Cənubi Qafqazda prezidentlərin, xarici işlər nazirlərinin, təhlükəsizlik strukturlarının rəhbərlərinin qarşılıqlı səfərləri davam edir.
Grüşlərin gündəmində əsasən təhlükəsizlik və iqtisadi məsələlər var. İyulun 19-da Türkiyə prezidenti İrana yola düşür, bu gün Azərbaycanın Xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov Tehranda, İranın Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi Əli Şəmxani də Ermənistanda olub.
Regional ekspert Harut Artin-Arakelyan hesab edir ki, Şamxaninin Yerevandakı bəyanatı Azərbaycana deyil, Türkiyəyə istiqamətlənib.
Qonşu ölkənin Təhlükəsizlik Şurasının rəhbəri Yerevanda təkrarlayıb ki, İran regionda geosiyasi vəziyyəti dəyişmək cəhdini qəbuledilməz hesab edir.
O, həmçinin qeyd edib ki, Tehran dövlətlərin ərazi bütövlüyü və suverenliyinin qorunması çərçivəsində infrastrukturun blokdan çıxarılması prosesini dəstəkləyir.
İrandan Türkiyəyə xəbərdarlıq:
Ermənistan-Türkiyə razılaşmaları, eləcə də regionda nəqliyyat yollarının bağlanması, Ermənistan-Azərbaycan demarkasiya və delimitasiya prosesləri fonunda Tehran Təhlükəsizlik Şurasının rəhbəri səviyyəsində qırmızı xətlərə aydınlıq gətirib.
Belə ki, rəsmi Tehran müntəzəm olaraq xatırladır.
Regional ekspert Harut Artin-Arakelyan hesab edir ki, Şamxaninin Yerevandakı bəyanatı Azərbaycana deyil, Türkiyəyə istiqamətlənib.
Ekspert vurğulayır ki, İran və Türkiyə rəqibdir və bu mübarizə bu gün başlamamışdı.
“İranın Türkiyəyə mesajı belədir: kobud desək, “ehtiyatlı ol” çünki regionda başqa bir oyunçu və ifaçı var. Əgər Suriyada İran bunu etməyə cəhd edərək çalışsa və,Hələbi zəbt edərsə hansı ki,onun planlarında vardır, ilişib qalacaq və oradan çıxa bilməyəcəkdir.
Erdoğan bunları bacararsa, Orta Asiya və Cənubi Qafqazda İranın milli təhlükəsizliyinə və əsas maraqlarına təhlükə yaradacaq nüfuzlu Türkiyə görəcəyik.
Buna görə də İran dəfələrlə bəyan edir ki, Ermənistanın ərazi bütövlüyü onun qırmızı xəttidir. İran Türkiyə yollarından keçməyən Rusiya və Avropaya gedən əsas marşrutları çox yaxşı bilir. Bu, Ermənistandır”- deyərək analitik qeyd edib.
Çindən Avropaya, Türk formasıyla gedən yollar üçün mübarizə
Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan İranın Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi ilə görüşündə bəyan edib ki, Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin tənzimlənməsi prosesində heç bir məsələ dəhliz məntiqi ilə müzakirə olunmur,
Əli Şamxani həmçinin bu kontekstdə ərazi bütövlüyü və sərhədlərin toxunulmazlığı prinsiplərinə hörmət edilməli olduğunu bildirib.
Bu bəyanatlara baxmayaraq, yüksək rütbəli Azərbaycan və Türkiyə rəsmiləri mütəmadi olaraq “Zəngəzur dəhlizi”nin artıq reallığa çevrildiyini bəyan edirlər.
“Azərbaycan və Türkiyə regionda paslarla top oynayırlar və nə qədər diplomatik təbəssümlə qarşılansalar, şəkil çəkdirsələr də, bölgədə oynadıqları anti-İran ittifaqı Çinin Avropaya ticarət yollarını Türkiyə vasitəsilə deyil, İran və ya İran-Ermənistan-Qara dəniz və ya Rusiya vasitəsilə deyil,türk ticarət yollarından türkdilli ölkələrdən keçirməyə çalışır.
Bu, iqtisadi mübarizədir.Bu gün yaranan yeni dünya düzənində Türkiyə üçüncü dövlət rolunu öz üzərinə götürməyə çalışır. Əgər uğur qazanmasa, o, arenadan kənarda qalacaq” – deyə ekspert Artin-Arakelyan deyir.
Türkiyə aşağı liqaya düşməmək üçün arsenalı heyətinə cəlb edir
Bu gün Türkiyə Suriyada aqressivdir, niyə? Ekspert Harut Artin-Arakelyana görə, Suriyadakı bütün neft və qaz ehtiyatlarını çəkərək, Azərbaycan, Türkmənistan, Türkiyə Avropaya doğru irəliləyir. Bunlar Ankaranın sonradan oynayacağı vasitələrdir, əgər bu bazarlıq vasitələri olmasa, özünü “qıraqda” tapacaq.
Erdoğanın Tehranda “alveri”: “mümkün” sövdələşmə olacaqmı?
İyulun 19-da Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Erdoğan İrana yola düşür. Regional inkişaflar, Türkiyə, İran və BƏƏ arasındakı ticarət dəhlizi, enerji böhranı, “3+3” platforması, Suriyadakı vəziyyət gündəmdədir.
Ola bilərmi ki, Erdoğan İran prezidenti İbrahim Rəisə belə bir təklif versin, bunun müqabilində Tehran əvvəllər elan edilmiş “qırmızı xətlər”dən əl çəksin və “Zəngəzur dəhlizi” layihəsinin əleyhinə olmasın?
Ekspert İranın bu cür ticarətini istisna edir və qeyd edir ki, İran belə bir addım atmayacaq, çünki “anakonda” nəhayət büküləcək, İran isə Türkiyənin təsir zonasında qalacaq.
İran beynəlxalq ticarətə ciddi təsir göstərə biləcək mühüm dəniz boğazlarına malikdir.
“Düşünmürəm ki, Türkiyə İrana ərazi təklif etsin, bunun müqabilində İran öz yanaşmalarından əl çəksin. Bu, fantaziyadır” -deyərək Harut Artin-Arakelyan qeyd edib.
