İki gündür ki, Azərbaycandan Ermənistanla sülh müqaviləsinin imzalanmasının nikbinliyi ilə bağlı siqnallar gəlir. Azərbaycan prezidenti müxtəlif bəyanatlarla çıxış edir.
ABŞ dövlət katibinin köməkçisi Azərbaycana gedəndən sonra indi Avropa Şurasının baş katibi getdi. Əliyev hamı ilə təmaslarında bəyan edir ki, artıq sülh sazişinin imzalanmasına heç bir maneə yoxdur.
Lakin məlumdur ki, sülh müqaviləsi tərəfləri arasında ən mühüm məsələlərdə prinsipial fikir ayrılıqları olub. Onlardan biri Artsax ermənilərinin hüquqları və təhlükəsizliyi ilə bağlıdır.
İndi sual ondan ibarətdir ki, Sülh müqaviləsinin mətni ilə bağlı 6-cı təkliflər paketinin mübadiləsindən sonra yuxarıda qeyd olunan nikbinliyə səbəb olan əsaslı dəyişikliklər edilibmi?
Ermənistan-Azərbaycan “Sülh müqaviləsi”nin əsas və təməl daşı olan fikir ayrılığını Azərbaycan prezidenti “Euronews”a müsahibəsində açıqlayıb. Belə çıxır ki, əsas problem Artsax erməniləri ilə bağlı ayrıca bir məqamla bağlı idi. Əliyevin sözlərinə görə, 3 ildir ki, erməni tərəfi bunu ayrıca bəndlə düzəltməyə çalışır və buna cavab olaraq Azərbaycan şərt qoyur: Artsaxla bağlı müqavilə bəndi müqabilində azərbaycanlıların Ermənistana qayıtması da daxil edilməlidir. Ermənistan tərəfi isə artıq bunun əleyhinədir.
Bu o deməkdirmi ki, Ermənistan “Sülh Müqaviləsi”nin hazırlanmasının 6-cı raundunda Artsax erməniləri ilə bağlı bəndi öz tələb və təkliflərindən artıq çıxarıb? Ermənistan Parlamentinin Xarici Əlaqələr Daimi Komitəsinin sədri Sargis Xandanyan bu suala aydın cavab verməyə tələsmir.
“Mən sülh sazişinin məzmununu çox ətraflı müzakirə etmək istəməzdim, çünki ilk növbədə məzmun daim dəyişib və indi Ermənistan öz təkliflərini göndərib. Müqavilədə üç prinsipdən əlavə çoxlu müxtəlif detallar var, hansı məzmunla, məncə, danışıqlar aparan tərəflər buna cavab verməlidir. Biz həmişə sazişin imzalanmasını yaxın perspektivdə mümkün hesab edirik, çünki biz buna konstruktiv yanaşırıq, lakin sənəddə elə bir görüntü olmalıdır ki, Ermənistanın imzalaması mümkün olacaq və Azərbaycanın da buna razılıq verəcək”.
Azərbaycan prezidentinin sözlərinə görə, hazırda Bakı Ermənistan tərəfinin mümkün sülh müqaviləsi ilə bağlı təkliflərini öyrənir. O, hətta qeyd edir ki, “işçi səviyyəsində müxtəlif məmurlar arasında müxtəlif kanallar vasitəsilə əlaqə saxlanılır”.
Müxalifət hesab edir ki, Azərbaycanın qaçqınların qaytarılması ilə bağlı paralel tələbləri manipulyasiya xarakteri daşıyır. Parlamentin “Hayastan” fraksiyasının üzvü Armen Rustamyan Artsax ermənilərinin hüquqları və azərbaycanlıların Ermənistana qayıtması məsələlərini əlaqələndirməyi yanlış hesab edir.
Bununla belə, Artsax ermənilərinin hüquqları və mümkün qayıdışı məsələsi sülh müqaviləsindən çıxarılıb-çıxılmayıb, Parlamentin sədri Alen Simonyan da bu suala cavab vermir, baxmayaraq ki, o əmindir ki, ermənilər və azərbaycanlılar illər sonra sülh şəraitində yaşaya bilərlər.
“Düşünürəm ki, təhlükəsizlik məsələlərinə görə müəyyən vaxt keçməlidir. Bu mənim fikrimdir. Bu o demək deyil ki, bu barədə heç nə danışılmır və ya qərar yoxdur. Amma düzünü desəm, təsəvvür edə bilmirəm ki, 2-3 gündən sonra 100 mindən çox erməni azərbaycanlıların mümkün təhlükələrindən ehtiyat edərək, sadəcə olaraq, öz evlərini tərk edib dəyişiblərsə, ermənilər bu gün Dağlıq Qarabağa necə qayıda bilər”.
