Ukraynada keçirilən xüsusi əməliyyat və qismən hərbi səfərbərlik fonunda rusların postsovet ölkələrinə köçməsi müəyyən risklər daşısa da, qəbul edən dövlətlərin iqtisadiyyatına müsbət təsir göstərir.
RBC xəbər verir ki, buhaqda Britaniyanın Oxford Economics konsaltinq şirkətinin inkişaf etməkdə olan bazarlar üzrə aparıcı iqtisadçısı Tatyana Orlova “Rusiyadan “Beyinlərin xaricə axını” keçmiş SSRİ nümunəsi olan qonşulara Rusiyadan fayda verəcək” adlı araşdırmasında yazıb.
Bu barədə Britaniyanın “Oxford Economics” konsaltinq şirkətinin inkişaf edən bazarlar üzrə aparıcı iqtisadçısı Tatyana Orlova “Rusiyadan beyin axınından keçmiş SSRİ xətti boyunca qonşulara fayda verəcək” -deyərək o, araşdırmasında yazıb.
Bu haqda RBK məlumatlandırıb.
İqtisadçının istinad etdiyi məlumatlara görə, Rusiyanı tərk edənlər əsasən Türkiyə, Qazaxıstan, Ermənistan, Gürcüstan və Azərbaycanda məskunlaşıblar.
Postsovet məkanı ölkələri üçün (onlara təsirini Oxford Economics eksperti qiymətləndirib) rusların köçürülməsindən əldə edilən effekt pul və insan kapitalının axını ilə ifadə olunur.
Oxford Economics-in təqdim etdiyi məlumatlara görə, təkcə sentyabr ayında Qazaxıstana 200 minə yaxın, Gürcüstana 70 min, Ermənistana isə 60 min rusiyalı gedib.
Orlova yazır ki, Azərbaycan payızda gələnlərin sayını qeyd etməyib, lakin ayrı-ayrı müşahidələr sübut edir ki, buraya axın da əhəmiyyətlidir.
Oxford Economics-in hesablamalarına görə, bu hesablamaları və mart ayında ölkədən 10 min dollardan artıq pul çıxarmamaq siyasətini nəzərə alan ruslar sentyabrda Qazaxıstan, Gürcüstan və Ermənistana təxminən 3 milyard dollar nağd pul gətirə bilər.
Orlova yazır ki, sərhəd keçidi olmadığı üçün “daha böyük məbləğlər” yerli bank hesablarına köçürülüb. “Rusiyalıların Qazaxıstandakı bank depozitlərindəki vəsaitlərinin həcmi bu il 4 dəfədən çox artaraq 1,4 milyard dollar təşkil edib” – deyə o, qeyd edib.
Rusiya Mərkəzi Bankı bank hesablarından 500 milyard rubl və ya 8 milyard dollara yaxın vəsaitin çıxarıldığını bildirib.
Birinci yarımilin məlumatlarına görə (üçüncü rübün məlumatları hələ mövcud deyil) rusların yerləşdiyi nümunədə bütün ölkələrdə: Ermənistan, Azərbaycan, Gürcüstan, Qazaxıstan, Özbəkistanda cari əməliyyatlar balansı yaxşılaşır.
Tədqiqatda qeyd olunur ki, karbohidrogen ixrac edən ölkələr (Azərbaycan və Qazaxıstan) üçün Rusiya kapitalının axını cari hesabın yaxşılaşdırılmasının əlavə mənbəyi, idxalçı ölkələr (Gürcüstan, Ermənistan) üçün isə dəstəkləyici amildir.
Bundan əlavə, kapital axını bu kiçik iqtisadiyyatlara (Gürcüstan, Ermənistan və Moldova) bu il valyuta ehtiyatlarını artırmağa imkan verib ki, bu da onların xarici şoklara qarşı dayanıqlığını artırır. “Moldova bunu Rusiyadan gələnlərlə yox, Ukraynadan olan qaçqınlarla daha yaxşı bacarıb” – deyə Orlova aydınlıq gətirib.
“Ali İqtisadiyyat Məktəbi” Milli Tədqiqat Universitetinin dosenti Andrey Suzdaltsev qeyd edib ki, rusların axınının postsovet ölkələrinin iqtisadiyyatına müsbət təsirinin qiymətləndirilməsi çox şişirdilmişdir.
Onun fikrincə, MDB ölkələrinə xas iş yerlərinin defisitini nəzərə alsaq, rusların orada qalma ehtimalı azdır. “İndi ruslar öz pulları ilə ev sahibi ölkələrin iqtisadiyyatını dəstəkləyirlər, lakin xərcləmə imkanları sonsuz deyil. Miqrant axınının müsbət və mənfi nəticələrinin hamısı qısamüddətli olacaqdır” – deyərək o, əmin olduğunu bildirib.
Yerli sakinlərin narazılığına səbəb olan digər səbəb yaşayış xərclərinin artması, o cümlədən yüksək tələbat fonunda kirayə haqqının əhəmiyyətli dərəcədə artmasıdır.
Oktyabrın əvvəlində Özbəkistan Ədliyyə nazirliyi məlumat vermişdi ki, ev sahibləri yerli kirayəçiləri əcnəbilərin xeyrinə çıxarır və qiymətləri qaldırır.
“Rusiya miqrantlarını qəbul edən ölkələrin hakimiyyət orqanları pul və insan kapitalı axınından maksimum fayda əldə etmək üçün düzgün strategiya seçməlidir” – deyə Orlova qeyd edib.
Donets qeyd edib ki, bu ölkələrdə inflyasiya gözləntiləri artır. Onların azaldılmasına bu yaxınlarda Kazda həyata keçirilən mühüm faiz dərəcələrinin artırılması kömək edir.
Bununla belə, əsas risk insanların xaricə axını və ya başqa ölkələrə köçməsi olaraq qalır. “İstənilən bumla bağlı problem sonrakı soyumadır. Hər halda, biz gözləyirik ki, gələn il əlavə miqrant axını o qədər də aktiv olmayacaq və milli valyutalar özünü daha zəif hiss edəcəkdir” – deyərək o, xəbərdarlıq edib.
