ATƏT-in Minsk Qrupunun keçmiş ABŞ-dan olan həmsədri Riçard Hoqland The International Conflict Resolution Center saytında, Beynəlxalq münaqişələrin həlli mərkəzinin saytında Minsk Qrupunun fəaliyyəti barədə maraqlı təfərrüatlar verdiyi gözəl bir məqalə dərc edib.
Məqalədə Hoagland, ATƏT-in Minsk Qrupunun 2020-ci ildəki Artsax müharibəsindən sonra hələ də olan rolunu qeyd edib.
“Minsk Qrupunun gələcəyi ilə bağlı məsələ buna hansı tərəfən baxdığımızdan asılıdır.
Aydındır ki, Yerevan Dağlıq Qarabağın son statusunu müəyyənləşdirmək üçün Minsk Qrupunun işinin davam etdirilməsinin vacibliyini düşünür.
“Bakının, əks mövqeyi var Dağlıq Qarabağın Azərbaycanın ayrılmaz hissəsi olması lazım olduğunu qeyd etdi”- deyən diplomat, bunun Minsk Qrupunun əvvəldən üzləşdiyi bir sirr olduğunu qeyd etdi.
Hoagland, Dövlət Departamentində 30 il işlədikdən sonra, 2017-ci ilin yanvarından sentyabr ayına qədər ondan gözlənilmədən istefa etdiyi üçün Minsk Qrupunun amerikalı həmsədri vəzifəsinə dönməsini xahiş emişlər.
“Heç vaxt Ermənistanda və ya Azərbaycanda diplomat işləməməyimə baxmayaraq, Cənubi Qafqaz mənim üçün terra incognita deyil.
Mən, Qafqaz və Asiya Dövlət Departamentinin direktoru idim və tez-tez Cənubi Qafqaz ölkələrini səfər etmişəm”-deyərək amerikalı diplomat, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı bəzi bəzi təssəvvürlrinin olduğunu bildirib.
Keçmiş ABŞ həmsədri bölgəyə hər səfəri zamanı hər altı həftədə bir səfir Kaspşik və digər Minsk Qrupu həmsədrlərinin Ermənistan və Azərbaycanın yüksək vəzifəli rəsmiləri ilə görüşdükləri barədə , Ermənistandan Dağlıq Qarabağa səfər etdiklərini, bölgədəki səlahiyyətlilərlə görüşdüklərindən yazıb.
“Əsasən, diplomatik həyat haqqında düşünərkən insanların ağlına nnə gəlirdisə inu edirdik.
Əlavə ödəniş olmadan xüsusi yemək otağı və bardan istifadə edərək beşulduzlu otellərə enirdik. Həmişə olduğumuz şəhərlərdə ən yaxşı restoranları axtarmışıq.
ATƏT bayrağını göstərərək Bakıya və Yerevana Minsk Qrupunun varlığını xatırladaraq yaxşı yaşayırdıq. Ancaq doğrusunu desək çox az şey əldə edilib”-deyərək Hogland səmimi şəkildə qeyd edib.
O,”Lavrov planı” ilə əlaqəli maraqlı aşıqlamalar verirdi.
“Ötən illər ərzində ATƏT Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin son həllinə dair yol xəritəsi olan Madrid prinsiplərini hazırladı və bu sənəd Dağlıq Qarabağ xalqının öz müqəddəratını təyinetmə ilə başa çatmalı idi.
“İşlədiyim dövrdə Rusiya Xarici işlər naziri Sergey Lavrov, Madrid prinsiplərinə bənzəyən münaqişənin həllinə dair öz planını elan etdi.
Bxmayaraq ki,bizi ehtiyatlandırırdılar ki, onu”Masa üzərində qoyulmuş plan” adlandırılmalıdır”- deyərək mürikalı həmsədr sonra əlavə edib: “Haçan beıə deyilən ”Lavrov planı” dərc edildi öz həmkarım həmsədr olan Popovdan soruşdum ki,əgər Yerevan və Bakı qəbul edərsə Kreml doğurdanmı qəbul edəcək?.O səmimi yyətlə cavab verdi”əlbətdə yox”.
O zaman mənim üçün aydın oldu ki,DQ Ermənistan və Azərbaycan arasında ikitərəfli məsələ deyil.Əslində, o üçtərəflidir harada ki, Rusiya qərarverici rol ifa edir”.
Dərhal “Lavrov Planı” kimi tanındı, baxmayaraq ki, bunu “münaqişəni həll etmək üçün plan” adlandıracağımız barədə xəbərdarlıq etmişdik”- deyərək amerikan həmsədr yazıb.
․
Müəllif Abxaziya, Dağlıq Qarabağ, Cənubi Osetiya, Dnestryanı və Şərqi Ukraynanın Moskvanın həll edə biləcəyi münaqişələr olduğunu yazır, lakin bunu müxtəlif səbəblərdən etməməyi üstün tutur.
Ancaq əslinə səbəbi odur ki, hər bir ölkənin Böyük Ayını buraxaraq başqa tərəfdaşlar axtarmaqla özünü sərbəst hiss etməsidir.
“Yerevan və Bakıya çoxsaylı səfərlərim zamanı hər tərəfin öz mövqeyində olduğunu başa düşdüm, çətin ki, hər hansısa biri kompromisə getsin.
Mən belə bir nəticəyə gəldim ki, Qarabağ məsələsini müharibə nəhayət həll edə bilər, lakin bu baxım heç vaxt ictimaiyyətə açıqlanmadı”- deyərək Hoqland qeyd edib.
Bakı və Yerevan onsuz da bölgənin infrastrukturunun bərpasına ehtiyac olduğunu bilirlər. Minsk qrupu bir plan hazırlayaraq Dağlıq Qarabağın inkişafına kömək edə bilər.
Lakin Minsk qrupu öz missiyasına yenidən nəzərdən keçirməzsə , təəssüf ki, beynəlxalq diplomatiyanda arxada qalacaq”-deyərək amerikan diplomat yekunlaşdırıb.
