Məxvi dinlənilən “Pegasus” barədə növbəti məxvi dinləmə daha bir məxfilikdən yayınması kibertəhlükəsizlik mütəxəssislərini növbəti dəfəbir-birinə qarışdırıb.
İnsan haqları təşkilatları və İT sahəsində ekspertlərin birgə araşdırması digər faktlarla yanaşı, 44 günlük müharibə zamanı və ondan sonra Ermənistanın müxtəlif sektorlarından olan ondan çox şəxsin İsrailin “Pegasus” casus proqramı tərəfindən dinlənildiyini də aşkar edib.
Media ekspertləri və kibertəhlükəsizlik mütəxəssisləri əmindirlər ki, casus proqram təminatının yayılmasının arxasında Azərbaycan qüvvələri dayanır.
İsrail Azərbaycana 2020-ci il müharibəsi zamanı və ondan sonra Ermənistana qarşı irimiqyaslı kibersilahlardan istifadə etməyə icazə verib.
Söhbət bədnam Pegasus casus proqramından gedir. Media eksperti Samvel Martirosyan deyir ki, bəlkə də ilk dəfədir ki, hərbi əməliyyatlar zamanı Peqasus hücumları baş verir. bu baxımdan Ermənistanın işi müstəsnadır və oyun qaydalarından kənardır”- deyə mütəxəssis vurğulayır.
“Pegasus daha təhlükəlidir ki, bu imkanlara malik olmayan ölkə bu proqramdan istifadə edə bilsin. Yəni Azərbaycan heç vaxt təkbaşına Peqasus kimi bir şey yarada bilməz, ona görə də biz bir ölkə olaraq Azərbaycanıbu məsələdə bir təhlükə kimi hesab Başqa sözlədeməli olsa u sadəcə oyun qaydalarının pozuntusudur”-deyə Samvel Martirosyan qeyd edib.
İnsan haqları təşkilatları və İT ekspertlərinin birgə araşdırması göstərib ki, 2020-ci ilin noyabrından 2022-ci ilin dekabrınadək ən azı 13 erməni ictimai xadim və rəsmi, o cümlədən jurnalistlər və hüquq müdafiəçiləri casus proqramının hədəfinə çevrilib.
Samvel Martirosyan deyir ki, “Pegasus”un hücumuna məruz qalanların sayı 5-ə çata bilər, lakin onların heç də hamısı öz adlarını dərc etməyə və ya mütəxəssislərin araşdırma aparmasına icazə verməyib.
“Əksər viruslar hesab edir ki, məsələn, siz gərək nəyisə çəkəsiz, nəyinsə üzərinə sıxasız nəyisə klikləmək lazımdır,amma Pegasus amilində belə deyil. Siz çox diqqətli ola bilərsiniz, şübhəli heç nə etməyəsiniz amma yoluxarsınız”.
Media eksperti Samvel Martirosyan
Samvel Martirosyan deyir ki, “Pegasus” istehsal edən İsrail şirkəti mütəmadi olaraq “yeniləmələr” edir, bununla da virusun yayılmasını aşkar etmək demək olar ki, mümkünsüz olur.
“Vaxt var idi ki, Pegasus nəyəsə klikləməklə yoluxmuşdu, imassige və ya whatsapp vasitəsilə yoluxma halları olub. Sizə gif və ya naməlum nömrədən zəng gələ bilər, o zəngə cavab verməsəniz belə, ancaq virusa yoluxa bilərsiniz . Proqram daim inkişaf edir və hazırda onun necə yayıldığını bilmirik”- deyərək Martirosyan qeyd edib.
Pegasus-u istehsal edən şirkət özəl şirkət olsa da, İsrail dövlət səviyyəsində satışa icazə verir. Media eksperti Samvel Martirosyan deyir ki, bir çox yerli və beynəlxalq ekspertlər əmindirlər ki, erməni virusları Azərbaycanın “əli işidir” və bu o deməkdir ki, İsrail hökuməti Azərbaycana Ermənistana qarşı kibersilahdan istifadə etməyə icazə verib.
“İcra hədəflərinin seçilməsi bizə güman etməyə imkan verir ki, onlar Ermənistan hökuməti üçün onlar o qədər də maraqlı hədəflər olmayıb.
Məsələn, Anna Naqdalyan Xarici işlər nazirliyinin mətbuat katibi olub və biz görürük ki, o, danışıqlar prosesində, müharibə ərzində daim yoluxub.
Yeri gəlmişkən, viruslar kifayət qədər bahadır, məsələn, Nağdalyan məsələsində, söhbət yarım milyon dollardan gedir, xüsusi xidmət orqanlarımızın Anna Naqdalyan haqqında məxvi dinləmələr edərkən o pulu dinləmələrə xərclədiyini düşünsək, bir az məntiqsiz olardı.”- deyə media eksperti ətraflı izah edir.
“Azatutyun” radiostansiyasının jurnalistləri, Artsaxın keçmiş hüquq müdafiəçisi, BMT əməkdaşları və daha 7 vətəndaş cəmiyyətinin nümayəndəsi, Ermənistanda Peqasus virusunun birinci mərhələsi 2020-ci ildə 44 günlük müharibədən sonrakı dövrə, ikinci mərhələ 2022-ci ildə Soçi və Praqada davam edən danışıqlara, həmçinin ötən ilin dekabrından Azərbaycanın Laçın dəhlizinin blokadasına alınmasına təsadüf edir.
“İstehsalat şirkəti bəyan edir ki, o, dövlətlərarası infeksiyalara yol vermir, lakin proqramı, məsələn, polisə təqdim edir ki, həmin ölkə öz ölkəsində telefon dinləmələri apara bilsin.
Ermənistanın timsalında biz görürük ki, bu, əslində olub. bir ölkənin digər ölkəyə qarşı istifadə etdiyi və hərbi əməliyyatlar zamanı, yəni bu, bir ölkədən digər ölkəyə qarşı kibersilahların faktiki istifadəsidir.
Bir çox casus proqramı var və bu gün hər kəs asanlıqla dinlənə bilər, lakin Pegasus mövcud proqramlar arasında ən güclüsüdür. Mütəxəssislərin fikrincə, ona qarşı antivirus proqramları və ya əks tədbirlər demək olar ki,mövcud deyil.
