İyulun 28-də ABŞ Nümayəndələr palatasında qəbul edilən sənəd bölgəmizdəki dövlətlər üçün maddi bir siyasi-diplomatik siqnaldır. Söhbət ABŞ -ın Azərbaycana hərbi maliyyə yardımını dayandıran sənəddən gedir.
“Radiolur” bu qərarın siyasi mənasını tapmağa çalışıb.
“Bu gündən etibarən Əliyev rejimi müharibə cinayətlərinin və təcavüzün bədəlini ödəməyə başlayır” – deyə məşhur Amerika-erməni rok musiqiçisi, “System Of a Down” rok qrupunun solisti Serj Tankyan qeyd edib.
Amma Nümayəndələr palatasının qərarı yarım addımdır. Sənəd yekun qərara gəlmək üçün hələ Senat tərəfindən təsdiqlənməli və bundan sonra prezident Co Baydenin masası üzərinə qoyulacaq.
Politoloq Robert Ğevondyanın qənaətincə “Yarım yolda olsa belə sənədin dəyəri var”.
“Məhdudiyyətin o dərəcədə fiziki və maddi dəyəri yoxdur nə qədər ki, siyasi dəyəridir. Bu, həqiqətən dünyanın ən güclü supergücünün, ABŞ-ın bölgədə hərbi əməliyyatlara icazə verməməsi və ya qadağan etməsi deməkdir.
Yəni siyasi baxımla kifayət qədər ciddi addımlarla işimiz var. Burada mövcud anda Ermənistanın mənafeləri Qərbin yanaşmalarıyla həmahəngdir”.
Buna görə çox ciddi bir önləyici addımla qarşılaşırıq siyasi baxımdan onların bu vəziyyətdə maraqları Qərbin bu prosesdəki yanaşmaları ilə üst -üstə düşür “.
Siqnallar Amerika platformasında fərqli vurğularla anlaşılır. Qərbi Amerikanın Hay Dat idarəsinin müdiri Armen Sahakyan “Amerikayi dzayn” radio stansiyasına deyib:
“Bu, ilk növbədə, olduqca mühüm siqnal idi hansını ki, ABŞ qanunverici orqanının bölgə ölkələrinə istiqamətləndirdi, xüsusən Ermənistana və Azərbaycana o baxımla ki, ABŞ üçün bəzi geosiyasi hərəkətlər baş verib, bu haldasa Azərbaycanın xeyrinə yox.
Yəni bizim üçün necə Hay Dat idarəsi olaraq bu layihənin keçməsi olduqca vacib idi.Həmin müraciəti düzəltmək baxımından vacib idi.
Və o baxımdan ki, 2022-ci ilin maliyyə ili ərzində ABŞ bir daha hərbi xərclər üçün Azərbaycana yardım məqsədiylə milyonllarla dollar xərcləməyəcəkdir.
Əlbətdə ABŞ Nümayəndələr palatası tərəfindən bu keçirmə ruhlandırıcı siqnaldır.Odur ki, bu prosessi axıra çatdırmaq üçün var gücümüzdən istifadə etməliyik”.
ABŞ Nümayəndələr palatasının üzvü Adam Şif “Azərbaycan silahlı qüvvələrinin Ermənistanla üç erməni hərbiçisinin ölümü ilə nəticələnən atəşkəs sazişini pozması barədə məlumatlar narahatlıq doğurur” – deyə ABŞ Nümayəndələr palatasının üzvü Adam Şif qeyd edib.
Konqresmen qeyd etdi ki, bu, Azərbaycanın təcavüzünün daha bir təzahürüdür və eskalasiyanın artmasının qarşısı alınmazsa, daha çox şiddətə, ölümə və dağıntıya” səbəb ola bilər.
Gərək faktı qəbul edək ki, ABŞ -ın Əliyev rejiminə davamlı dəstəyi onların təcavüzünü stimullaşdırır və ermənilər üçün birbaşa təhlükə yaradır”. “Amerika Birləşmiş Ştatları insan haqlarını mütəmadi olaraq pozan və qonşusunun müstəqilliyini pozan bir ölkəyə əsla hərbi yardım və ya dəstək verməməlidir. Belə ki,məsuliyyət daşımaq vaxtı çatıb”.
Bəzi hesablamalara görə, Bakı son üç ildə Vaşinqtondan 100 milyon dollara yaxın hərbi yardım alıb.
