Qarabağ münaqişəsi illərində minlərlə insan əsir götürülərək itkin düşdü. Azərbaycanda onlarla insanlar işgəncə kameralarında öldürüldü. Nisbətən dinc dövrlərdə belə, Azərbaycan tərəfindəki erməni kəndlərindən olan mülki şəxslər dərhal təxribatçı elan edildi.
“Ən yaxşı” halda onlar mühakimə olundular, ən pis haldasa və onlar əksəriyyət idi, insan anlaşılmaz şəraitdə ölürdü. Yalnız bir neçəsinin adını çəkmək üçün bir çox faktlar var.
2010-cu il sentyabrın 11-də Cambarak rayonunun Ttu cur kəndinin sakini Manvel Saribekyan Şəmşədin istiqamətində Azərbaycan silahlı qüvvələri tərəfindən girov götürülmüşdür.
Saribekyan, mülki şəxs idi.Çoban idi əsir götürülən zaman ER SQ-də xidmət etmirdi.Buna baxmayaraq Azərbaycanın Müdafiə naziri fürsəti əldən buraxmadı girov götürülmüş şəxsi “diversant” adlandırdı.
Oktyabrın 5-nə keçən gecə Sarıbekyanın Azərbaycan həbsxanasında asıldığı iddia edildi. Erməni tərəfi Sarıbekyanın ya öldürüldüyünü, ya da intihar etdiyini düşünür.
Bunu Azərbaycan tərəfinin Saribekianın cəsədini bir ay müddətinə qaytarmaqdan imtina etməsi də təsdiqləyir. Yalnız noyabrın 4-də Azərbaycan tərəfi Manvel Sarıbekyanın cəsədini Ermənistana çatdırdı.
Saribekyan və Balyan Azərbaycana qarşı işində Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi, İnsan Hüquqları Konvensiyasının 2-ci maddəsinin (yaşamaq hüququ) Manvel Saribekyanın ölümü ilə əlaqədar olaraq yetərli olmadığına və 3-cü maddənin pozduğu (işgəncə qadağan edir və “qeyri insani rəftar yaxud alçaldıcı davranış”) hökmü verdi.
Saribekyan və Balyan Azərbaycana qarşı işdə, Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi, Manvel Saribekyanın ölümü ilə əlaqədar İnsan Hüquqları Konvensiyasının 2-ci maddəsini (yaşamaq hüququ) qeyri-kafi və 3-cü maddənin ölümünü pozduğuna qərar verdi. Manvel Saribekyan (işgəncə və / alçaldıcı rəftarı və ya cəzanı qadağan edir.
Məhkəmə, Azərbaycan iddiaçılara 60.000 avro mənəvi ziyan və 2200 avro məhkəmə xərcləri ödəməli olduğuna hökm verdi.
2014-cü il avqustun 7-də Ermənistanın Tavuş vilayətinin çinari kənd sakini Karen Petrosyan girov götürülmüşdü.
Avqustun 8-də Azərbaycan tərəfi əsirin “ürək çatışmazlığı” səbəbindən ölümü ilə bağlı bir açıqlama verdi.
Karen Petrosyanın cənazəsi yalnız oktyabrın 10-da müxtəlif beynəlxalq təşkilatların nümayəndələri tərəfindən bu cür davranışın yolverilməzliyi barədə Azərbaycan hakimiyyətinə çoxsaylı xəbərdarlıq edildikdən sonra Azərbaycan hakimiyyəti tərəfindən təhvil verildi.
Azərbaycan hakimiyyəti, əlbəttə ki, Karen Petrosyanın ölümünün əsl səbəblərini aydınlaşdırmaq üçün heç bir araşdırma aparmadı.
Tavuş rayonunun Verin Karmir Ağbyür kəndində yaşayan 77 yaşlı Mamikon Xocoyan 2014-cü il yanvarın 28-də Azərbaycan tərəfindən əsir götürülmüşdür.
Ruhi xəstəliyi olan yaşlı bir adam belə “tdiversant” sayılırdı. Azərbaycan Mamikon Xocoyanı yalnız mayın 4-də təhvil verdi.
Babada çox sayda sınıqlar və xəsarət, iynə izləri var idi. Xilas olana dözə bilməyən Xocoyan öldü. Ölümündən sonra aparılan ekspertizanın nəticələri qocanın bədənində neft məhsulları və psixotrop maddələrin izlərinə rast gəlindi.
