Dağlıq Qarabağ Xarici İşlər Nazirliyi Rusiya xarici işlər nazirinin Moskvada keçirilən üçtərəfli görüşün yekunu ilə bağlı mətbuata verdiyi bəyanatla bağlı şərh verib.
“25 iyul 2023-cü ildə Ermənistan və Azərbaycan xarici işlər nazirləri ilə üçtərəfli danışıqların yekunları üzrə Rusiya Federasiyasının Xİ nazirinin mediaya verdiyi şərhlərlə bağlı aşağıdakıları qeyd etməyi zəruri hesab edirik.
Artsax Respublikası Rusiya Federasiyasının həm fərdi, həm də ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədr ölkəsi kimi həyata keçirdiyi uzunmüddətli vasitəçilik səylərini yüksək qiymətləndirir.
Azərbaycanın Artsaxa qarşı 44 günlük təcavüzünün dayandırılmasında müstəsna töhfəsinə və Artsaxda sülhməramlı missiyasına görə Rusiyaya minnətdarıq.
Diqqət yetirdik ki, görüş zamanı Rusiya tərəfi Artsax əhalisinin ərzaq, dərman və ilkin tələbat malları ilə təmin olunması, eləcə də elektrik enerjisi və qazla fasiləsiz təmin olunması lehinə dərhal və təxirə salınmadan atılması çox arzu olunan addımlarla bağlı öz qiymətləndirmələrini təqdim edib.
Rusiyanın Azərbaycan-Qarabağ münaqişəsinin uzunmüddətli həllinə nail olmaqda tərəflərə kömək etmək və Ermənistanla Azərbaycan arasında münasibətlərin normallaşmasına töhfə vermək istəyinə şübhə etmədən, bununla belə qeyd etməyi zəruri hesab edirik ki, Rusiya tərəfinin Stepanakertlə Bakı arasında dialoqun təklif etdiyi baxış balanslaşdırılmış deyil.
Beynəlxalq öhdəliklərdən, o cümlədən milli azlıqların hüquqlarının müdafiəsi ilə bağlı konvensiyalardan irəli gələn hüquqların razılaşdırılması üçün dialoqun aparılmasının zəruriliyi iddiası yalnız bir tərəfin, Azərbaycanın mövqeyini əks etdirir. Belə bir yanaşma mümkün dialoqun nəticəsini əvvəlcədən müəyyənləşdirir və bununla da onun mənasını zəiflədir və dəyərsizləşdirir.
Azərbaycan-Qarabağ münaqişəsinin milli azlığın hüquqlarının təmin edilməsi məsələsi olması iddiası yalan bəyanatdır. Bu, Azərbaycan tərəfindən münaqişənin mahiyyətini təhrif etmək və Rusiyanın özünün dəfələrlə istinad etdiyi beynəlxalq hüququn fundamental prinsipi olan Artsax xalqının öz müqəddəratını təyinetmə hüququnu tanımaqdan imtinasına haqq qazandırmaq üçün irəli sürülür.
Azərbaycan-Qarabağ münaqişəsinin milli azlıqların hüquqlarının təmin edilməsi məntiqi çərçivəsində həlli cəhdləri reallıqdan qopmuş cəhdlərdir və ədalətli, balanslı və ləyaqətli sülhə gətirib çıxara bilməz.
Nəzərə alsaq ki, Azərbaycan 2020-ci il 9 noyabr tarixli üçtərəfli bəyanatının müddəalarını, habelə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin hüquqi qüvvəyə malik qərarlarının icrasını, beynəlxalq humanitar hüququn tətbiqi və irqi ayrı-seçkiliyin bütün formalarının aradan qaldırılması ilə bağlı üzərinə götürdüyü beynəlxalq öhdəlikləri açıq şəkildə pozduğunu nəzərə alsaq, Azərbaycanın istənilən mexanizmləri həvəslə saxlayacağına dair hər hansı iddia tamamilə əsassızdır.
Münaqişənin həlli ilə bağlı belə bir baxışı tətbiq etmək cəhdləri fəlakətli nəticələrlə doludur. Bəyanata gəlincə, danışıqların ən həssas məsələsi “Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi kontekstində və keçmiş sovet respublikalarının rəhbərləri 1991-ci ildə Alma-Atada imzaalanmış Bəyannaməyə uyğun olaraq Dağlıq Qarabağ ermənilərinin hüquqlarının və təhlükəsizliyinin təmin edilməsi məsələsi olub və hələ də qalır” dedikdə, bir daha xatırlatmağı məqsədəuyğun hesab edirik ki, həmin sənəd imzalanana qədər Artsax Respublikası qanunvericiliyə uyğun olaraq Azərbaycan SSR-dən çıxma prosesini artıq başa vurmuşdu.
Üstəlik, Alma-Ata Bəyannaməsi, hər bir beynəlxalq sənəd kimi, BMT Nizamnaməsini və beynəlxalq hüququn digər universal norma və prinsiplərini rəhbər tutmalıdır. Buna görə də Alma-Ata Bəyannaməsi BMT Nizamnaməsi ilə eyni prinsip və normaları, o cümlədən öz müqəddəratını təyinetmə hüququnu ehtiva etməlidir.
Eyni zamanda, müxtəlif hüquq normaları arasındakı əlaqənin şərhi beynəlxalq hüququn və beynəlxalq təcrübənin inkişafının ümumi məntiqinə tabedir.
Bu baxımdan, insan hüquqlarının kütləvi şəkildə ciddi şəkildə pozulması və ayrı-seçkilik siyasəti hallarında millətlərin öz müqəddəratını təyinetmə prinsipi əsasında ayrılmaq hüququnun dövlətlərin ərazi bütövlüyü prinsipindən üstün tutulduğunu vurğulamağı zəruri hesab edirik.
Bu qətnamə, xüsusilə, Rusiya Federasiyası Xarici İşlər Nazirinin dəfələrlə istinad etdiyi Dövlətlər arasında dostluq münasibətləri və əməkdaşlıq haqqında beynəlxalq hüququn prinsipləri haqqında Bəyannamədə təsvir edilmişdir.
Biz Rusiya tərəfinin öz müqəddəratını təyinetmə hüququ ilə ərazi bütövlüyü prinsipləri arasında korrelyasiya ilə bağlı dəfələrlə səsləndirdiyi şərhlə razıyıq. Bu yanaşma müxtəlif ölkələrin məhkəmə təcrübəsində də təsbit olunub.
