İran-Azərbaycan münasibətlərində yeni səhifə açılıb. Hərbi münaqişə astanasında olan ölkələr yeni iqtisadi və hərbi əməkdaşlıq sazişləri imzalamaqla ritorikasını yumşaldılar. Beynəlxalq ekspertlər qeydedirlər ki, 2021-ci ildəki gərginliyin azalmasına baxmayaraq, buna səbəb olan mübahisələr hələ də həll olunmayıb.
2021-ci ildə İran-Azərbaycan gərginliyi
Keçən il İran Araks çayı boyunca qoşun toplayıb və ölkənin şimalında genişmiqyaslı hərbi təlimlər keçirib. Bu, İranın Goris-Kapan yolunun bir hissəsinin bağlanmasına cavabı idi. Gərginlik yalnız müxtəlif səviyyələrdə keçirilən yüksək səviyyəli görüşlərdən sonra azalıb, bundan sonra Azərbaycan mətbuatı İran-Azərbaycan münasibətlərinin istiləşməsi ilə bağlı məqalələr dərc etməyə başlayıb. Ekspertlər qeyd edirlər ki, İran diplomatiyası başqa dildə danışır.
Mümkün hərbi-iqtisadi əməkdaşlıq haqqında
Azərbaycanın müdafiə naziri Zakir Həsənov hazırda İranda, İranın yol və şəhərsalma naziri Rüstəm Qaseminin rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti isə Azərbaycandadır. İranşünas Garik Misakyan hesab edir ki, informasiya sahəsi nə qədər fəal şəkildə əksini təbliğ etsə də, bu yaxınlaşma mövcud problemləri neytrallaşdırmır. İran həmişə İsrailin Azərbaycanda mövcudluğundan və Türkiyənin təsirinin artmasından narahat olub və bu problemlər hələ də var və həll olunmayacaq.
“İran rəsmilərinin işğal olunmuş ərazilərimizdə tikilmiş hava limanına endirilməsi özü də təbliğat xarakteri daşıyır, bunun İran, yoxsa Azərbaycanın təşəbbüsü olduğu bilinmir. Bununla Azərbaycan Ermənistandakı bu prosesə təsir göstərməyə çalışır”,- deyə ekspeert vurğuladı.
Azərbaycan mətbuatı yeni hərbi əməkdaşlıqdan yazır, İran mətbuatı isə İran Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi Məhəmməd Baqiri ilə Zakir Həsənovun görüşünün nəticələrini təhlil edərək yazır ki, İranın məqsədi qonşuları ilə münasibətləri inkişaf etdirməkdir.
Garik Misakyan qeyd etdi ki, İran İsrailin İran sərhədlərində mövcudluğu azaldılmalı olduğunu bildirdi.
“İki ölkə arasında mövcud olan problemlər bu şəkildə görünür. Hesab edirəm ki, bunlar asanlıqla həll olunmayacaq”.
“National Interest”in köşə yazarı Adam Lammon yazdı ki, İran və Azərbaycan arasındakı iqtisadi inteqrasiya proqramları şiddətli geosiyasi rəqabətin perspektivlərini zəifləşdirir.
“Lakin bugünkü inteqrasiya siyasəti sabah gərginlik artdıqda təsir rıçaq mənbəyinə çevrilə bilər. Bir zamanlar ölkələri bir arada tutan nəqliyyat əlaqələri də kəsilə bilər”,- deyə jurnalist yazdı.
İranşünas Qarik Misakyan onu da əlavə etdi ki, Azərbaycan Tehrana ciddi iqtisadi gündəm təklif edib, ondan imtina etmək olmaz. İran isə Artsaxın işğal olunmuş ərazisində iqtisadi proqramlarda iştirak edərək Türkiyə-İsrail varlığını neytrallaşdırmaq və nəzarətdə saxlamaqla təhlükəsizlik problemlərini həll etməyə çalışır.
“İran Azərbaycanı təhdid edən dövlət hesab etmir, əksinə düşmən dövlətlərin təsirinin artdığı dövlət hesab edir və bununla da qarşıdurmaya çalışır. Azərbaycan da yaxşı işləyir, aydın gündəmi var. Böyük problemləri həll etmək qabiliyyətinə malik olan İranın indiki hökuməti qonşuları ilə problem yaratmaq istəmir”,- G. Misakyan bildirdi.
Qeyd edək ki, İranın şimalında, Araks çayı boyunca Azərbaycanla sərhəddə yerləşdirilən İran qoşunları və hərbi texnikası eyni yerdə qalmağa davam edir. Ekspert deyir ki, müəyyən qüvvələr geri çəkilsə belə, İranın Azərbaycan sərhədində hərbi mövcudluğu hələ də davam edir.