1990 -cı illərdən bəri ABŞ qanunverici orqanlarında hər zaman ABŞ hökumətinin hərbi təcavüzünün Ermənistan və Artsaxı blokadada saxladığı müddətdə Azərbaycana kömək etməsinə icazə verməyən bir sənəd var.
Lakin 2002 -ci ildən bəri ABŞ-ın bütün prezidentləri hər il 907 saylı qətnaməni ləğv etmişlər. Yeni ildən etibarən noyabr ayında seçilən yeni Konqresə yeni layihələr təqdim edildi. 907 nömrəli qərar 43 nömrəli qərarın 73 nömrəli əlavəsi ilə əvəz edilmişdir.
ABŞ prezidenti Co Bayden sonuncu dəfə 2021 -ci ilin aprelində Azərbaycana hərbi texnika və döyüş sursatı satışına qoyulan qadağanı uzadıb. Robert Gevondyan deyir ki, münasibət dəyişikliyi indi daha böyük siyasətin hissəsidir.
“Problem birbaşa Azərbaycanla əlaqəli deyil. Daha geniş kontekstə malikdir, bu kontekstdə rus-türk razılaşmaları, Qərbin Rusiyaya qarşı hazırkı siyasətidir.
Bu o deməkdir ki, hər şey Qərblə Rusiya arasındakı münasibətlərin necə olacağından asılı olacaq.
Qərblə Türkiyə inkişaf edəcək və Rusiya ilə Türkiyə arasındakı münasibətlər necə normallaşacaq, çünki bu gün birlikdə Qərbə müqavimət göstərməyə çalışırlar, amma yenə də aralarında kifayət qədər problem və həll olunmamış məsələlər var.
Bütün bunların fonunda biz prosesin nə vaxt bitəcəyini söyləyə bilərik. Mövcud tendensiyalar, Rusiyanın hazırkı münasibəti və Türkiyə bu prosesin bir şəkildə bitəcəyinə ümid edir. Amma hər an hər şey dəyişə bilər”.
Nümayəndələr Palatasında qəbul edilən qətnamənin müəllifi, Demokrat Partiyasının üzvü, amerikalı hüquqşünas-siyasətçi Frank Pallondur. Onun təqdim etdiyi düzəlişdə deyilir:
“Beynəlxalq hərbi təhsil və təlim, həmçinin Xarici hərbi maliyyələşdirmə vroqramı vasitəsi ilə verilən hər hansı maliyyə Azərbaycana ayrılmayacaq.
“Bu müddəa, ABŞ Qanununun 333 -cü maddəsinə uyğun olaraq Müdafiə nazirliyi tərəfindən verilə biləcək əlavə hərbi texnikanın qarşısını almır”.
Bu sənədin ABŞ Konqresində hazırlanmasına paralel olaraq, Bolqarıstan Hərbi Tədqiqat-Analitik platforması Azərbaycanın bazarda silah satması faktına istinad edir.
O, qeyd edib ki, Qərb ölkələrinin Azərbaycana silah satmasının uyğun olub -olmadığını və ya bu silahın harada və hansı məqsədlə istifadə oluna biləcəyini qeyd edib.
Platforma faktlaşdırır ki, bir çox analitik Bakının Suriyanın digər qaynar nöqtələrində İslam Dövləti yaraqlılarına silah və sursat tədarük etdiyindən şübhələnir.
Bolqarıstanlı jurnalist Dilyana Galtanciyeva tərəfindən ”Anonymous Bulgaria”haker qrupunun Azərbaycan “Silk Way Airlines” avia şirkətinin Səudiyyə Ərəbistanına silah daşıdığı və silahların həmin ölkədən Səudyönlü Yəmən qüvvələrinə təhvil verildiyi barədə məxfi məlumatları ortaya qoyan bir araşdırma məqaləsi dərc edilib.
Hərtərəfli məqalə bir çox başqa fakt və məlumat təqdim edir. Sual olunur ki, ABŞ -ın avtoritar rejimlərə silah tədarükünü qanuniləşdirən qanunlara ehtiyacı varmı?
Platforma, Suriyadakı türklərin dəstəklədiyi silahlı qrup üzvlərinin 2020 -ci ildə Artsaxda müharibənin mərkəzində Azərbaycan tərəfində olduğunu da xatırladır.
