürülmüş erməni hərbçilərə hərbi əsir statusu verilməsi, onları geri qaytarmaq və mülki şəxsləri azad etməkdən imtina etməsi deməkdir.
Bu isə beynəlxalq humanitar öhdəlikləri kobud şəkildə pozmaqla heç bir tənqidə dözməməyini təzahür edir.
Bu haqda Artsax Xarici işlər nazirliyinin yaydığı mesajda deyilir.
Rəsmi Bakının tutulan erməni hərbçilərinin hərbi əsir olmadıqlarına dair bəyanatı, Ermənistan, Azərbaycan və Rusiya liderləri tərəfindən üçtərəfli bir bəyanat imzalandıqdan sonra əsir götürüldükləri üçün, Azərbaycanı BMT Konvensiyasında nəzərdə tutulmuş öhdəliklərdən azad etmir.
BMT-nin qadınlara qarşı ayrıseçkiliyin hər növünün ləğvi haqqında Konvensiyasının tərəfi olaraq, Azərbaycan beynəlxalq humanitar hüquqa görə beynəlxalq öhdəliklərindən yayınmaq üçün bu şəxslərin statusunu özbaşına dəyişə bilməz.
Digər beynəlxalq müqavilələrlə, xüsusən də BMT nizamnaməsi ilə tənzimlənən qanunun aliliyi (jus ad bellum) ilə tənzimlənən güc qaydaları (jus ad bellum) ilə bağlı mübahisələr Azərbaycanın beynəlxalq humanitar hüquqa (jus in bello) əməl etmək və tətbiq etmək öhdəliyini təsir etmir.
Dövlətlərin beynəlxalq humanitar hüququn prinsiplərinə riayət etmək borcu mütləqdir və heç bir şəkildə güc tətbiqinin qanuniliyinin şərhindən asılı deyil.
Əsir götürülən hərbiçilərin hərbi əsir olmadığını iddia edən mübahisələrində Azərbaycan açıq şəkildə həqiqətləri təhrif edir və açıq şəkildə cəzasız qaldığını nümayiş etdirir.
Azərbaycan tərəfdən 2020-cu ilin dekabrında əsir götürülmüş 64 erməni hərbçi, üçtərəfli bəyanatın imzalanması zamanı olan Artsax Respublikasının Hadrut bölgəsinin Xtsaberd və Hin Tager kəndlərində yerləşdirilmişdir ki,onlar da Artsax Müdafiə Ordusunun nəzarəti altında olmuşdur.
Üçtərəfli Bəyannamənin birinci bəndinin tələbinə uyğun olaraq onlar öz mövqelərində idilər.Bu 64 hərbçinin əsir götürülməsi Azərbaycanın üçtərəfli bəyanatı pozmasının birbaşa nəticəsidir, hərbi əməliyyatların tamamilə dayandırılması tələbinin açıq şəkildə pozulmasıdır.
Azərbaycanın beynəlxalq humanitar hüquqa görə götürdüyü öhdəliklərdən yayınmaq üçün hərbi əsirlərin statusunu dəyişdirmək cəhdi şifahi çəkişmədir, buna sübut kimi 2020-ci ilin dekabrında əsir götürülən hərbi qulluqçulara əlavə olaraq, Azərbaycan hələ 2020-ci ildə vətəninə qayıtmaqdan imtina edir.
2020-cu il sentyabrın 17-də Artsax Respublikasına qarşı qaldırılan hərbi təcavüz zamanı əsir düşənlər mülki şəxslərdir. Həm hüquqi, həm sənədli baxımdan Azərbaycanın mövqeyi tamamilə əsassızdır.
Azərbaycanın erməni hərbi qulluqçuları ilə əlaqəli beynəlxalq humanitar hüquqa görə öhdəliklərindən kobud şəkildə yayınması BMT-nin Hərbi Əsirlərə Mübarizə Konvensiyasını, Müharibə Zamanında Mülki Əhalinin Qorunması Konvensiyasını pozmaqla yanaşı, həm də girov statusunda olan girovlar. Aydındır ki, Azərbaycan yuxarıda göstərilən şəxsləri Artsax Respublikası və Ermənistan Respublikasına qarşı strateji hədəflərinə çatmaq üçün rıçaq kimi istifadə etmək üçün saxlayır.
Artsax Respublikasının Xarici İşlər Naziri, BMT-nin və Avropa Şurasının ixtisaslaşmış qurumlarına Azərbaycanın əsirliyində olan şəxslərə beynəlxalq humanitar hüququn davamlı tətbiqinin ətraflı təhlili ilə məktublar göndərdi.
Məktublarda, başqa bir dövlətlə mübahisəli bir dövlətin silahlı qüvvələri üzvlərinin, aralarında geniş miqyaslı döyüş əməliyyatları olub-olmamasından asılı olmayaraq, düşmən tərəfindən əsir götürüldüyü təqdirdə hərbi əsir statusu almaq hüququna malik olmalarının səbəbi ətraflı izah olunur.
Bu, Azərbaycanın insan hüquqları sahəsində beynəlxalq humanitar hüquq çərçivəsində öhdəliklərinin yerinə yetirilməsini izləməyə çağırılan ixtisaslaşmış beynəlxalq təşkilatların rəyidir.
Əslində, “açıq açıqlamalar” da və Azərbaycanın nümayəndələri ilə qapalı görüşlərdə bu qurumlar dəfələrlə Azərbaycanın əsir götürdüyü mülki hərbi əsirlərin dərhal sərbəst buraxılmasını tələb etdilər.
Azərbaycan bu tələbləri yerinə yetirməkdən imtina etməyə davam edir.
Üçtərəfli Bəyannamənin Cenevrə Konvensiyasının müddəalarına uyğun olaraq, Azərbaycan rəhbərliyindən beynəlxalq humanitar hüquqlar üzərindəki öhdəliklərini yerinə yetirmələrini və qanun pozuntuları ilə öz pozuntularına haqq qazandırmamalarını tələb edirik.
Beynəlxalq ictimaiyyəti bütün konvensiyalarının 1-ci maddəsinə uyğun olaraq Azərbaycanı bu konvensiyalardakı öhdəliklərini dərhal və tam yerinə yetirməyə məcbur etməyə çağırırıq.
