Beynəlxalq Atom Enerjisi agentliyinin direktoru Metsamor AES-in təhlükəsizlik yönümlü işlərini müsbət qiymətləndirir. AES bir neçə onilliklərdir ki, istismar olunur, təhlükəsizlik səviyyəsi hər il artırılır.
Nəticədə daha 10 il işləyəcək. Ərazi İdarəetmə və İnfrastruktur nazirliyindən “Radiolur”a verilən məlumata görə, AES-in istismar müddətini daha 10 il uzatmaq 150 milyon dollara başa gələcək.
Pulu haradan tapacaqları hələ bəlli deyil. Ekspertlər hesab edirlər ki, yeni atom elektrik stansiyasının tikintisi ilə bağlı əməli addımlar atmağın vaxtı çatıb. Ermənistan-Rusiya birgə işçi qrupu bir sıra müzakirələr aparıb. İlkin şəkil eskizdir.
Yeni atom elektrik stansiyasının tikintisinə 10-12 il lazım olacaq. Milli Atom Elektrik Stansiyasının direktorunun baş müşaviri Gera Sevikyan 5 ildən sonra elektrik enerjisində problem yarana biləcəyini istisna etmir. Ermənistanda istehlak olunan elektrik enerjisinin 30 faizini EAES özü təmin edir.
Burada istehsal olunan elektrik enerjisinin maya dəyəri ən aşağıdır. “Reaktor 2039-cu ilə qədər işləyə bilər, lakin daha uzun müddət işləmək imkanı da var.
Biz 2036-cı ilə məhdudlaşmışdıq, ona görə də reaktorumuzun 2039-cu ilə qədər radiasiya resursunu təmin edə bilməsi bizim üçün kifayət idir”.
Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin (MAQATE) baş direktoru Rafael Mariano Qrossi görülən işləri müsbət qiymətləndirir. Qrossi Ermənistana səfərindən sonra təəssüratlarını tvitlə yekunlaşdırıb:
“Ermənistan iqtisadiyyatı Metsamor atom elektrik stansiyasına arxalanır və Beynəlxalq Atom Enerjisi agentliyi stansiyanın aşağı karbonlu enerjinin təhlükəsiz və təhlükəsiz şəkildə çatdırılmasına kömək etmək üçün öz dəstəyini təklif etməyə davam edəcəkdir”.
Metsamor atom elektrik stansiyası MAQATE-nin tələblərinə cavab verir, ona görə də istismar baxımından təhlükəsizdir. Ötən il reaktorun aktiv zonasının qəzalı soyutma sistemi yenilənib.
Mövcud atom elektrik stansiyası ilə yanaşı, Ermənistan hələ də tikiləcək AES-in gücünü müzakirə edir. Ermənistanın 2036-cı ildə yeni atom elektrik stansiyasına sahib olması üçün tikinti işlərinə 2028-2029-cu illərdə başlanmalıdır.
O vaxta qədər ilkin işlər 4 ilə yaxın davam edəcək. Layihə işləri üçün daha 2-3 il lazım olacaq. Texniki-iqtisadi işlərin layihəsi təsdiq edildikdə, yalnız üstünlük verilən enerji bloku elan ediləcək. İlkin hesablamalara görə, 1000 meqavat gücündə bir blokun tikintisi üçün 6-7 milyard dollar tələb olunacaq.
Mütəxəssislər hesab edirlər ki, 1200 meqavat gücündə böyük atom elektrik stansiyasının tikintisi effektivdir. Onlar izah edirlər ki, müzakirə olunan modul tipli atom elektrik stansiyaları üçün hələlik heç bir presedent yoxdur.
“Biz əvvəllər AES-in ən azı 2026-cı ilə qədər işlədiyindən danışırdıq, indi onun 2035-2036-cı ilə qədər işləyəcəyini deyə bilərik. Həmin müddət ərzində yeni AES işə başlamalıdır.
AES-də işlənmiş yanacağın saxlanılması üçün daha bir anbarın tikintisi də nəzərdə tutulub. Dəmir yolunun bağlandığı 1990-cı illərdən bəri heç bir işlənmiş yanacaq ixrac olunmayıb.
Bundan əvvəl Rusiyaya ixrac edilirdi. Milli Atom Elektrik stansiyasının baş direktorunun birinci müavini Movses Vardanyan məlumat verir:
“Artıq 3 bina tikilib, dördüncünün bütün ehtiyat hissələri bizdə. Onu tikəcəyik. 2034-2036-cı ilə qədər nüvə yanacağının saxlanması problemimiz yoxdur.
Elm irəliləyir, Ermənistanda istifadə olunan yanacağın gələcəkdə təkrar emal edilməsi, üstəlik, nüvə yanacağı kimi istifadə edilməsi də istisna edilmir.
