Bakı və Yerevan sülh sənədi üzrə danışıqlardan geri çəkilmək və kommunikasiyaların bloklanması məsələsini daha sonra müzakirə etmək barədə razılığa gəliblər.
Qarşılıqlı razılaşma əsasında kommunikasiyaların yenidən açılması ilə bağlı bəndin sülh sazişindən çıxarılması və onun sonrakı müzakirə mərhələsinə keçirilməsi o deməkdirmi ki, Bakı “dəhliz” məsələsinə özünün deyil, Yerevanın nəzəriyyəsiylə baxmağa razıdır.
Yəni, rəsmi Yerevanın təklif etdiyi “Sülh kəsişməsi” proqramında əksini tapmış suverenlik, yurisdiksiya, qarşılıqlılıq və bərabərliyə əsaslanan bir yol.
Ekspert dairələri hesab edir ki, Azərbaycanın davranışında nə isə dəyişib və bu ölkə indi tezliklə sülh sənədi imzalamaq istəyir. Beynəlxalq tədqiqatçı Qrikor Balasanyan Bakının bu addımını konkret faktorlara görə “atla addım” cəhdi kimi qiymətləndirir.
“Bir tərəfdən həm Şoyqunun Bakıya son səfəri, həm də İran ətrafındakı vəziyyət Azərbaycana Zəngəzur dəhlizinin açılmasında israrlı olmasına imkan vermir və Bakı bunu çox gözəl başa düşür”.
Digər tərəfdən, Qərb qarşısında öz simasını xilas etmək , eləcə də Ermənistanı gələcəkdə fakt qarşısında saxlamaq niyyətiylə Bakı başqa taktika seçdi: rabitə kanalları və digər məsələləri indi sülhə sazişinə daxil etməyək. lakin nəsə sənəd imzalayaq.
Əliyev, eləcə də bu prosesin sürətlə başa çatmasında maraqlı olan sponsorları özlərinə sərfəli şərtlərlə təcili olaraq hansısa sənədi imzalamalıdırlar ki, sonra elan etsinlər ki, baxın, nəhayət, bizim vasitəçiliyimizlə Ermənistan və Azərbaycan sülh müqaviləsi imzaladı”.
Beynəlxalq ekspert hesab edir ki, belə olan halda isə müqavilədə nəyin qeyd olunacağı heç kimin vecinə deyil”
Azərbaycan prezidentinin xüsusi nümayəndəsi Əmirbəyovun Zəngəzuri dəhlizi ilə bağlı bəyanatına əsaslanaraq, ER Xarici işlər nazirliyinin sözçüsü qeyd edib:
“Bu razılaşma vasitəsilə kommunikasiyaların blokdan çıxarılması ER-nın suverenlik, yurisdiksiya, qarşılıqlılıq və bərabərliyə əsaslanan “Sülh kəsişməsi” proqramında əksini tapmış sülh və iqtisadi inkişafa dair baxışının mühüm hissəsi olaraq qalmaqdadır”.
Xatırladırıq ki, Əmirbəyov daha əvvəl demişdi: Qarşılıqlı razılığa əsasən, biz bu bəndi (kommunikasiyaların yenidən açılması) sülh sazişindən çıxarmaq və növbəti müzakirə mərhələsinə keçirmək qərarına gəldik.
Bəzi ekspertlərin fikrincə, Azərbaycan sadəcə olaraq bu icmalardan Ermənistanın ətrafında bir növ tor hörmək üçün istifadə edir.
Məqsəd birdir: əgər nə vaxtsa saziş imzalansa, belə yanaşma Ermənistana daha dinc və sabit mövcudluq bəxş etməyəcək, əksinə onun azad və maneəsiz həyat tərzinə mane ola bilər.
Yəni məğlub ölkə statusu Ermənistanı tərk etməyəcək. Ona görə də, məsələn, Qriqor Balasanyan hesab edir ki, Ermənistan indi daha sərt mövqe tutmalıdır.
