Bu günlərdə Kapanda “Syunik tarixi, strateji əhəmiyyət, iqtisadi əməkdaşlıq və investisiya perspektivi kontekstində” adlı Ermənistan-İran konfransı keçirilib. Konfrans iştirakçıları hansı mövzuları və məsələləri müzakirə ediblər?
Berdzor:Berd, Sevan, Sevada gölü, Sünik: Sisakan, Kapan: Kafan. XVI-XVII əsrlərdə İran və Osmanlı alimlərinin əsərlərində erməni yer adları belə təqdim olunur.
Bu sözləri İran parlamentinin keçmiş deputatı, tarix elmləri namizədi Karen Xanlari Kapan konfransında deyib.
Kapan icmasının rəhbəri Gevorq Parsyan “Syunik tarixi, strateji əhəmiyyət, iqtisadi əməkdaşlıq və investisiya perspektivi kontekstində” adlı konfransı təkcə elmi deyil, həm də siyasi və dövlət müstəvisində iki xalq arasında dostluğun möhkəmləndirilməsi baxımından misilsiz hesab edir.
“İndiki Artsax müharibəsinin 3-cü ili başa çatmaq üzrədir, burada layiqli ermənilər, o cümlədən Sünikdən 228, Kapan icmasından 50 nəfər şəhid oldu.
Müharibədən sonra Ermənistan, xüsusən də Sünik yeni bir hərbi siyasi vəziyyətdə peyda olunub.
Bizi bir sıra çağırışlar və cavabsız suallar gözləyir.Azərbaycanın Süniklə bağlı ərazi ambisiyaları əvvəldən qəbuledilməzdir.
Haçansa mövcud olmayan Zəngəzur dəhlizinin ölkəmizin suverenliyi bahasına açılması yolverilməzdir.Azərbaycanın xəyali planları Sünikdə demoqrafik dəyişikliklərin edilməsi qəbuledilməzdir.
Qüdrətli dostumuz İran İslam Respublikasının erməni xalqının fikri ilə razılaşdığını qeyd etmək təbii ki, xoşdur”.
Kapanda İranın baş konsulu, parlament üzvləri, iyirmiyə yaxın iranlı və erməni alimləri iki ölkənin dostluğu, iqtisadi və mədəni əlaqələri ilə bağlı tarixi faktları və gələcəyə baxışlarını təqdim ediblər.
Dəhliz müharibəsi, konfrans iştirakçıları Ermənistanda və Artsaxda yaranmış vəziyyətə oxşar qiymət verdilər.
Ermənistan Respublikası Milli Elmlər Akademiyasının Tarix İnstitutunun professoru Gevorq Stepanyan əmindir ki, “Zəngəzur dəhlizi”nin Azərbaycan-Türkiyə tandemi tərəfindən formalaşdırılması Naxicevanla əlaqəni qorumaq deyil, tamamilə başqa məqsəd güdür.
“Davam edən proseslər göstərir ki, Azərbaycan Artsax ərazisini ilhaq etdikdən sonra Syünikin işğalı üçün zəmin hazırlayacaq.
Məqsəd, şübhəsiz ki, təkcə Sünikin ələ keçirilməsi və pantürk planı ilə Naxicevanla quru əlaqəsi yaratmaq deyil, həm də bu şəhəri ələ keçirməkdir.
Artsax-Syunik-Naxicevanı İrana qarşı təcavüzkar əməliyyatlar üçün hərbi platformaya çevirməkdir.
İran-Ermənistan sərhədini pozan belə bir siyasət aparılarsa, biz buna qarşı çıxacağıq, İranın Kapandakı baş konsulu Varamin Morteza Abedi İranın rəsmi mövqeyinə istinadla deyir.
“Bu cür qeyri-sabit vəziyyətlər regionda sülh üçün zərərlidir. Hesab edirik ki, region ölkələrinin xəritələri heç bir dəyişikliyə məruz qalmamalıdır və buna imkan verməyəcəyik.
Bu beynəlxalq konfrans Kapanın qarşılıqlı qayğısı nəticəsində reallaşıb. Bələdiyyə və İran tərəfi Sünikin həm Ermənistan, həm də İran üçün əhəmiyyəti nəzərə alınıb”.
İran iqtisadi inteqrasiyaları dəstəkləməyə çalışır, lakin baş konsulun fikrincə, bəzi qüvvələr, regional supergüclər geri çəkilən yanaşma olan və təhlükəsiz həyata zərər vuran soyuq müharibə baxışları ilə dünyanı qütblərə bölməyə çalışır, gərginlik yaratmağa çalışırlar.
“Bilirsiniz ki, İran üçün Qara dənizə yol regiondan açılır. Buradan hər gün çoxlu yük maşınları keçir. İran Prezidenti ilə Ermənistanın Baş naziri əməkdaşlıq müqaviləsi imzalayıblar.
Hazırda mal dövriyyəsi 700 ədəddir. milyon dollardır və biz onu 3 milyard dollara çatdırmağa çalışırıq.
Əgər region təhlükəsiz hesab olunmasa, o zaman bütün bunlar mümkün olmayacaq”.
8 saat davam edən konfransda Azərbaycan-Türkiyə tandeminə əks çəki kimi Sünikdə Ermənistan-İran əməkdaşlığının gələcək kursu, eləcə də İran-Ermənistan dəhlizinin möhkəmləndirilməsində Sünikin rolu müzakirə edilib.
