Noyabrın 19-dan 20-dək Tunisin Cerba şəhərində keçirilən Beynəlxalq Frankofoniya Təşkilatının 18-ci sammitinin yekununda bir sıra sənədlər, o cümlədən “Frankofoniya sahəsində böhranlı vəziyyətlər, onların aradan qaldırılması və gücləndirilməsi haqqında” qətnamə qəbul edilib.
Sülh” adlı sənədlə təşkilata üzv ölkələr Ermənistana dəstək və həmrəylik ifadə ediblər. Bu dəstək Ermənistanın son iki ildə üzləşdiyi təhlükəsizlik problemləri kontekstindədir.
Ölkəmizin frankofoniya ölkələri təşkilatının sammitində dörd illik sədrliyi başa çatsa da, Ermənistan hələ də dünyanın ən böyük təşkilatlarından birinin nümayəndələrini qəbul edəcək.
Frankofon ölkələrinin 2023-cü ildə yenidən Ermənistana səfər etməsi ehtimalı yüksəkdir.
Ümumi əhalisi 900 milyoa çatan 54 tam hüquqlu, 7 əlaqəli və 27 müşahidəçi dövlət. Bu, Beynəlxalq Frankofoniya Təşkilatının ölkələr üzrə təsviridir.
Onların arasında Fransa, Kanada, İsveçrə, Belçika, Yunanıstan var. Bu həm də siyasi xəritədir ki, onun çərçivəsində Azərbaycanın təcavüzü qarşısında Ermənistanı dəstəkləyən son bəyanat qəbul edilib.
Bundan bir neçə gün əvvəl Fransa Senatı Azərbaycana qarşı sanksiyalar tələb edən qətnamə qəbul edib.
Azərbaycan Xarici işlər nazirliyi artıq kəskin reaksiya verib və Beynəlxalq Frankofoniya Təşkilatının qəbul etdiyi sənədlərin “siyasi qərəzli” olduğunu bəyan edib.
Frankofoniya Sammitinin bəyanatında Azərbaycan Xarici işlər nazirliyinin fikrincə, “təşkilatın mandatına tabe olmayan” və Ermənistan tərəfindən “siyasi təbliğat aparmaq üçün” istifadə edilə bilən müəyyən elementlər var.
Azərbaycan həmçinin Fransanı “təşkilatı öz xarici siyasətinin alətinə çevirməkdə” ittiham edib.
Milli Assambleyanın Avropaya inteqrasiya daimi komissiyasının sədri Arman Yeğoyan hesab etmir ki, Azərbaycanın bu ittihamları Fransanın danışıqlarda vasitəçilik missiyasına daha çox təhlükə yarada bilər.
“Düşünmürəm ki, əvvəlkindən daha çox təhlükə var. Çünki Azərbaycanın etirazları indiyə qədər olub və az olmayıb, hara gedirlərsə , belə edirlər”.
Senatın qətnaməsi, Tunisin bəyanatı və ondan əvvəl BMT Təhlükəsizlik Şurasına sədrlik edən Fransa Prezidentinin bəyanatı, Azərbaycanın suveren dövlətə qarşı təcavüzündən sonra 44 günlük müharibənin 2-ci ildönümündə Ermənistan süveren ərazisinə Azərbaycan təcavüzündən sona ediləndir.
“Okupasiya olunan mövqelərin olduğunu nəzərə alaraq, Fransa Azərbaycan qüvvələrinin öz başlanğıc mövqelərinə qayıtmasını tələb etdi.
Sentyabrın 14-dən mən prezident Əliyevə dedim ki, sərhədin demarkasiya olunmaması faktı başqa ölkənin ərazisinə hər hansı irəliləməyə haqq qazandıra bilməz”.
Politoloq Hakop Badalyan ardıcıl bəyanatları ümumi siyasətin tərkib hissəsi kimi nəzərdən keçirməyi təklif edir. Daha əvvəl verilən başqa bir bəyanatı xatırladır və Fransa Prezidentinin yeni Milli Təhlükəsizlik konsepsiyası haqqında danışdığı çıxışına diqqət yetirməyə çağırır.
“Məncə, Fransa daha geniş geosiyasi oyun üçün özü üçün yeni alətlər yaradır. Fransa, ümumiyyətlə, bu gün müşahidə etdiyimiz hadisələr kontekstində dünyada mövqeyini dəyişir: yeni dünya uğrunda mübarizə, mövqe təhlükəsizlik arxitekturasının yeni xəritəsi və müxtəlif regionlarda yeri və rolu uğrunda mübarizədir.
Bu baxımdan Fransa göstərməyə çalışır ki, əgər hər hansı bir şəraitdə onun oyundan kənarlaşdırılması ilə bağlı sual yaranarsa, o zaman kəskin addımlar atmağa hazırdır”.
Analitikin fikrincə, bəyanatlar, xüsusən də Senatın Azərbaycana qarşı sanksiyaların tətbiqi ilə bağlı qətnaməsi kəskin addımların xəbərdaredici hissəsidir.
“44 günlük müharibədən sonra Paris gördü ki, onu sadəcə olaraq Qafqazdan kənarda qoya biləcək inkişaflar gedir. Həmin qətnamə ilə göstərildi ki, belə real təhlükələr olarsa, kəskin addımlar atmağa hazırdır.
İndi vəziyyət elədir ki, Fransa yenidən tək qalmaq riski ilə üz-üzədir.Biz görürük ki, müxtəlif təhlükəsizlik xətləri formalaşır: ABŞ, İngiltərə, Polşa Şərqi Avropa istiqamətində, Almaniya kansleri ABŞ-la bəzi məsələləri həll etməyə çalışır, sonra o, Çinə gedir və Makronla birgə müzakirələr barədə açıqlamalar o qədər də adekvat deyil və asanlıqla cavab vermir.
Əslində belə formalaşdırılıb ki, Fransa Azərbaycana qarşı sanksiyalar, neft və qazın bloklanması məsələsini qaldıra bilər. Bəs bu nə deməkdir?
Bir neçə ay əvvəl AB Azərbaycanla 2027-ci ilə qədər qazın həcmini iki dəfə artırmaq və Bakıya sərmayə qoymaqla bağlı memorandum imzalayıb.İndi Fransa Avropaya belə bir problem yaradır ki, lazım gələrsə, bu məsələni AB-nin qarşısına qoysun”.
Badalyanın fikrincə, Azərbaycanın daim vurğuladığı Fransanın “ermənipərəstliyi” burada gizlənir.
Frankofoniya ölkələrinin sədrliyi Ermənistan Tunisə təhvil verdi Amma nəhəng təşkilat gələn ildə Yerevanda olacaq.
Təşkilatın katibliyinə Ermənistan rəsmi olaraq müraciət edərək deyib ki, Frankofoniyanın növbəti iclası Ermənistanın paytaxtıda təşkil olunsun.
İlkin razılaşma artıq var.Texniki məsələlər müzakirə olunur.
