Konstantnupolda yaşamış erməni ziyalısı, məşhur jurnalist, yazıçı-publisist Hayko Bağdat Ermənistandadır və “Ermənihaber.am”ə müsahibə verib. Aşağıda müsahibənin ikinci hissəsini təqdim edirik.
– Son Artsax müharibəsi və Türkiyə: Bununla bağlı nə deyə bilərsiz?
– Təbii ki son müharibə soyqırımın davamından başqa bir şey deyildi. Bu həqiqət barədə dəfələrlə Avropa parlamentarilərinə və Avropa cəmiyyətinə söyləmişəm. Soyqırımı tanımağın dəyəri nədir, bunun nə faydası var? Fransa və Almaniyanı nəzərdə tuturam. İndi belə bir şey təsəvvür edin. Əlbəttə, yəhudilərin soyqırımı ilə paralellər aparmaq səhvdir, ancaq Almaniyada nasist qüvvələrin məğlub olmadığını təsəvvür edin; bu günlərdə Almaniya Hitler bayraqları ilə İsrailə hücum edərdi. Yaşadıqlarımız budur. Tələt paşanın bayraqları ilə bizə hücum etdilər.
“İslam Dövləti” terror təşkilatı gətirdilər. Gedib “İslam Dövləti” ni Rojavada öz gözlərimlə gördüm. Eyni “İslam Dövləti” uşaqlarımızın başını kəsmək üçün Ermənistan sərhədinə gətirdilər. Bu, dünya ictimaiyyətinin Soyqırım qarşısında bütün həssaslığının praktik olaraq faydasız olduğunu göstərir. Soyqırım insanlar bir daha ölümə gəldilər və bacardılar.
– Müharibənin tərəflər üçün nəticələri, faydaları və zərərləri, fikirinizcə.
– Ərdoğanın bu gün Azərbaycana Qafqaz cəbhəsi kimi ehtiyacı var. Rojava cəbhəsi və ya Aralıq dənizi cəbhəsi kimi. Bir diktator başqa bir diktatorla əməkdaşlıq edir. İndi də Türkiyə silahları daxil olmaqla Azərbaycana istədiyi qədər mal satacaq. Bu səbəbdən onların ittifaqı, bölgə insanlarına sülh və firavanlıq gətirə ittifaq deyil, düşmənçiliyi yayan şər ittifaqıdır. İki diktatorun bu ittifaqı bütün bölgə üçün çox narahatedicidir.
Bu gün Türkiyə Azərbaycanı “Kipr”ə çevrilib. Şimali Kipri nəzərdə tuturam. Şimali Kipr kimi, özünü “körpə” dövləti kimi aparır. Bu yoldadır. Ancaq bunlar balalarını da yeyirlər.
Bu baxımdan Azərbaycan üçün də çox təhlükəlidir. Bölgənin, Rusiya və ya Türkiyənin fövqəl gücləri nöqteyi-nəzərindən baxsaq, o zaman Azərbaycan nə qazandı, bilmirəm. Ancaq kaş ki, bu məqama çatmasaydı. Çünki çoxəsrlik qorxularımız, əzablarımız minlərlə övladımızın itkisi ilə yeniləndi. Yenidən böyük travma yaşadıq. Bütün bunlar Türkiyədəki soyqırım qarşıdurması prosesinə mənfi təsir göstərmişdir. Hrant Dinkin dəfn mərasimində “Hamımız erməniyik” deyə qışqıranlar belə bir mənfi təsir elədilər ki, hətta ermənini düşmən kimi qəbul etməyə və düşmənçilik etməyə başladılar. Bu, bizim üçün çox böyük bir addım idi.
Ancaq Ermənistan xalqının yaşadığı ağrılara baxanda bu barədə danışmaq hətta ayıbdır. Burada daha çox ağrı var. Bura gələndə daha yaxşı görürəm və hiss edirəm. Türkiyədə Faşizmin yüksəlməsi və müharibə bizim üçün də böyük geriləmə oldu. Əlbətdə göstərdiyiniz erməni kimliyi böyük təhlükələrlə üzləşir. Türkiyədə yaşayan türkdilli erməniləri nəzərdə tuturam. Bu anda Karo Paylanın davamlı təhdidlər aldığını bilirsinizmi? Kilsələrimizi, strukturlarımızı, ən yaxşı jurnalistlərimizi və s. təhdid edirlər. Hamımız üçün dairə bir az daha sıxlaşdı, nəfəsimiz daha qapandı, çünki hamımız, həm Karo, həm də mən xalqımızı müdafiə etməyə davam edirik və Türkiyədə artan faşizm qarşısında geri çəkilmədik, möhkəm dayandıq və əvəzini ödəyirik.
– Türkiyədə etnik kimliyi ilə bağlı ermənilər üçün təhlükələr dərinləşibmi?
– Türkiyə parlamentində bir siyasi qüvvə var (Kürdpərəst müxalif Xalq Demokratik Partiyasıdır – red.) Əhalinin 15% nin dəstəyini alan, Erməni Soyqırımı ilə üzləşməyə çağıran və Türkiyənin işğalçı siyasətini qınayan, Azərbaycanın başlatdığı müharibədə Türkiyənin siyasətini qınayan bir siyasi qüvvə var. Bütün bunlar əlbətdə ki, məhrumiyyətimizin və kürdlərə təfərrüatlı şəkildə izah etməyin nəticəsidir.Türkiyədə soyqırım kodları yenidən işə başlayıb. Bu o deməkdir ki, bir erməni olaraq siyasət və ya jurnalistika ilə məşğul olsanız, Damokl qılıncı daim başınızın üstündə asılacaq.
Buna görə də bizim nöqteyi-nəzərimizdən olduqca çətin vəziyyət yaradılıb. Ancaq nə etsək də, mübarizəmizi davam etdirməliyik. Başqa bir şey də var: atılan heç bir addım boşa getmir. Bu anda geriyə gedə bilərik, ancaq bir nöqtəyə gəldik. Kürd məsələsində, üzləşmə məsələsində müəyyən bir nöqtəyə gəldik. Bu gün bu vəziyyətdəyik, amma gələcəkdə hər şey artıq çatdığımız nöqtədən davam edəcəkdir.
