Vaşinqton və Bakı razıdır, Ermənistan ümidlidir, Paris dəstəkləyir, Portuqaliya maraqlanır, Moskva isə ehtiyat edir.
Bu mövqelər Ermənistan-Azərbaycan arasında son təmaslar və sülhə aparan addımlarla bağlıdır. Amma “ancaq”lar da var: Rəsmi Yerevan 1-2 dəqiqləşdirilməmiş məqamın olduğunu bildirir, detalları açıqlamadan, Bakı isə Ermənistan Konstitusiyası ilə bağlı ehtiyatlarını gizlətmir.
Çoxsaylı siyasi açıqlamaları ümumiləşdirdikdə, ən kəskin fikir ayrılığının məhz bu mövzuda olduğunu söyləmək olar.
Vaşinqton Ermənistan-Azərbaycan arasındakı son təmaslardan və əldə edilən nəticələrdən məmnunluq ifadə edir.
ABŞ Dövlət Departamentinin sözçüsü Metyu Miller özünün X sosial şəbəkəsindəki mikroblogunda Amerika Birləşmiş Ştatları adından sərhədlərin delimitasiyası qaydalarının ratifikasiyasını yüksək qiymətləndirib.
Amerikalı diplomat bunu dayanıqlı dialoq vasitəsilə irəliləyişin mümkünlüyünün siqnalı kimi qiymətləndirib. Miller vurğulayıb ki, Amerika tərəfi regionda təhlükəsizlik və rifah naminə davamlı və ləyaqətli sülhə yönəlmiş tərəflərin səylərini dəstəkləyir.
Münasibətlərin normallaşması prosesi haqqında Bakıda da razılıq ifadə olunub.
Azərbaycanın Xarici İşlər naziri Ceyhun Bayramov sülh sazişi ətrafında aparılan danışıqlar prosesində əldə edilən irəliləyiş haqqında Birləşmiş Krallığın Avropa, Şimali Amerika və xaricdəki ərazilər üzrə dövlət naziri Stiven Douquti ilə danışıb.
Lakin Bayramov yenə də “ancaq”lardan danışıb və növbəti dəfə Ermənistan Konstitusiyasını maneə kimi təqdim edib.
Eyni zamanda, Ermənistanın Xarici İşlər naziri parlamentdə çıxışında Azərbaycanın bu mövzu ilə bağlı iddialarının əsassız olduğunu bir daha bəyan edib.
Güclü və dəqiq sübut olaraq, Ararat Mirzoyan Konstitusiya Məhkəməsinin qərarını misal gətirərək qeyd edib ki, Almatı Bəyannaməsinə əsaslanan delimitasiya Ermənistan Konstitusiyasına tam uyğun gəlir.
Bu qərar bütün mümkün narahatlıqları aradan qaldırır, deyə Mirzoyan vurğulayıb. Həmçinin, tərəflərin bu yaxınlarda ratifikasiya etdiyi, lakin hələ qüvvəyə minməmiş sərhədlərin delimitasiyası üzrə komissiyaların qaydaları haqqında qeyd edib:
“Yaxın zamanda tərəflər qaydaların qüvvəyə minməsi barədə rəsmi məlumat verəcəklər.
Bundan sonra isə ümid edirəm ki, 2024-cü ilin qalan dövründə və 2025-ci ildə delimitasiya işləri davam edəcək və hazırda bunun qarşısını alacaq bir şey görmürəm”.
Ermənistan və Azərbaycan arasında sərhədlərin delimitasiyası məsələsində qəbul edilən prinsipləri və ümumi prosesi Fransa da dəstəkləyir. Bunu Fransa səfiri Olivye Dekotinyan Ermənistanda bir daha təsdiq edib.
“Biz iki ölkə arasında başlanan delimitasiya prosesini dəstəkləyirik və bu, tərəflərin razılığa gəldiyi Almatı Bəyannaməsi əsasında aparılmalıdır.”
Lakin Fransa səfiri, sərhəd bölgələrinə səfəri zamanı ciddi problemlərin də mövcud olduğunu qeyd edib. Xüsusilə, o, Nerkin Xand kəndində təhlükəsizlik problemlərindən bəhs edib:
“Mən sadəcə müşahidə etdim və nələrin baş verdiyini gördüm. Regionun bir hissəsi Azərbaycan tərəfindən ələ keçirilib, biz bunu görürük və bu vəziyyət yerli sakinlər üçün ciddi çətinliklər yaradır.
Yenidən hücumlar başlaya bilər deyə təhlükə var.Gündəlik problemlər var, əhali su problemi çəkir, insan faciələri yaşanır. İnsanlar öz yaxınlarının məzarlarını ziyarət edə bilmirlər.”
Ermənistanın hakimiyyəti dəfələrlə təsdiqləyib ki, ölkənin 200 kvadrat kilometrdən artıq ərazisi Azərbaycanın nəzarətindədir. Eyni zamanda, rəsmiYerevan bəyan edib ki, öz ərazilərini hərbi yolla geri qaytarmaq məqsədini güdmür.
Ermənistan, ərazi bütövlüyünün bərpası məsələsində məhz delimitasiya prosesinə ümid edir və bu prosesin əsasında Qaydalar sənədində Almatı Bəyannaməsinə istinad edilir ki, bu da tərəflərin Sovet İttifaqının dağılmasından sonra əldə etdiyi müstəqillik sərhədlərini əhatə edir.
Bu kontekstdə Ermənistanın qəbul etdiyi strategiyanı XİN rəhbəri Ararat Mirzoyan açıq şəkildə ifadə edir:
“Ermənistanın bütün vətəndaşları müxtəlif hisslərdən, obyektiv, ağrılı fərqli şeylərdən və təsəvvürlərdən çıxış edərək mülahizələr irəli sürə və tələblər qoya bilərlər. Əlbəttə ki, sizin bu hüququnuz var.
Mən isə Ermənistanın Xarici İşlər naziri kimi həmin hisslərə malik ola bilərəm və çox halda malikəm. Amma mənim vəzifəm Ermənistan vətəndaşlarının 29 743 kvadrat kilometr ərazisi olan suveren və təhlükəsiz ərazidə yaşamasını təmin etməkdir.
Mən öz dediyim heç bir cümləni, verdiyim heç bir tapşırığı, heç bir mesajı beynəlxalq tərəfdaşlarıma məhz bu təsəvvürdən və vəzifədən çıxış edərək vermirəm”.
Sülh gündəliyi və delimitasiya prosesi ilə bağlı Qərbdən gələn məmnuniyyət mesajları fonunda Moskvanın da rəsmi bəyanatı var.
Rusiya Xarici işlər naziri Sergey Lavrov Minskdə keçirilən ikinci beynəlxalq təhlükəsizlik konfransında Qərbin Cənubi Qafqazda xidmətlərini təkidlə təklif etdiyini və Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin tənzimlənməsində öz vasitəçiliyini irəli sürdüyünü qeyd edib.
Moskva Ermənistanın səfiri Gurgen Arsenyan isə Portuqaliya səfirinə “Sülh döngəsi” proqramını məqsədləri və regional əhəmiyyəti ilə təqdim edib. Bu, Ermənistanın Xarici işlər nazirinin sülhə nail olmaq üçün beynəlxalq ictimaiyyət və əsas güc mərkəzlərinin Ermənistanın mövqeyinə marağının artdığını bəyan etdiyi kontekstdə xüsusilə diqqətəlayiqdi
