44 günlük müharibədən sonra ATƏT-in Minsk qrupu bir neçə bəyanat verdi, Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı məsələləri müzakirə etmək üçün ən azı iki görüş təşkil etdi. Azərbaycan formatın mövcudluğuna şübhə etməkdə davam edərək, onlarda iştirak etməyə məcbur oldu. Bu yaxınlara qədər Azərbaycan öz mövqeyində tək idi.
Son günlər Rusiya tərəfdən də MQ-nin mövcudluğunu şübhə altına alan bəyanatlar səslənir. Birincisi, Rusiya xarici işlər naziri belə bir inanc ifadə edib. İndi də ABŞ formatda yeni həmsədr təyin etdiyini elan edəndə Rusiya dəvəti rədd edib və həmsədrlərin planlaşdırılan görüşündə iştirak etməyib.
ATƏT-in Minsk Qrupu yeganə beynəlxalq formatdır ki, onun çərçivəsində Qərb Qarabağ münaqişəsinin siyasi həlli naminə Rusiya ilə işləməyə hazırdır. Lakin, bu mərhələdə format əvvəlcə öz mövcudluğu problemini həll etməli, sonra isə mandatla nəzərdə tutulan öhdəliklərə keçməlidir.
İyunun 24-də Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov Bakıda bəyan edib ki, son Qarabağ müharibəsindən sonra bu danışıqlar formatının işi keçmişdə qalıb. Politoloq Tiqran Grigoryanın fikrincə, formatın əleyhinə bəyanatlarda Minsk Qrupunun və Minsk Qrupunun həmsədrliyinin fərqli şeylər olması nəzərə alınmır.
“1992-ci ildə MQ yarananda həmsədrlik institutu yox idi. Müntəzəm olaraq dəyişən sədr ölkə var idi və o format Rusiyanın vasitəçilik missiyası ilə paralel olaraq öz vasitəçilik missiyasını həyata keçirirdi. Bu mənada müxtəlif vasitəçilik missiyalarından da qorxmağa ehtiyac yoxdur. Lakin Ermənistan xüsusilə Qərb tərəfdaşları ilə işləməlidir, çünki onlar bu formatı saxlamaqda maraqlıdırlar”.
“Demokratik Alternativ” partiyasının siyasi şurasının sədri, politoloq Suren Surenyantsın fikrincə, ehtimal edilir ki, Lavrovun bəyanatının əsas mesajı Rusiyanın regionumuzda Qərbin institusional təsirinin əsaslarının aradan qaldırılmasına çalışacaq.
Ermənistanın ekspertlərinə görə, bu məsələdə Ermənistanın istəyi və ya Bakıya qarşı çıxmasından çox şey asılı deyil. Politoloqların fikrincə, ATƏT-in Minsk Qrupunun taleyi sırf Moskva-Vaşinqton münasibətləri, maraqları ilə bağlıdır. Bununla belə, politoloq Hakob Badalyan formatla vidalaşmaq üçün hələ tez hesab edir. O, yalnız Azərbaycan prezidentinin davranışını müşahidə edərək bu qənaətə gəlib.
“Əliyev iki gündən bir çıxış edir və bildirir ki, MQ yoxdur, ola bilməz və s. Başqa sözlə, Əliyevin həmin gərgin açıqlamaları sübut edir ki, o qrupun “dəfn edilməsi” o qədər də belə deyil, vəssalam”.
Hərbi-siyasi ekspert Areq Koçinyan hesab edir ki, ATƏT-in Minsk qrupunun buraxılması cəhdi Rusiya-Türkiyə əməkdaşlığının hesablanmış addımıdır. O qeyd edir ki, bu təşəbbüs 44 günlük müharibə və 3+3 formatından sonra olub.
Təhlilçilər səriştəli və düzgün hesablanmış diplomatik addımları vurğulayır, iki qonşu dövlətlə münasibətlərin tənzimlənməsini və ATƏT-in Minsk Qrupunun formatının qorunub saxlanılması məsələsinin mümkün qədər gündəmdə saxlanmasının vacibliyini vurğulayırlar.
Putinlə Əliyevin Türkmənistandakı son görüşünü də unutmaq olmaz. Əliyevin sülhə hazır olduqları, gecikdirən tərəfin isə Ermənistan olması ilə bağlı dediklərinə cavab verən Putin qeyd edib ki, Ermənistan bir neçə dəfə sülhü bərqərar etməyə hazır olduğunu bəyan edib. Məhz həmin görüşdə Rusiya prezidenti bəyan etmişdi ki, münaqişənin həlli məsələsi müzakirə olunmalıdır. Bu, sadəcə olaraq sübut edir ki, Azərbaycanın iddialarından fərqli olaraq, digər beynəlxalq “oyunçular” Qarabağ münaqişəsini hələ də həll olunmamış hesab edirlər.
