Stepanakert və Bakı arasında Rusiya sülhməramlılarının vasitəçiliyi ilə Qarabağda atəşkəs haqqında əldə olunan bəyannamə ilə yanaşı, görüşlə bağlı da razılıq əldə olunub.
Sentyabrın 21-də Azərbaycanın Evlax qrayonunda baş tutacaq. Qarabağın informasiya qərargahının məlumatına görə, görüşdə “DQ silahlı birləşmələrinin ləğvi və tam tərksilah edilməsi və reinteqrasiya” məsələləri müzakirə olunacaq.
Azərbaycan tərəfi ilə danışıqlar aparmaq üçün Qarabağdan Evlaxa kim gedəcək, bu nümayəndə olacaq, yoxsa danışıqlar qrupu? Bunlar hazırda cavabı olmayan suallardır. Politoloq Armen Badalyanın fikrincə, indiki şəraitdə danışıqlar aparan şəxsin şəxsiyyəti artıq önəmli deyil.
“Təbii ki, Qarabağ tərəfi onsuz da məğlub olan tərəfdir, Azərbaycan ordusuna müqavimət göstərə bilmir, Ermənistandan isə heç bir kömək yoxdur və oradakı sakinlərsə ya sadəcə olaraq, Azərbaycanın tələblərini qəbul edirlər, ya da ki, gedəcəklər.
Təbii ki, Azərbaycanın bu hərbi əməliyyatlara ehtiyacı yoxdur. qadınları və uşaqları müqavilədən əvvəl tərk etməli, çünki bu, onun imicinə də xələl gətirir, ona görə də onları saxlayacaq, sonra da yola salacaq”.
Region üzrə ekspert Armen Petrosyanın fikrincə, Evlaxda nə müzakirə olunacaq, bunu Qarabağın İnformasiya Qərargahının dərc etdiyi bəyanatdan da görmək olar.
“Əslində biz Azərbaycanın Artsax probleminin sadəcə olaraq birbaşa güc tətbiqi təhlükəsi altında həllinə dair gündəliyinin həyata keçirildiyinin şahidi oluruq. Sadəcə, Yevlaxda danışıqlar gedir, yəqin ki, orada aralıq nöqtə başqa sözlə, əgər biz dərhal tam təslim olmaqdan danışmasaq, heç olmasa Qarabağın o kiçik suverenlik hissələrini mərhələ-mərhələ təhvil verməsi haqqında olacaq”.
Hələ yay ayından Stepanakertlə Bakı arasında dialoqa başlamaq çağırışları müntəzəm edilir. Siyasi şərhçi Tatul Hakopyan əlində olan məlumatlara istinad edərək iddia edir ki, 10 gün əvvəl Qarabağa Evlaxdan daha yaxşı təklif təklif olunub.
Günlərlə bunu qəbul etməyin vacibliyinə eyham vurduğunu, amma bu gün daha açıq danışa bildiyini deyir.
“Azərbaycandan Artsaxda və ya 2020-ci il müharibəsindən sonra qalan ağır texnika təklifi var idi, çox şeyimiz yox idi, o hərbi texnikanın, ağır texnikanın ruslara verilməsi ilə bağlı razılıq əldə olundu.
10 gün əvvəl, Qarabağda Milli Qvardiya kimi polis qüvvələri və xilasetmə xidmətinin yaradılması ilə bağlı kompromis təklifi də irəli sürülüb. İndi biz bunu da ala bilməyəcəyik”.
Ermənistan indi atəşkəs elanının ikinci bəndində verilən ifadələri təhlükəli hesab edir. İrəvanın rəsmi iddialarının əksinə olaraq, Qarabağda ER Silahlı qüvvələrinin olmaması ilə bağlı məşhur bəyanata görə, sitat gətirir:
“Tərəflər Ermənistan Silahlı qüvvələrinin qalan hissələrinin və hərbçilərinin çıxarılması və Ermənistan silahlı DQ-da qüvvələrinin ləğvi və tam tərksilah edilməsi barədə razılığa gəliblər. Armen Petrosyanın ekspert qiymətləndirməsinə görə, belə formalaşdırmanın 3 mümkün səbəbi var.
“Birincisi ondan Ermənistana qarşı təzyiq rıçaqı kimi istifadə etmək, ikincisi mümkün qarşıdurma zamanı Ermənistanı özünə çəkmək, üçüncüsü isə bəlkə də psixolojidir, lakin bu problemin həlli onun növbəti qələbəsini Azərbaycan Ermənistan üzərində, təbliğat məqsədi ilə təmsil etməkdir”.
Hazırda bir çox analitiklər Azərbaycanın ambisiyalarının bununla bitməyəcəyinə əmindirlər. Növbəti mərhələ qondarma “sülh gündəliyi” həyata keçiriləndə və ya daha tez başlanacaq.
Politoloq Tiqran Qriqoryan onun impulslarından danışır.
“Artsaxı qurban verməklə Ermənistanın suverenliyini xilas etmək ideyası ən azı bir ildir ki, mövcuddur, lakin bu, baş vermir. Siz həmişə güzəştə getməklə nəyisə xilas edə bilməzsiniz.
Hətta Ermənistanın ərazi bütövlüyünün qorunub saxlanacağına heç bir zəmanət yoxdur. Son günlərdə Erdoğanın “Zəngəzur dəhlizi” ilə bağlı açıqlamasını gördük.
Azərbaycan bu kommunikasiya yolunda mövqeyini bir az yumşaldıb deyəsən, gördük ki, son vaxtlar Ermənistanın bu variantı qəbul etməsə, ziyan görəcəyi ilə bağlı bəyanatlar səslənir, amma Türkiyənin “Zəngəzur dəhlizi” ilə bağlı açıqlaması var. Məqsəd aydındır və belə görünür ki, bunu Rusiya da edir. Hakimiyyətin bu cür təzyiqlərlə necə üzləşməli olduğu aydın deyil”.
Qarabağa qarşı başlayan müharibə ilə bağlı analitiklər tez-tez “Rusiya izi”ndən danışırlar. Əgər əvvəllər bu, fərziyyələr səviyyəsində edilirdisə, Tiqran Qriqoryanın fikrincə, son bir neçə gündə baş verənlər az qala yanar sübutdur.
Ermənistan hakimiyyəti onların məsuliyyətində böyük paya malikdir, lakin ruslar başa düşməlidirlər ki, biz Qarabağı itirsək, Rusiyanın buradakı mövqeyi artıq təhlükə altında olacaq.
Əgər Rusiya ən azı erməni Qarabağının mövcudluğunu təmin edə bilmirsə, ümumiyyətlə, Ermənistanın belə bir müttəfiq nəyinə lazımdır?”
Politoloq Armen Badalyan Rusiya Federasiyasının Qarabağda sülhməramlılar, Ermənistanda isə sərhədçilər timsalında olmasını bir sistemin müxtəlif hissələri hesab etdiyi üçün hadisələrin eyni zəncirvari inkişafını proqnozlaşdırır.
Ədalət naminə, analitiklər vurğulayırlar ki, Qərbin təmsil etdiyi beynəlxalq ictimaiyyət Qarabağ problemini elan etdikləri 3 prinsip əsasında həll etmək üçün Qarabağ vətəndaşlarının təhlükəsizliyini və hüquqlarını təmin etmək naminə praktiki heç nə etməyibir.
