BaşlıcaMədəniyyət

Kim Bakşi:   “Artsax dünya əhəmiyyətli tarixi-mədəniyyət  məkandır, heç bir azərbaycanlının olmadığı erməni torpağıdır”

“Əlli il əvvəl Ermənistana ilk dəfə gələndə ölkəniz haqqında az şey bilirdim. Bilirdim ki, bu, günəşli ölkədir və dünyanın ən qədim dövləti olan Urartu burada yerləşib.

Moskvada biz üç ulduzlu erməni brendi konyakı  sevirdik, təəssüf ki, artıq yoxdur.Həmin il Ermənistana Vaxtanq Ananyanın qonağı olaraq gəldim, məni Qarniyə, Geqarda, Eçmiadzinə apardı, mənə İsveçrə saatı hədiyyə edən Vazgen A ilə tanış oldum.

Yeri gəlmişkən, indi də erməni hərfləri olan saat taxıram…Silva Kaputikyan və Sos Sarkisyanla o zaman tanış oldum.Tez-tez görüşürdük.Onların itkisi mənim üçün çox ağrılı idi.Sonra rejissor Hovik Haxverdyanla “Matenadaran” filmini çəkməyə başladıq.. .”.

   Kim BAKŞİ

Xalqımızın əziz dostları siyahısında peşəkar fəaliyyətinin mühüm hissəsini Ermənistanın və xalqımızın tarixşünaslıq keçmişinin öyrənilməsinə həsr etmiş rus, başqırd yazıçısı, natiq, kinodramaturq, jurnalist, ziyalının adı Kim Bakçının  var ki, onlıar silinməz hərflərlə yazılmışdır.

Yazıçı yarım əsrə yaxındır ki,öz yaradıcıığının hiss ediləcək hissəsini bibliya ölkəmizlə həsr edib.

Onun “Qartal və qılınc”, “Tale və daş”, “Dünyamız təkərə bənzəyir”, “Monastrdan: Sevgi haqqında”, “Müqəddəs Lazarın dirilməsi”, “Donmuş zaman”, “Mavi səmanın altında”,”98 pillələr”,Artsaxın mənəvi zənginlikləri” Ermənistanın tarixi və adət-ənənələri onun qələmindən doğulub.

Böyük ermənisevər Ermənistana son səfəri zamanı verdiyi müsahibələrin birində belə deyir:

“Mənim yazdığım hər bir kitabın öz tarixi var.Düşünürəm ki, heç erməni yazıçıları Ermənistan haqqında bu qədər kitab yazmayıblar.

Kitab yazmaq üçün həmişə səbəblər olub. Məsələn, mənim ilk kitabım olan “Qartal və qılınc” Ermənistana sevgi etirafı idi.

Yazmağa başlayanda nə qədər kitab yazacağımı düşünmürdüm, amma sayı altıya çatanda yeddinci olacağını düşündüm. Bu sonuncu kitabdan başqa heç kim məndən kitab yazmağı tələb etməyib.

Mən sadəcə Ermənistanı sevərək yazdım…”. Onun və Hovik Haxverdyanın Ermənistan və bizim ermənilər haqqında unikal ensiklopediya olan 20 hissədən ibarət gözəl “Matenadaran” filmi də həmin böyük sevginin erməni ruhunun nəticəsi idi.

 İnanıram ki, dünyada belə mədəniyyətə malik ikinci xalq yoxdur. Bəs ermənilər niyə öz mədəniyyətləri ilə fəxr etməsinlər?” filminin xarici həmmüəllifi heyranlığını gizlətməyib.

Kitabxana xəzinəmiz Matenadaranla yaxşı tanış olan başqırd müəllifi ölkəmizin yeni rəhbərlərinin and içdiyi Böyük İncildən xüsusi təsirləndi.

Həmçinin orta əsrlərin ən böyük miniatür rəssamı Toros Roslinin miniatürlər kitabı ilə çox maraqlandı. Bu haqda danışarkən Kim Bakşi sadəcə olaraq erməni mədəniyyəti, xüsusən də miniatür rəssamı və sənəti haqqında bildiyinə heyran qalır.

“Mən Ermənistana ilk gələrkən  burada Roslin yox idi, indi isə hətta ikisi var, Roslinin ən erkən və ən son dövrə aid əsəri. Vaxtilə onlardan biri Yerusəlimdə satışa çıxarılmışdı.

Ermənilərin böyük bir dalğa qəzəbi qalxdı və bizim katolikos Vazgen ora getdi.

Yerusəlimdə ona Roslinin kitablarını verməli oldular.Roslinin qalan beş kitabı hələ də Yerusəlimdə saxlanılır.

Bizdə ən çox əlyazma oradadır.Məsələn,ABŞ-da iki kitab var. Roslin kitabları.Mən Yerusəlimdə olanda kitabxanaya baxmağa icazə vermirlər, çünki onların əlyazmaları ilə çox tanış olduğumu bilirlər.

Və əgər onsuz da nəsə yoxdursa…Bəlkə də buna görə məndən qaçırlar və məni içəri buraxmırlar.

 Bir hadisə yadıma düşdü.Bu yaxınlarda məlum oldu ki, amerikalı iş adamı Pol Gettinin əlində Roslinin kitabından səhifələr var.

Hakop Berberyanla mən həmin səhifələri görə bildik və hətta daha çox şəkil çəkə bildik.Məlum oldu ki,onlardan qoparılıb. Yerevanda İncil, lakin mən bunu düşünmürəm gec-tez  Getty onları Ermənistana qaytaracaq…”.

Kim Bakşi Artsaxın tarixi erməni dünyasına xüsusi maraq və münasibət bəsləyirdi, onun mədəni abidələri və abidələri ilə heyran qaldı və bu çoxəsrlik sərvətləri çoxsaylı fotoşəkillərlə dolu növbəti ikidilli “Artsaxın mənəvi xəzinələri” kitabında təqdim etdi.

Kitab yaradılmazdan əvvəl o, fotoqraf Hakop Berberyanın erməni qalası Şuşi şəhərinə həsr olunmuş fotoşəkillərindən ibarət sərgidə iştirak etmiş, sonra DQR Prezidentləri Arkadi Ğukasyan və Bako Sahakyanla görüşmüş, onu yuxarıda adı çəkilən kitabı yaratmağa həvəsləndirmişdir.

“Mətbəə bizdən sadəcə kitabı çap etmək üçün 30 min dollar aldı. Sonra Artsax hökuməti mənə Avropanı gəzmək üçün pul verdi.

Fransada, İngiltərədə, ABŞ-da və başqa ölkələrdə Artsax haqqında kitablar oxudum. ABŞ-da Gandzasar İncili və onu öyrənmək imkanı olan sanki bir neçə nəfərdən biri oldu.

Yazıçının senariləri ilə Ermənistan haqqında 50-dən çox sənədli film çəkilib, bəziləri beynəlxalq və regional mükafatlara layiq görülüb.

“Mən Ermənistanı və erməniləri sevirdim və Ermənistana olan bu sevgi məni sizin gözəl ölkəniz haqqında kitablar yazmağa sövq etdi”.

Daha çox göstər
Back to top button