Tomas de Vaal: “AB-nin Azərbaycanla daha sərt danışmağın vaxtıdır”
Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev Dağlıq Qarabağa hərbi hücuma keçməklə avropalıların etimadını itirdi. Azərbaycanın nəqliyyat qovşağı statusu AB-nin Bakıya münasibətini yumşaltmaq üçün səbəb ola bilməz.
Bu aqda Carnegie Europe-un baş tədqiqatçısı Tomas de Vaal yazıb. Onun sözlərinə görə, ötən həftə baş verənlər Avropanın Azərbaycanla bağlı siyasətinin dərin transformasiyasının zəruriliyi ilə bağlı müzakirələr irəli sürür.
“Sentyabrın 19-da Azərbaycan həm Avropa Birliyinin, həm də ABŞ-ın onun üçün çəkdiyi qırmızı xətti aşaraq, ermənilərin yaşadığı Dağlıq Qarabağ ərazisini geri almaq üçün hərbi güc tətbiq etdi. Nəticələri fəlakətlidir.
Özlərinin gələcəyindən qorxaraq Qarabağın minlərlə erməniləri indi öz dogma vətənlərindən Ermənistana faciəli şəkildə kütləvi köç edirlər.
Brüsseldə və Vaşinqtonda çoxları Azərbaycanın güc tətbiq etməsindən şokdadır və bunu özlərinə qarşı xəyanət kimi hiss edirlər.
Bildirilir ki, Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev son dəqiqəyə qədər yüksək səviyyəli həmsöhbətlərini, o cümlədən Avropa Şurasının sədri Çarlz Mişel və ABŞ-ın dövlət katibi Entoni Blinken hərbi əməliyyata başlamayacağını bildirib” – deyərək de Vaal yazır.
O, qeyd edir ki, Bakı regiona beynəlxalq müşahidə missiyasının göndərilməsi cəhdlərini rədd etməklə böyük məsuliyyət daşıyır.
Rəqəmsal əsrdə müharibə cinayətlərini gizlətmək o qədər də asan deyil və günahkarlar ədalət qarşısında cavab verməlidirlər.
Bundan əlavə, de Vaalın fikrincə, geosiyasi təsirlər də olduqca əhəmiyyətlidir.
“Qərb ifaçılarının heyrətə düşməsi, Əliyevin öz hərbi hücumunu əvvəlcədən Moskva ilə razılaşdırdığı, daha sonra isə Bakı və Rusiya ilə daha sıx münasibətlərə girməsi ehtimalını gücləndirir.
Bu, daha aktualdır, çünki növbəti böyük problem Rusiya, Azərbaycan və Türkiyənin Ermənistan ərazisindən Azərbaycanın Naxicevana qədər uzanması planlaşdırılan nəqliyyat marşrutu, son ikisinin Zəngəzur dəhlizi adlandırdıqları variantı mümkün qədər az erməni nəzarəti olan marşruta tətbiq etməkdə ortaq maraqlara malikdir və ola bilsin ki, güc tətbiq etmək olar”- deyərək de Vaal yazır.
O, qeyd edir ki, Əliyevin ER-in suveren ərazisi olan Sünik bölgəsinə olan ambisiyaları var.
“Azərbaycan həmişə nəqliyyat qovşağı olacaq, lakin burada iki xəbərdarlıq var. Birincisi, ekspertlər belə qənaətə gəlirlər ki, AB-nin qaz müqaviləsi vəd edilmiş böyük həcmdə qazı təmin etmək ehtimalı çox azdır.
3 və ya 4 milyard kubmetrdən çox ixrac səviyyəsinə nail olmaq üçün infrastrukturun təkmilləşdirilməsi və Rusiya və İranın Cənubi Qafqaz boru kəmərində maraqlı tərəf olması ilə bağlı tez-tez nəzərdən qaçırılan faktın aradan qaldırılması tələb olunur.
İkincisi, ünsiyyət və münaqişə ayrılmaz şəkildə bağlıdır. Çindən Mərkəzi Asiyaya, Cənubi Qafqazdan Avropaya uzanan Orta Dəhliz marşrutu Ermənistanı da əhatə edən çoxtərəfli marşrutdur. Onun fəaliyyəti regional əməkdaşlıq tələb edir, Qərb hökumətləri və beynəlxalq maliyyə institutları tərəfindən maliyyələşdirilir. Bir sözlə, AB-nin Azərbaycanla daha sərt danışmağın vaxtıdır”, – deyərək müəllif yazısını tamamlayır.
Mətn factor.am-ə məxsusdur.