Bütün yaralar onun işgəncəyə məruz qaldığını göstərir. Hər iki işlərlə də, erməni tərəfi Karen Petrosyan və Mamikon Xocayanla bağlı AİHM-ə müraciət etdi.
Ermənistanın Tavuş bölgəsindəki Hağartsin kəndində yaşayan Artur Badalyan 2009-cu il mayın 9-da meşədə itkin düşdü və əsir götürüldü. Yalnız bir il yarım sonra, 2010-cu il noyabrın 8-də Azərbaycan tərəfindən ələ keçirildiyini təsdiqlədi.
Bundan əvvəl Azərbaycan Badalyanın əsirlikdə olduğunu tamamilə təkzib etmişdi. Badalyan 2011-ci il martın 17-də vətəninə qayıtdı. Onun işi AİHM-nin icraatındadır.
2016-cı ilin aprelində Azərbaycanın Qarabağa qarşı aqressiyası zamanı vaxtında üç yaşlı kişi Talış kəndini işğal edən azəri quldurlarının qurbanı oldu. Valera Ğalapyan və həyat yoldaşı Razmela və 92 yaşlı Marusya Ğalapyan atəşə məruz qaldı quldurlar onların qulaqlarını kəsmişdilər., soyğunçular yaşlıların qulaqlarını kəsdilər.
Azərbaycanlı cinayətkarlar əsirlərin başlarını, qulaqlarını,əllərini kəsir cinayətkarlar məhkumların başlarını, qulaqlarını və əllərini kəsərək “talançılarla” şəkil çəkdirdilər.
Bu cinayətkar dövlətin prezidenti şəxsən qətlə yetirilən Kyaram Sloyanın başı ilə şəkil çəkdirən soyğunçunu mükafatlandırdı. Necə ki, daha əvvəl erməni zabiti Gurgen Markaryanın başını balta ilə kəsən və qətlə yetirən Ramil Səfərov mükafatlandırıldı.
Təəssüf ki, Azərbaycanda işgəncə kameralarında ölənlər ifadə ifadə verə bilməyəcəklər. Ancaq Azərbaycan həbsxanalarının dəhşətlərindən xilas olmağı bacaran insanlar var.
Onların arasında məşhur bloger Aleksandr Lapşin də var. Sentyabrın 11-i gecəsi, istintaq təcridxanasında olarkən, bir neçə maskalı şəxs tərəfindən qəddar şəkildə döyülmüş və boğulmuşdur
Bakı versiyasına görə, Aleksandr Lapşin intihara cəhd etmişdir. (bir qayda olaraq, Azərbaycan həbsxanalarında öldürülənlər intihar elan olunur).
Lapşin həmin gün əfv edildi və sərbəst buraxıldı. Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi Azərbaycanı bir blogger və bir səyahətçini öldürməyə cəhddə və ağır işgəncələrdə günahkar hesab edərək 30.000 avro ödəməyə məhkum etdi.
Azərbaycanda ermənilərə qarşı düşmənçilik elə bir həddə çatdı ki, Azərbaycan hakimiyyəti erməni tərəfində peyda olunan öz əsgərlərini uzunmüddətli həbs cəzalarına məhkum edirdi. Bu biabırçı təcrübə yalnız Avropanın təzyiqi altında dayandırıldı.
Yeni müharibə Azərbaycan ordusunun müxtəlif cinayətlərdə yeni “yüksəkliklər” fəth etməyə imkan verdi. Yalnız etibarlı məlumatlara görə (və bir çoxu hələ sübut olunmayıb), Azərbaycan əsirliyində iyirmi erməni əsirə işgəncə verilirdi.
Onların arasında eləcə də qadınlar da vardı. İnternetdə hələ də əsir götürülmüş ermənilərin başını kəsən azərbaycanlı əsgərlərin videoları çoxsaylıdır.
Hadrut sakini, 85 yaşlı Evgenia Babayan əsir götürülərək Bakıya göndərilib.”Mənimlə olduqca pis rəftar edilirdi, heyvan kimi”- deyərək Babayan qeyd edib.
Onun sözlərinə görə, Azərbaycan polis qüvvələrinin əməkdaşları onu məcbur edirdilər ki, desin Paşinyan yaxşı adam deyil, məhz odur bu müharibəni başlayan” – deyərək Babayan qeyd edib.
