Ankara, Bakı və Tbilisi arasında üçtərəfli əməkdaşlıq uzun illərdir Gürcüstan üçün infrastruktur, neft-qaz və dəmir yolu layihələrinin həyata keçirilməsinə istiqamətləndirilib
Əməkdaşlıq, Gürcüstan üçün dəqiq məsələləri həll etmək üçün bir yoldur, bunlar arasında gürcüoloq ekspert Coni Melikyan hərbi komponenti nəzərə almır.
Ankara Gürcüstanın sahmanladığı qırmızı xəttləri anlayırlar,baxmayaraq narazıdırlar”- deyərək Melikyan qeyd edib.
“Müxtəlif illərdə müxtəlif dövlətlərin ərazilərində hərbi təlimlər keçirilir, bu səbəbdən bu məsələlər bu problemləri açıq şəkildə həll edir.
Bu formatda hərbi əməkdaşlığın daha da genişləndirilməsi və ya dərinləşməsi istiqamətində bir tendensiya görmürəm”.
Melikyan 1990-cı illərdə qurulan Gürcüstan-Türkiyə əməkdaşlığını xatırladır. Bu çərçivədə Türkiyə tərəfi hər il Gürcüstanın güc potensialının inkişafı üçün, məsələn, hər hansı bir hərbi hissənin yenilənməsi üçün simvolik miqdarda pul ayırır.
Ekspertin fikrincə, bu əməkdaşlıq “simvolik”xarakter daşıyır və Ermənistan üçün heç bir risk əks etmir.
Bu, Gürcüstan-Türkiyə əməkdaşlığının sonu deyil, hər iki ölkə NATO proqramlarında iştirak edir. Türkiyə NATO üzvüdür və Gürcüstan NATO-ya üzv olmaq məqsədi ilə Avroatlantik inteqrasiyaya doğru irəliləyir. Gürcüstan Türkiyə ilə işbirliyini bu istiqamətdə görür.
“Bir tərəfdən, ticarət əməkdaşlığı, Türkiyə son 15 ildə Gürcüstanın yeganə ticarət tərəfdaşıdır. Digər tərəfdən, Tbilisi bütün bunların qırmızı xəttin xaricində olduğunu açıq şəkildə anlayır.
Türkiyə, Azərbaycan və Gürcüstanın iştirakı ilə hər il keçirilən “Əbədiyyət” hərbi təlimlərinin məqsədi, mümkün təhdidlərə qarşı Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərinin təhlükəsizliyini təmin etməkdir.
Melikyana görə, Artsax müharibəsindən əvvəl, Türkiyə illərdir Gürcüstanı da daxil olmaqla bölgəni işğal etməyə çalışırdı. Ancaq 2012-ci ildə Gürcüstanda hökumət dəyişikliyi baş verdikdə proses yayındı.
Hakim “Gürcü arzusu” partiyası açıq şəkildə Türkiyə ilə aeasında qırmızı xətt çəkdi.
Türkoloq Andranik Ispiryan bizə Türkiyənin NATO-da ən böyük və Avropada birinci ordu olduğunu xatırladır. Və bu həqiqətə baxmayaraq, türkoloq problemi bu hərbi təlimlərin keçirilməsində deyil, erməni lobbisinin türk lobbisindən ciddi dərəcədə aşağı olmasında görür.
“Bu hərbi təlim Ermənistanın təhlükəsizliyini birbaşa təhdid etmir, lakin bunun özünə xas təhlükələri var. Gürcüstan uzun illərdir ki, Azərbaycanın və Türkiyənin lobbiçiliyinin güclü təsiri altındadır.
Türkiyənin Gürcüstanda böyük investisiyaları var və Azərbaycan da daxil olmaqla Gürcüstanda böyük məbləğlər xərcləyir və siyasi kontekstdə siyasətçilərin maliyyələşdirmə, iqtisadi və sosial fəaliyyətlərdə iştirak etdiyi heç kimə sirr deyil .
Təəssüf ki, Azərbaycan və Türkiyənin Gürcüstanda təsiri olduqca böyükdür, bu isə bizim üçün problemlidir”- deyərək İsöiryan qeyd edib.
Türkoloqun sözlərinə görə, Gürcüstandakı anti-erməni hərəkətlərinin, bəyanatlarının və nəşrlərinin arxasında azərbaycan-türk pulu ilə qidalanan mənbələr var. Ispiryana görə, Gürcüstanda əsas problemimiz təhlükələrindən qaynaqlanan davam edən hərbi təlimlər deyil, əsasən Azərbaycan-Türkiyə lobbisidir.
“Bu kontekstdə, Ermənistan-Gürcüstan münasibətlərinin Azərbaycan-Gürcüstan və ya Türkiyə-Gürcüstan münasibətləri ilə müqayisədə ciddi, olduqca ciddi qüsurlu olduğunu qəbul etməliyik. Bu, ölkəmizin ciddi bir səhlənkarlığıdır” – deyərək İspiryan qeyd edib.
Türkoloqun fikrincə laqeydliyi düzəltmək üçün Gürcüstanla ciddi bir siyasət yürüdülməlidir.
Gürcü mütəxəssis Melikyan da bu müşahidə ilə razılaşır. Artsax müharibəsindən sonra yeni yaranmış status-kvo şərtlərinə görə, Tbilisinin Türkiyənin bölgədə güclənməsinin yaratdığı riskləri minimuma endirməyə çalışacağını söylədi.
