44 günlük Artsax müharibəsi zamanı 193 yerli erməni icması boşaldıldı.
1176 Artsax vətəndaşı evsiz qaldı, 300-ə yaxın yaşayış binası, 8400-dən çox fərdi ev, 100-ə yaxın məktəb, uşaq bağçası və tibb müəssisəsi zərər çəkdi.
Azərbaycanın başlatdığı müharibədə beynəlxalq humanitar hüququn və insan haqlarının pozulması, hərbi cinayətlərlə bağlı bu məlumatlar bir neçə gün əvvəl dərc olunmuş hesabatda ümumiləşdirilmişdir.
Hesabatın işi “Açıq cəmiyyət fondları – Ermənistan” tərəfindən dəstəklənib və əlaqələndirilib. Vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları “44 günlük Artsax müharibəsi zamanı insan hüquqlarının pozulması” hesabatında toplanmış faktlar və ifadələr də daxil olmaqla, 1 ilə yaxındır ki, faktaraşdırma işləri aparır.
“Sərhədsiz hüquqlar” İctimai təşkilatlar yaşamaq hüququnun pozulması, işgəncə və etnik təmizləmə hallarını araşdırıb.
Təşkilatın rəhbəri Araks Melkonyan deyir ki, bütün cinayətlərin təməlində ermənilərə nifrət hissi hiss olunur. 81 dinc sakin Azərbaycan silahlı qüvvələri tərəfindən qətlə yetirilib, 42-si bombardmanlar nəticəsində, 39-u Azərbaycanda əsirlikdədir.
Onlar əsasən evlərini tərk etməkdən imtina edən və ya heyvan yemləmək, sənəd toplamaq və ya digər səbəblərdən geri qayıdan yaşlı və əlil insanlarolub.
23 mülki şəxsin və 200-dən çox hərbçinin taleyi hələ də məlum deyil. Faktı araşdıran qrup geri dönmüş hərbi əsirlərlə və mülki şəxslərlə də söhbət edib. Onların hamısı pis rəftardan, işgəncələrə məruz qalmasından danışıb.
Müharibə aparmağın vasitə və üsullarının, mədəniyyət obyektlərə hücum hallarının öyrənilməsi Helsinki Vətəndaş Assambleyasının Vanadzordak idarəsinin qrupu tərəfindən həyata keçirilib.
Tədqiqatçılar digər hadisələrlə yanaşı, sentyabrın 27-də səhər saatlarında Martunu, Martakert, Hadrut rayonları və Stepanakertdə eyni vaxtda hücumların baş verməsini qeydə alıblar.
Mülki obyektlərə və yaşayış məntəqələrinə hücumlar əsasən zərbə, kəşfiyyat, özünü məhv edən PUA-dan istifadə etməklə, uzaqdan idarə olunan raketlərdən də istifadə edilərək[WU1] həyata krşirilib.
Yollara və körpülərə çoxlu hücumlar olub. Ağavnadzor və Artsaxı birləşdirən strateji əhəmiyyətli Berdzor körpüləri zədələnib. Azərbaycan silahlı qüvvələri hərbi obyektlərin olmadığı, yəni mülki əhalinin hədəfə alındığı yaşayış məntəqələri və yaşayış məntəqələri istiqamətində “Smerç” sistemlərindən, kaset bombalarından istifadə edib.
Məsələn, Stepanakertin Alek Manukyan küçəsində iki hücum olub və bu zaman bir insan itkisi qeydə alınıb. Stepanakertin Puşkin küçəsi də hədəfə alınıb.
Hüququn İnkişafı və Müdafiəsi Fondu mülkiyyət hüquqlarının, şəxsi və ailə hüquqlarının pozulması, ətraf mühitə qarşı törədilən cinayətlər hallarını öyrənib.
Tədqiqatlarda OSINT beynəlxalq təşkilatı da iştirak edib və birgə təhlil nəticəsində istifadə edilən döyüş sursatının tərkibində ağ fosfor və ya ən azı iki başqa, daha təhlükəli kimyəvi elementin olduğu təsdiqlənibdir.
Artsax sakinlərinin mülkiyyət hüquqlarının pozulması da geniş yayılmışdı. Bir sıra mənzillər Azərbaycanın nəzarətinə keçdikdən sonra insanlar evlərindən məhrum edildi, bir sıra insanların Artsax ərazilərindəki evləri yaşayış üçün yararsız hala düşdü.
Hesabatda vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarının ER hökumətinə, ER parlamentində , Birləşmiş Millətlər Təşkilatına, Avropa Şurasına, ATƏT-ə, Avropa Birliyinə, digər beynəlxalq və regional təşkilatlara və ayrı-ayrı dövlətlərə ünvanlanaraq təqdim olunur.
Hesabatın müəllifi olan təşkilatlar Azərbaycana qarşı hüquqi prosesə töhfə vermək üçün beynəlxalq insan hüquqları platformalarında faktaraşdırıcı hesabat yaymaq niyyətindədirlər.
Təfərrüatlar videoda
