Sünikdən keçən yola nəzarət uğrunda mübarizə
Ermənistan Respublikasının başçısı özünün “Twitter” səhifəsində BMT kürsüsündən verdiyi bəzi bəyanatları təkrarlayıb, xüsusən də çıxışında sadə bir sual qaldırdığını xatırladıb: Azərbaycan Ermənistanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədləri olan ərazi bütövlüyünü tanıyırmı?
“Əgər belədirsə, biz sülh müqaviləsi imzalamağa başlaya bilərik”, – deyə Nikol Paşinyan yazıb və təəssüf ki, müsbət cavabın olmadığını açıqlayıb. Sual olunur nqniyə?
Bu ifadə bir çox suallar doğurur. Ermənistan Respublikasının beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədi hansıdır? Sülh müqaviləsi nədir? Onun vurğuları nələrdir?
Bəzi politoloqlar hesab edir ki, bu gün prioritet məsələ qondarma dəhliz problemidir və bütün digər məsələlər də bu kontekstdə nəzərdən keçirilməlidir.
ER Baş nazirinin BMT tribunasından çıxışı beynəlxalq ictimaiyyətə yardım çağırışı idi, politoloq Stepan Danielyan hesab edir ki, Paşinyanın Twitter-dəki yazısı ona olduqca aydındır: söhbət qondarma dəhlizdən gedir.
“Əliyevin məqsədi dəhliz əldə etməkdir. Dəhliz, yəni yüklərin daşınması və Ermənistanın nəzarətində olmayan insanların daşınması nə deməkdir?
Bu yolla Azərbaycan və Türkiyə silahlı yükləri, eləcə də silahlı qrupları çatdırmağa hazırlaşır.
İlk növbədə İrana qarşı yönəlib və ER mahiyyətcə öz ərazisi üzərində nəzarəti itirmək istəmir.
BMT Baş Assambleyasının sədrliyindən Ermənistanın dövlət başçısı sülh müqaviləsi haqqında danışaraq qeyd edib ki, onun ən mühüm bəndlərindən biri Ermənistan və Azərbaycan arasında ərazi bütövlüyünün ikitərəfli tanınmasıdır,
Lakin bunun əvəzinə Azərbaycan açıq şəkildə bəyan edir. ki, Ermənistanın bütün Cənubu və Şərqi, hətta paytaxt Yerevan da azərbaycanındır.
“Bununla bağlı mən Azərbaycan prezidentinə rəsmi və ictimai sual verirəm. Ermənistan Respublikası kimi tanıdığınız və ya tanımağa hazır olduğunuz Ermənistanın xəritəsini mənə göstərə bilərsinizmi?
Mən bunu niyə soruşuram? Çünki bu belə çıxa bilər ki, rəsmi Azərbaycana görə Ermənistan ərazisinin yalnız yarısı və ya az hissəsidir Ermənistan Respublikasıdır”.
Baş nazir açıq şəkildə bildirdi ki, Azərbaycan Ermənistanın ərazi bütövlüyünü nəzəri cəhətdən deyil, beynəlxalq səviyyədə tanınmış 29800 kvadrat kilometr ərazisi ilə tanıyarsa, bu o demək olacaq ki, onlar bir-birinin ərazi bütövlüyünü qarşılıqlı olaraq tanıyaraq sülh müqaviləsi imzalaya bilərlər.
Deyilənlərə əlavə olaraq, Nikol Paşinyanın Twitter-dəki yazısında bildirilir ki, təəssüf ki, bu suallara müsbət cavab hələ verilmir və sual yaranır: niyə?
Ərazi bütövlüyünün beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərlə tanınmasının vurğulanmasına gəlincə, politoloq əvvəlcə qeyd etməyi lazım bildi ki, dünyada mövcud vəziyyət beynəlxalq nizamın dağıldığını və buna görə də, məsələn, referendumların keçirilməsini göstərir.
Donetsk və Luqansk. Onun sözlərinə görə, beynəlxalq sərhədlər yoxdursa, bütün sərhədlər sual altındadır və dünyada baş verən bütün münaqişələr bu reallıq çərçivəsindədir.
Sülh müqaviləsindən danışanda və ərazi bütövlüyünü tanıyanda belə görünür ki, Artsax məsələsi ikinci plana keçir. Bu mənada politoloq dəhliz deyilən məsələdə təhlükə gördüyü üçün narahat olmağa əsas görmür.
“Sülh müqaviləsində önəmli olan sözdür. Ermənistanın hakim gücü 1991-ci ildən MDB sazişini imzalamaqla həmişə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıyıb və Artsax məsələsi təhlükəsizlik məsələsidir, öz müqəddəratını təyinetmə məsələsidir.
Burada söhbət müəyyən formalaşdırmalardan gedir, o ərazi bütövlüyünün, Artsax məsələsinin necə formalaşdırılacağından gedir. Burada bizim üçün faydalı olacaq bəzi həll yollarını tapmaq olar”.
Stepan Danielyanın sözlərinə görə, Sünikdən keçən yolun məsələsi daha önəmlidir. Onun sözlərinə görə, bu gün Cənubi Qafqazda mövcud vəziyyət qondarma dəhliz və ya yol ətrafındadır.
Onun sözlərinə görə, İran və Rusiyaya qarşı problemlərini həll edən Azərbaycanın arxasında Böyük Britaniya və ABŞ dayanır.
“Rusiya Federasiyasının vəzifəsi o dəhlizə nəzarəti saxlamaqdır. Qərbin problemi Rusiyanın bu regionda nəzarətə malik olmamasıdır.
Vəziyyəti yaza qədər uzatmaq bizim üçün çox sərfəli variant olardı. Çünki böyük yazda dəyişikliklər baş verə bilər: ABŞ-da seçkilər, Avropada iqtisadi böhran, Ukrayna məsələsində atəşkəs yaza qədər əldə oluna bilər, iyunun 18-də Türkiyədə seçkilər keçiriləcək.
Bunu da bu fərqli şərtlər müəyyən edir. Həmçinin İranla nüvə proqramının sonu necə olacaq”.
Stepan Danielyan ER liderinin açıqlamalarını Qərblə Rusiya Federasiyası arasındakı ziddiyyətlərdən irəli gələn bəyanatlar, daha obrazlı desək, oyun hesab edir.