“O müddəaları olmayan, kommunikasiya kanalları olmayan, konstitusiya məsələsini və bizim üçün başqa ağrılı bəndləri götürmədən Azərbaycanla hər hansı müqavilə imzalamaqdan imtina edin, çünki bundan sonra bizə qarşı istifadə olunacaq.
Parlamentin “Pativ Unem” fraksiyasının üzvü Tiqran Abrahamyan, Yerevan ilə Bakı arasında sülh müqaviləsi danışıqlarından kommunikasiyaların bloklanması məsələsinin çıxarılması və onun sonrakı mərhələdə müzakirəsi haqqında razılaşmadan danışaraq yazır:
“Əgər Bakı üçün bu məqam “dəhliz”ə sahib olmaq imkanıdırsa, Ermənistan üçün bu, illərlə blokadanı yarmaq imkanıdır ki, bu, təbii ki, hər hansı bir vəziyyət “dəhliz” bahasına edilməməlidir.
Lakin ekspertlərin fikrincə, kommunikasiyaların bərpası məsələsinin sülh sazişindən çıxarılması və sənəd imzalandıqdan sonra onun müzakirəyə buraxılması Azərbaycanın yolda “Zəngəzur dəhlizi”nin olması ideyasından mütləq imtina etməsi . təmin edir, demək deyil.
Odur ki, beynəlxalq ekspert Qriqor Balasanyanın fikrincə, indi Azərbaycanın öz tələblərindən əl çəkdiyini kağıza köçürməyin vaxtıdır.
“Beynəlxalq vəziyyəti, İran ətrafındakı vəziyyəti və təbii ki, Şoyqunun son səfərini nəzərə alsaq. Təbii ki, bunlar əlaqəlidir. Şoyqu açıq şəkildə xəbərdarlıq etdi və Əliyev də çıxışında açıq şəkildə bildirdi ki, Bakı Cənubi Qafqazın Rusiya ilə münasibətlərində sabitlik görür.
Rusiya üçün mühüm problem nədir və sabitliyin təmin olunmasına təsir edə bilərmi? Təbii ki, bu“Zəngəzur dəhlizi”dir.
Ona görə də beynəlxalq ekspertin fikrincə, Ermənistan konstitusiya və “Zəngəzur dəhlizi” ilə bağlı məsələlərin sazişdən kənarda qalmasını israr etməlidir və bu əsasda imzalamağa hazırdır.
Lakin ekspertlərin fikrincə, kommunikasiyaların bərpası məsələsinin sülh sazişindən çıxarılması və sənədin imzalanmasından sonra onun müzakirəsindən imtina edilməsi Azərbaycanın “Zəngəzur”a sahib olmaq ideyasından qətiyyən imtina etməsi anlamına gəlmir.
Ona görə də beynəlxalq ekspert Qrikor Balasanyanın fikrincə, indi Azərbaycanın öz tələblərindən əl çəkdiyini kağız üzərində qoymağın vaxtıdır.
“Beynəlxalq vəziyyəti, İran ətrafındakı vəziyyəti və Şoyqunun son səfərini nəzərə alsaq, təbii ki, bunlar bir-biri ilə bağlıdır. Şoyqu açıq şəkildə xəbərdarlıq etdi və Əliyev də çıxışında açıq şəkildə bildirdi ki, Bakı Cənubi Qafqazda sabitliyi Rusiya ilə münasibətlərdə görür. Təbii ki, Zəngəzur dəhlizi Rusiya üçün hansı problemdir və sabitliyin təmin olunmasına təsir göstərə bilər?
Ona görə də beynəlxalq ekspertin fikrincə, Ermənistan konstitusiya və “Zəngəzur dəhlizi” ilə bağlı məsələlərin sazişdən çıxarılmasında israr etməlidir və bu əsasda onu imzalamağa hazırdır, lakin sonra bu məsələyə baxılmayacaq.
Ermənistan israr etməli və bunu sazişdə düzəltməyi bacarmalıdır, əks halda, Balasanyanın fikrincə, Azərbaycanın nöqteyi-nəzəri, əslində, tələdir.
