Azərbaycandakı erməni kilsəsi əvvəlcə Alban kilsəsi kimi təqdim olundu, sonra “ruslaşdırıldı”
Azərbaycanın şimalında olan Zakatala şəhərindəki Müqəddəs Gevorg erməni kilsəsi əvvəlcə yerli hakimiyyət orqanları “alban” olaraq təqdim etdilər, lakin sonra “peşman oldular” və rus olaraq təqdim etməyə qərar verdilər.
Azərbaycanlı bloger Cavid “Twitter”də Müqəddəs Gevorg kilsəsi və kilsənin yeni lövhəni əks etdirən fotolar yayımlayıb․ Lövhədə “19-cu əsr rus kilsəsi” yazılır, keçmişdə isə tamamilə fərqli işarə var idi: “IV-V əsrlər alban kilsəsi”.
“Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin “5210” inventar nömrəsi ilə Zakataladakı “4-5-ci əsr, alban kilsəsi” artıq “19-cu əsr, rus kilsəsi”nə çevrilib. Bu, dövlətin mədəni irs müzakirəsində nə qədər vacib olduğunu göstərir”- deyə Cavid yazıb.
O, Gürcüstan Milli Parlamenti kitabxanasının saytında olan “Qafqaz” qəzetinin 1 iyul 1851-ci il tarixli nömrəsinə istinad edib.
“İyunun 3-də Zakatalada Müqəddəs Grigori şərəfinə erməni kilsəsinin təməlqoyma mərasimi baş tutdu. Səhər saat 10-da bölgənin başçısı Orbelyan, bütün hərbi vəzifəlilər və Zakatala sakinləri erməni icmasının dəvəti ilə köhnə erməni kilsəsində toplaşdılar”, – deyə qəzetdə yazılır.
Maraqlıdır ki, Norveçin Azərbaycandakı keçmiş səfiri Steynar Gil kilsənin “alban” mənşəyi və quruluş tarixinin absurd olduğunu hələ 2019-cu ildə qeyd edib.
“Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi kilsənin divarına lövhə qoydu, üzərində aşağıdakıları oxuya bilərsiniz ․ “Alban məbədi, 4-5-ci əsrlər”. Qeyri-mütəxəssis də bu iddianın absurd olduğunu başa düşə bilər”- deyə Gil yazıb.
Keçmiş səfir kilsəni ziyarət edən rus turist Kiril Yanoçkin və Anna Yanoçkinanın fotolarına və yazılartına istinad edir.
“Yıxılmış kilsə yaşayış evinin həyətindədir. XIX əsrdə şəhərin erməni icması tərəfindən tikilmişdir, azərbaycanlılar, əlbəttə, alban kilsəsi adlandırırlar. Zakatalada ermənilər, avarlar, ləzgilər və daha az gürcülər yaşamışdır”- deyə blogda qeyd olunur.
Tarixçi, abidə mütəxəssisi Samvel Karapetyan “Kaxetidəki ermənilər” adlı kitabında (2004) yazır ki, Zakataladakı ilk erməni kilsəsinə istinadlar 1833-cü ilə aiddir. O vaxt orada taxta kilsə var idi.
Lakin Sovet hakimiyyəti illərində bölgənin Azərbaycana verildikdən sonra erməni əhalisi tədricən şəhəri tərk etməyə başladı. 1988-ci ildə təxminən 300 nəfər orada qaldı.
Bundan əvvəl Azərbaycan KİV-ləri Şahumyandakı erməni kilsəsini alban kimi təqdim etməyə çalışmışdı.