“Məhz onun günahkar olduğunu dedilər, mən də dedim ki, Hadrut sizin deyil, bizimdir. Məni lentə alırdılar, fərqli suallar verirdilər və dedikləri kimi cavab verirdim.
Sonra üçüncü polis bölməsinə düşdüm,orada daha iki erməni var idi, biri mülki paltarda gənc idi digəri,digəri yaşlı idi. Onlar gəncin əllərini və ayaqlarını bağladılar, gözlərini yumdular, bir küncə atdılar və növbəylə təpikləyirdilər.
Yaşlı kişinin əlləri sınmışdı o sadəcə əyləşmişdir”-deyərək yaşlı qadın söyləyib.
“Mənim qeyd etdiyim gənc mavi köynəkdə, ayaqyalın idi. Üçüncü gün onu çuvala atdılar və sürüyərək maşına doğru sürüdülər və oraya itələdilər.
Digər kişi ilə mən də bir maşına mindirilib Bakıya və digər iki ermənini naməlum istiqamətə aparıldı. Sonra mənə dedilər ki, onları aparmış və boğazlarını kəsmişdilər” – deyərək Babayan qeyd edib.
BQXK yardımıyla oktyabrın 28-də Babayan Gürcüstana və ondan sonra təcili yardım maşınıyla Ermənistana gətirildi.Hadrutda əsir götürülən Mişa Melkumyan əsirlikdə vəfat etdi.
Azərbaycan hakimiyyəti erməni tərəfinə yaşlı qarabağlının nəşini verdilər.Həmin yaşlı baba və nənə əsl yerli qarabağlılar idi.
Həmin yaşlı xəstə baba və nənənin əsir götürülməsi Azərbaycan hakimiyyətlərinin qarabağlı bütün ermənilərə olan münasibətin təzahürüdür.
“Qənimət parkı”nın yaradılması isə, orada hər kəs həmin heykəlciklərdən ümumi baxımla ermənilərdən qəzəbini çıxara bilər.
Azərbaycan həbsxanalarında nə qədər əsirin qaldığı məlum deyil. Azərbaycan hakimiyyəti məlumat verməkdən imtina edir.
Onları sərbəst buraxmaqdan imtina edir və onları ticarət etmək üçün “terrorçu” adlandırır.
Tələb etmək bir şeydir, bizim minalanmış ərazilərin xəritələri başqa bir şeydir.
Eyni zamanda, Bakıda əsir düşən ermənilərə qarşı düzəltmə işlərlə bağlı bir neçə məhkəmə işləri aparılır. Bütün bunlar Azərbaycan hakimiyyətindən gözləniləndir.Yenilik başqa bir şeydir.
Səhnələşdirilmiş məhkəmə prosesslərində iştirak edən şəxslər
saxlandıqları sanatoriya şərtləri barədə ifadə vermək məcburiyyətindədirlər.
“Erməni KİV-ləri daima onlara işgəncə verildiklərini səsləndirmələrinə baxmayaraq, məhkəməyə güclü, sağlam və fiziki zorakılıq izi təsvir olunmadan gəldilər.
Məhkəmə zamanı onlardan hər birinə söz hüququ verildi.Onlardan heç biri hər hansısa təzyiqdən üstəlik işgəncələrdən şikayətlənmədi” – deyərək Əliyevin aqitprop sözçüsü qeyd edib.
Jurnal əsirlər haqqında yazır: “Heç kim pis rəftardan şikayətlənmədi, əksinə hər kəs rəftarının beynəlxalq humanitar hüquq normalarına uyğun olduğunu qəbul etdi.
Yaxşı doyunca qidalanırdılar, fiziki və psixoloji təzyiqlərə məruz qalmadılar, hətta kitab da verdilər. Beləliklə, erməni təbliğçiləri “hərbi əsirlər” ilə bağlıanti azərbaycan yürüşü dərhal havaya uçdu”.
Quzu dərisinə bürünmüş Azərbaycan hakimiyyətləri cəhd edirlər ki, özlərini “insanlıq” və “insansevərlik” bir şəkildə təqdim etmiş olsun. Sadəcə əsirlərə işgəncə verən, başlarını bədənindən üzən, zəncirlərlə boğan əllərdən hələ qan damır.
