THES: “Artsax faciəsinin dərsi ondan ibarətdir ki, şifahi qınaq təcavüzü dayandırmır”
Abo Universitetinin yəhudişünaslıq kafedrasının dosenti yazır ki, sentyabrın 19-da Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ ermənilərinə hücumu və onun ardınca məcburi köçməsi nəticəsində region iki minillikdən artıq müddətdə ilk dəfə olaraq tezliklə ermənilərdən azad ediləcək.
Bu haqda Finlandiyadakı Akademiya və İsveçdəki Lund Universiteti The Human Exploration Society (THES) elmi təhlil platformasında Svante Lundqren, İlahiyyat və Dini Araşdırmalar Mərkəzinin və Yaxın Şərqin Təkmil Araşdırmalar Mərkəzinin elmi işçisi yazıb.
“Bu, qarşısını almaq mümkün olan faciə idi. Bu yaxınlarda “The New York Times” qəzeti yazmışdı ki, indi Dağlıq Qarabağda baş verənləri “demək olar ki, heç kim proqnozlaşdırırdı”.
Bundan yanlış heç nə ola bilməz. Ermənilər, eləcə də münaqişənin ardınca gedənlər uzun müddətdir ki, bunun baş verəcəyi barədə xəbərdarlıq edirdilər” – deyə ekspert qeyd edib.
Lundqren vurğulayır ki, dünya birliyi və onun təsisatları, o cümlədən AB Azərbaycana hərbi avantüralarını həzm etməyə icazə vermiş ola bilərdi ki, bu da Bakını yalnız irəliyə apardı.
“2022-ci ilin yayında Avropa Komissiyasının sədri Ursula fon der Lyayen Bakıda səfərdə olub və Azərbaycandan Avropaya qaz tədarükü haqqında saziş imzalayıb.
O vaxtdan bəri o, ölkəni “etibarlı enerji tərəfdaşı” kimi dəfələrlə yüksək qiymətləndirib”.
Bu dəstəkdən bir neçə ay sonra Azərbaycan Dağlıq Qarabağa deyil, Ermənistanın özündə bir neçə əraziyə hücuma keçdi. O vaxtdan bəri Azərbaycan Ermənistanın mübahisəsiz və beynəlxalq səviyyədə tanınmış ərazisinin 100 kvadrat kilometrdən çoxunu işğal edib.
AB yalnız təmkinli olmağa çağıra bildi və döyüşlər iki gündən sonra dayananda rahatlandı”- deyə köşə yazarı qeyd edir.
Lundqren xatırladır ki, Azərbaycan 2022-ci ilin dekabrında Laçın dəhlizini hansı ki, Ermənistan və DQ arasında yeganə əlaqə idi blokadaya aldı.
“Doqquz aydan artıq blokada davam etdiyi bir vaxtda Qərb liderləri həmin əməli məhkum edir və Azərbaycandan tələb edirdilər ki, blokadanı ləğv etsin. Amma bu tələbin arxasında heç bir qüvvə olmayıb, heç bir sanksiya, hətta sanksiya hədələri belə olmayıb.
Azərbaycan hökuməti bu siqnalları başa düşüb. Siz şifahi qınaqdan başqa heç nə etməməklə 100.000-dən artıq insanı humanitar böhrana sala, hətta onları soyqırım həddinə çatdıra bilərsiniz”- deyərək o yazır.
Son eskalasiyadan sonra AB-nin müxtəlif tanınmış nümayəndələri növbəti dəfə güc tətbiqini pisləyib və müxtəlif çağırışlar ediblər.
Görünür, qarşılarında olanı görmürlər. Avtoritar dövlətlərin aqressiv proqramları qınaqlarla, çağırışlarla dayandırılmır. Ekspert qeyd edir ki, daha ciddi tədbirlər tələb olunur.
Azərbaycan iddia edir ki, onları buna məcbur etməyiblər, könüllü olaraq qaçıblar. Səthi olaraq belədir, çünki heç bir Azərbaycan əsgəri onları zorla çıxarmayıb.
Amma könüllü olaraq qaçmırlar. Onlar elə bir vəziyyətə düşüblər ki, başqa seçimləri yoxdur”, o yazır.
Lundqren məqaləsində xatırladıb ki, Azərbaycanın Qarabağa hücumundan beş gün əvvəl ABŞ hökumətinin sözçüsü ABŞ-ın Dağlıq Qarabağda etnik təmizləməyə dözməyəcəyini bildirib.
İndi bu, baş verib və Azərbaycana qarşı sanksiyaların olmamasına baxsaq,halbuki Vaşinqton buna dözür.
O, vurğulayır ki, əvvəlki kimi, Azərbaycanın planlarından narahat olmaq üçün əsaslar var.
“Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Qarabağ ermənilərinə qarşı təzyiqdən sonra əvvəllər dediklərini təkrarladı. O, “Qərbi Ermənistan” adlandırdığı ərazini tarixi Azərbaycan ərazisi hesab edir, deyir ki, Azərbaycanın bu əraziləri geri almaqixtiyarı var.
Bununla o, Ermənistanı nəzərdə tutur. O, bu layihələrdə Türkiyənin tam dəstəyinə malikdir. İlk hədəf Ermənistanın Cənub hissəsi, Sünik bölgəsi olacaq…
Təcavüzkar Azərbaycan rejiminin indiki qələbə arzusu ilə yeni hərbi avantüraya üz tutmasının qarşısını almaq üçün Qərbin qətiyyətli hərəkəti zəruridir.
Bu yaxınlarda Avropa Parlamentinin müxtəlif partiya qruplarından olan 60-dan çox deputatı tələb etdiyi kimi, AB bu rejimə qarşı sanksiyalar tətbiq edə bilər.
Azərbaycanın Dağlıq Qarabağa hücumunun nəticələri olmalıdır. Bakı rejimi bunu cəzasız həzm edərsə, onu ermənilərə qarşı təcavüzünü davam etdirməyə sövq edəcək. Bu, digər avtoritar dövlətlərin liderlərinə təhlükəli siqnal verəcəkdir.
Dağlıq Qarabağda baş verən faciənin dərsi ondan ibarətdir ki, şifahi qınaqlar və çağırışlar avtoritar dövlətlərin təcavüzünü dayandırmır. Bunu yalnız qətiyyətli vasitələr həyata keçirə bilər” – deyərək Lundqren yekunlaşdırıb.
