MDB ölkələrinin hüquqi bazasının tənzimləmələri çərçivəsində blokada, iki ölkə tərəfindən imzalanmış və qarşılıqlı məqbul sənədlər əsası üzərində demaqrasiya.
Əsas sorğu odur ki, doğurdanmı elə bir sənəd varmı ki, onun altında Ermənistan və Azərbaycanın imzası var.
Əsas məsələ Ermənistan və Azərbaycan imzalarının altında olan sənədlərin olub -olmamasıdır.
Kartoqraf Şahen Şahinyan: “Sərhədlərdə belə sənədlər mövcud deyil. 1994 -cü ilin atəşkəs müqaviləsi var, bundan sonra 2020 -ci ilin noyabrınadək belə sənədlər olmayıb.
Yəni sərhədlərlə bağlı ikitərəfli, üçtərəfli və ya vasitəçiliklə razılaşmalar yoxdur. Bu diplomatik əlaqələrin istisnasıyla şərtləşib”.
Sovet xəritələrinə gəldikdə, həmsöhbətimə görə, onlarda da müxtəlif xronoloji problemlər var. Fərqli illərə və fərqli sərhədlərə malik fərqli Sovet xəritələri var.
Demarkasiya və demarkasiya işlərinə gəlincə, Ermənistan Baş nazirinin müavini bildirib ki, sərhədlərə dair bütün qanuni baza araşdırılır.Orada Mher Qriqoryanın sözlərincə, iki ölkə arasında razılaşma var, imzası və ya hansısa sənədin birləşmə faktıdır.
“İndi biz işləyirik, araşdırırıq, tyoplayırıq və yalnız təhlil etdikdən sonra bəzi prosesləri həyata keçirə biləcəyimiz xəritələr haqqında danışmaq mümkün olacaqdır”.
Şahinyanın sözlərinə görə, hazırda işlərin hansı xəritələrlə aparılacağı deyil, ümumilikdə hansı xəritələrlə etibarlı olduğu müzakirə olunur. Həmsöhbətim qeyd edir ki, Sovet Ermənistanı və Sovet Azərbaycanı müstəqil statusa malik deyildi.
Politoloq Hakob Badalyanın sözlərinə görə, iş prosesinin təfərrüatları açıq şəkildə açıqlanmır, ona görə də prosesin effektivliyini qiymətləndirmək çətindir.
Eyni zamanda, politoloqun fikrincə, ictimai elanlar ortaq məxrəcə gəlməyin çətin olduğunu göstərir. Azərbaycan dəhliz yanaşmasını nəzərə alaraq bütün ünsiyyət vasitələrinin açılmasının vacibliyini israr edir, Ermənistan isə dəhliz məsələsinin müzakirə olunmayacağını elan edir.
“Komissiya səviyyəsində, Baş nazir müavinləri, sahə üzrə mütəxəssislər, peşə məsələləri baxımından bir açıqlama verə bilər, ancaq siyasi gündəmlə siyasi mövzular arasındakı fərq onun mərhələyə keçməsinə imkan verməyəcək”.
Politoloqun fikrincə, MDB ölkələrinin hüquqi bazasının normativlərinə istinad edərək, Yerevan Azərbaycanın dəhliz məntiqinin işləyə bilməyəcəyinə işarə edir. Azərbaycan Ermənistan hüdudlarından keçməklə Naxicevan-Azərbaycan əlaqəsi gözləyir və bununla bağlı müəyyən hüquqlara malikdir.
Yəni, bu marşrut coğrafi olaraq Ermənistan ərazisindən keçəcək, de -yure isə Azərbaycanın yurisdiksiyasında olacaq. Analitik deyir ki, MDB ölkələrinin hüquqi tənzimləmələrinin xatırlanması bu sətiraltıya istinad edilir.
“Dəhliz deməklə azərbaycanlılar bunu ən azından başa düşürlər. Yerevanın bu variantı rədd etməsi təbiidir və buna görə də bunun MDB nizamnaməsinə və qaydalarına uyğun olacağını bəyan edir.
Yəni, azərbaycanlılar Ermənistan sərhədini keçəcək. Sərhəddə yük bütün ölkələrdə olduğu kimi sərhəd nəzarətinə və ya prosedurlara məruz qalacaq.
Ermənistan ərazisindən keçdikdən sonra Ermənistanla Azərbaycan arasındakı sərhədi yenidən bu şəkildə keçəcəklər. Amma heç vaxt Azərbaycanın yurisdiksiyası altında olan yolla və ya hissəylə”.
Qriqoryan onu da qeyd etdi ki, dəmir yolu problemi aydındır. Sovet İttifaqı dövründə mövcud olan versiyaların bərpasına dair razılaşma var.
Lakin istiqamətlərin son dəqiqləşdirilməsi yoxdur, bütün mümkün variantlar müzakirə olunur.
