Talibanın Əfqanıstandakı uğuru Rusiya üçün iki tərəfli bir qılıncdır. ABŞ qoşunlarının Əfqanıstanı tərk etməsi onun xeyrinədir, lakin Əfqanıstandakı qeyri -sabitlik, Taliban terrorçularının Əfqanıstan xaricində heç bir ambisiyası olmayan bir Əfqanıstan millətçi İslamçı qüvvəsi olduğunu iddia etsə də, digər terror qruplarını daha da aktivləşdirməyə “ruhlandıra” bilər.
Bu epizod KTMT üzvü olan Tacikistanın Taliban Əfqanıstanla sərhəd olması fonunda xüsusilə diqqətəlayiqdir.
İran regional oyunçulardan biri olaraq Ermənistanın yaxın qonşusudur, eyni zamanda Taliban Əfqanıstanıyla həmsərhəddir. İranşünas Vardan Voskanyanın sözlərinə görə, İran rəsmiləri ölkənin Əfqanıstandakı diplomatik varlığını təmin etmək naminə Talibanla işləməyi bacarıblar, İran isə minlərlə əfqan qaçqına sığınacaq verir.
“Siyasi və hərbi baxımdan Iran Əfqanıstandakı İranın mövqeyi Taliban qüvvələrinin nəzarəti altında güclüdür, çünki ölkə daxilində iranlıların yerli şiə dilli fars əhalisi tərəfindən təmsil olunan kifayət qədər böyük, kifayət qədər güclü tərəfdar ordusu var. Demək olar ki, oradakıların yarıdan çoxu farsca danışır”.
Terror təşkilatları fəallaşarsa, bölgədə yeni qeyri -stabillik yataqları yaradıla bilər. 44 günlük müharibə zamanı Ermənistan öz torpağında terrorçuların olduğunu hiss etdi, indi bütün bölgə üçün oxşar risklər mövcuddur.
İranşünas istisna etmir ki, əfqan qaçqınların İran vasitəsilə Ermənistana daxil olmağa cəhd edər, odur ki, ayıq olmalıyıq.
Vartan Voskanyanın sözlərinə görə, “Taliban”ın uğuru Türkiyənin marağından doğmur. Türkiyənin Yaxın Şərqdəki maraqlarına hər hansı bir təhlükə sonuncunu məcbur edir ki, həmin istiqamətdə əlavə resurslar xərcləsin hansılar ki, Ermənistana doğru yönəldilə bilər.
Taliban hökuməti, xüsusilə Türkiyədə çox populyar olan və 2018 -ci ildə fəaliyyətə başlayan “Lacvard” dəhlizi üçün təhlükədir. Bu,Əfqanıstanın Türkmənistan, Xəzər dənizi, Azərbaycan və Gürcüstan vasitəsilə Türkiyəyə qoşulduğu nəqliyyat-iqtisadi mərkəzdir.
“Türk silahlı qüvvələri Əfqanıstanda qaçılmaz təhlükə ilə üz -üzədir, çünki talibanlılar dəfələrlə Kabul hava limanında Türk qüvvələrinin olmasına dözməyəcəyini bəyan etmiş və Erdoğan rejimi mühüm diplomatik və digər qaynaqlar ayırır ki, NATO qüvvələri qüvvələri çıxarıldıqdan sonra Kabulun mərkəzi hava limanı türk hərbiçilərinin nəzarəti altında qalsın.
Hesaba almaqla ki, türk silahlı qüvvələri sıralarında eləcə də Azərbaycanın necə deyərlər,sülhməramlılarıdır onda aydındır ki, Azərbaycanın mənafeləri həmçinin təhlükədədir və bu erməni maraqları baxımından müsbət haldır” – deyərək Vardan Voskanyan qeyd edib.
Erməni maraqları baxımından müsbət hal odur ki, Birləşmiş Ştatlar və NATO-çu Qərb üçün hərbi baxımla Azərbaycan o qədər də maraqlı olmur.Çünki, Əfqanıstanda NATO qüvvələrininə xidmət Azərbaycan ərazisində həyata keçirilirdi.Azərbaycanın hava limanını və təyyarələrini istifadə edilirdi.İndi faktiki olaraqAzərbaycanın görəcəyi iş yoxdur.
ABŞ üçün də müsbət haldır Afghanistan Əfqanıstanda NATO xidməti Azərbaycan ərazisində olduğu üçün Azərbaycanın NATO Qərbi üçün daha az maraq kəsb etməsi də müsbət haldır.
Azərbaycan hava məkanından istifadə olunur. hava limanları. İndi əslində Azərbaycanın başqa heç bir işi yoxdur!
Əfqanıstanda hakimiyyətə gələn “Taliban” hərəkatının liderlərinin İran, Pakistan, Türkiyə, Çin və Rusiya ilə problemləri var.
Hərbi ekspert Hayk Nahapetyan “yuxarıda adı çəkilən dövlətlərin Cənubi Qafqazda da maraqları var, buna görə də Əfqanıstanda siyasi proseslər keyfiyyətcə bölgəyə təsir edə bilər” dedi.
Onun sözlərinə görə, ABŞ -ın Türkiyə simasında NATO qüvvələrinin Əfqanıstana nəzarəti davam etdirəcəyinə ümidləri havaya uçur.
“Amerika Birləşmiş Ştatları hələ də Türkiyədə NATO qoşunlarının nümayəndəsi olaraq qalmağın təsirinin olacağını düşünürdü, amma Taliban hərəkatının mövqeyi çox sərt oldu.
Onlar Türkiyənin maraqlarına xidmət edən General Dostumu həmçinin çıxmağı məsləhət görüblər. Bu səbəbdən hazırda yaşayan üç əsas etnik qrupdan biri Əfqanıstanda Taliban peştunların milli azadlıq hərəkatına rəhbərlik edir”.
Amerika Birləşmiş Ştatları, Fransa və NATO -ya üzv digər ölkələri öz diplomatik missiyalarını Əfqanıstandakı səfirlik işçilərini təxliyə edir.Bu addımı Rusiya atmağa tələsmir.
“Taliban” ın Rusiyada terror təşkilatı hesab edilməsinə və fəaliyyətinin qadağan edilməsinə baxmayaraq, Rusiya Xarici işlər nazirliyi Moskvanın həm Əfqanıstan hökuməti, həm də Talibanla yaxşı münasibətlərdə olduğunu bəyan edib.
RF Xarici işlər nazirliyinin İkinci Asiya şöbəsinin müdiri Zamir Kabulov, Taliban qrupunun Rusiya səfirliyinin və digər ölkələrin diplomatik nümayəndəliklərinin təhlükəsizliyinə zəmanət verdiyini bəyan edib.
