Əgər Rusiya Federasiyası sülhməramlı rolunu yerinə yetirə bilmirsə, Artsaxda beynəlxalq mexanizmlərin işə salınması məsələsi ilə bağlı BMT Təhlükəsizlik Şurasına müraciət etməlidir. Baş nazir Nikol Paşinyan hökumətin iclasında belə bəyanatla çıxış edib. Ekspertlər qeyd edirlər ki, Ermənistan hakimiyyəti uzun müddətdir ki, əlavə beynəlxalq təhlükəsizlik təminatlarının tətbiqi zərurətindən danışır. Onların fikrincə, hazırda hansının belə ola biləcəyini dəqiqləşdirmək çətindir, çünki geosiyasi vəziyyətə görə güc mərkəzlərində heç bir məsələyə vahid yanaşma yoxdur.
Nə qədər ki Dağlıq Qarabağ xalqının üzərində etnik təmizləmə və soyqırım təhlükəsi var, Artsax Müdafiə Ordusunun mövcudluğu haqlıdır, ER Baş naziri Nikol Paşinyan martın 16-da hökumətin iclasında bəyan edib. Onun sözlərinə görə, bununla belə, MO Dağlıq Qarabağ xalqının soyqırımının qarşısının alınması üçün yeganə mexanizm deyil. Rusiya sülhməramlı qüvvələri də belə bir mexanizmdir.
“Rusiya Federasiyası DQ-nin mülki əhalisinin kütləvi şəkildə öldürülməsi ehtimalını rəsmən qeydə alıb və DQ xalqının və mülki infrastrukturunun təhlükəsizliyinin təminatçısı rolunu öz üzərinə götürüb. Ümid edirik ki, Rusiya Federasiyası yuxarıda qeyd olunan funksiyanı tam şəkildə yerinə yetirəcək, lakin dostumuz və müttəfiqimiz Rusiya Federasiyası hər hansı obyektiv səbəbə görə bu rolu yerinə yetirə bilmirsə, hesab edirəm ki, dinc əhalinin kütləvi şəkildə öldürülməsi və mülki infrastrukturun məhv edilməsi təhlükəsi və bunun qarşısını almaq üçün DQ və Laçın dəhlizində əlavə beynəlxalq mexanizmlərin işə salınmasının zəruriliyi ilə bağlı BMT Təhlükəsizlik Şurasına müraciət etməlidir.
Nikol Paşinyan Ermənistanın soyqırımların qarşısının alınması üçün beynəlxalq mexanizmlərin işə salınması istiqamətində tədbirlər görməsini vacib və təcili hesab edir. Söhbət Birləşmiş Millətlər Təşkilatı çərçivəsində planlaşdırılan mexanizmlərdən gedir. Baş nazir bununla bağlı Xarici İşlər Nazirliyinə müvafiq tapşırıqlar verib. “Xatırlatmaq istəyirəm ki, beynəlxalq faktaraşdırıcı missiyanın Laçın dəhlizinə və Dağlıq Qarabağa göndərilməsi istiqamətində işlər davam edir”.
Baş nazir vacib və zəruri hesab edir ki, Azərbaycan Ermənistanın Artsaxa hərbi nəqliyyatlar həyata keçirməsi ilə bağlı əsassız iddialarını yeni regional eskalasiya üçün bəhanəyə çevirməsin. Paşinyan xatırladıb ki, bu mövzu 2022-ci il dekabrın 6-da Praqa görüşündə də müzakirə olunub. Beynəlxalq mexanizm olmasa, əldə olunan razılaşmalar iflasa uğrayacaq və Bakı tərəfindən unudulacaq”, – deyə Paşinyan bildirib.
Ekspertlər qeyd edirlər ki, Ermənistan hakimiyyəti uzun müddətdir ki, beynəlxalq mexanizmlərin işə salınmasının zəruriliyindən danışır.
Politoloq Jirayr Azizyan hesab edir ki, bu, ilk növbədə Artsax ermənilərinin maraqlarından irəli gəlir, çünki onlar da görürlər ki, reallıqda Rusiya sülhməramlı qoşunları onlara həvalə edilmiş vəzifələri tam yerinə yetirmir.
“Bacarmamaq və ya istəməmək məsələnin digər tərəfidir, mən hazırda bu barədə şərh vermək istəməzdim, çünki bu, dərin araşdırma mövzusudur”.
“Paşinyan yenə də analoji sual verdi və dedi ki, Rusiyanın məsələni qaldırması düzgün olardı, amma Rusiyanın məsələni qaldırmayacağı açıq-aydın görünür. Bu, daha çox beynəlxalq ictimaiyyətə mesajdır ki, hazırda bizdə belə bir vəziyyət var və bu vəziyyəti həll etmək üçün universal səylər lazımdır”, – politoloq Robert Ğevondyan hesab edir.
Ğevondyan hesab edir ki, Azərbaycanın heç bir razılaşmanı, o cümlədən Brüssel və Praqa razılaşmalarını yerinə yetirməməsi Paşinyanı gələcək razılaşmaların və proseslərin proqnozlaşdırıldığı kimi olacağına zəmanət tələb etməyə məcbur edir.
Ekspertlər Azərbaycanın əldə etdiyi razılaşmaların yerinə yetirilməsinə zəmanət verəcək aydın mexanizmlərin formalaşdırılmasını prioritet hesab edirlər.
Jirayr Əzizyanın sözlərinə görə, Qərb də bu ehtiyacı görür. Mütəxəssislər üçün onların nə ola biləcəyini söyləmək çətindir. BMT-nin faktaraşdırıcı missiyası belə təminat ola bilərmi? Politoloqun fikrincə, bu, həmin faktaraşdırıcı qrupun missiyasından asılı olacaq.
“Biz görürük ki, bu gün Azərbaycan BMT məhkəməsinin çıxardığı qərarı belə icra etmir, ona məhəl qoymur”.
