Bəyanat: “ABŞ prezidentliyinə namizədlərin heç biri Amerikada Hay Dat Komitəsinin dəstəyini qazanmayıb”

Dünya “Tramp, yoxsa Harris?” sualının cavabını gözlədiyi bir vaxtda, mətbuat və analitik mərkəzlər iki namizədin reytinqlərinin demək olar ki, bərabər olduğunu göstərən sorğu məlumatlarını dərc edir.

Bu sualın cavabını axtaranlardan biri də Amerikanın erməni icmasıdır.

Hər iki namizəd seçki kampaniyası zamanı erməni məsələsinə toxunub. Həm Tramp, həm də Harris Ermənistan və Azərbaycan arasında sülhün təmin olunmasına dəstək verməyi vəd edib.

Analitiklər bu bəyanatları diqqətlə izləyərək onların seçkiqabağı mahiyyətini nəzərə almağı tövsiyə edirlər.

ABŞ vətəndaşlarının səsverməsinin nəticəsi olaraq, yaxın saatlarda ölkəni qarşıdakı 4 il ərzində kimin idarə edəcəyi və hansı yolla irəliləyəcəyi sualına cavab veriləcək. Artıq 50 milyondan çox amerikalı səs verib, digərləri isə noyabrın 5-də səs verəcəklər.

Seçkiyə hazırlaşan Amerika erməni icması da öz mövqeyini müəyyənləşdirməyə çalışır. Hər iki namizəd seçki kampaniyasında erməni məsələsinə toxunub.

Dünən məlum olub ki, ABŞ Prezidentliyinə namizəd Donald Tramp Metsn Tan Kilikiya Katolikosu I Aramla telefonla danışıb.

Məlumata görə, Respublikaçı namizəd Qarabağ ermənilərinə dəstəyini və regionda sülhün bərqərar olması üçün səylərini bir daha təsdiqləyib.

Tramp əvvəllər Qarabağ mövzusuna toxunaraq Dağlıq Qarabağ barədə danışarkən “Artsax” terminindən istifadə edib və baş verənləri “etnik təmizləmə” adlandırıb.

Kamala Harris isə Ermənistanın Müstəqillik Günü münasibətilə Amerika erməni icmasına ünvanladığı təbrik məktubunda Qarabağ ermənilərinin geri qayıtmaq hüququnun regionda sabitliyin bərpası üçün vacib olduğunu bildirib.

“Radiolur”a müsahibəsində “Kaliforniya kurier” qəzetinin nəşriyyatı Harut Sasunyan xatırladır ki, seçkilərdən əvvəl namizədlər həmişə erməni icəsinin rəğbətini qazanmağa çalışıblar.

“Bu, ilk dəfə deyil ki, Artsax termi işlədilir. Son həftə ərzində hər iki namizəd erməni icəsinə ünvanlanan bəyanatlar verib. Son 20-30 il ərzində belə bəyanatları çox eşitmişik.

 Bütün namizədlər bəyanatlar veriblər, çünki qələbə qazanmaq üçün səslərə ehtiyacları var. Ərəblərə bir şey deyilməlidir, yəhudilərə başqa, ermənilərə başqa bir şey, beləliklə, rəğbət qazanmaq və səslərini toplamaq istəyirlər.

Amma bu bəyanatları çox ciddiyə almaq lazım deyil, çünki bunlar seçki kampaniyası vədləridir və seçkilər bitdikdən sonra unudulacaqlar”.

Trampın “Artsax” adından istifadə etməsi və “etnik təmizləmə” ifadəsinə istinad etməsi amerikaşünas Suren Sarkisyanın fikrincə, Tramp seçildiyi halda ABŞ administrasiyası ilə bu məsələlərdə işləmək və administrasiyaya müəyyən təsir göstərmək üçün imkan yaradır.

“Burada seçkiqabağı faktorun nəzərə alınmaması qəbuledilməzdir, lakin Tramp bu gün öz əli ilə mümkün xarici siyasətinin konturlarını çəkir ki, formalaşan mühitdən asılı olaraq biz buna təsir edə bilərik.

Biz deyəndə, ilk növbədə, erməni icəsini, kilsəni, erməni lobbisini, ermənilərin dostu olan siyasətçiləri və təşkilatları nəzərdə tuturam”.

ABŞ-ın Demokrat namizədi Kamala Harris, hazırkı Prezident Co Baydenin təmsil etdiyi partiyadandır. 2021-ci ildə Bayden erməni icəsinin gözlədiyi əsas addımı ataraq, 1915-ci ildə baş verənləri soyqırımı kimi tanıyıb.

 Bu, erməni icəsinin gözlədiyi addım idi, – “Radiolur”a müsahibəsində “Kaliforniya kurier” qəzetinin redaktoru Harut Sasunyan bildirib.

“Amerika erməni icəsi onilliklərdir ki, hər hansı bir prezidentin Erməni Soyqırımını tanıması uğrunda mübarizə aparırdı və nəhayət, Bayden bunu tanıdı.

Lakin 1952-ci ildə ABŞ hökuməti dünya məhkəməsinə dövlət sənədi göndərərək ermənilərin qırğını soyqırımı hesab etdiyini bəyan edib. Həmçinin Baydendən əvvəl 1981-ci ildə Reyqan Erməni Soyqırımını tanıyan yazılı rəsmi bəyanat verib.”

“Radiolur”a müsahibəsində o, seçkiqabağı vədlərə çox aludə olmamağa çağırsa da, Respublikaçı namizədin daha qeyri-müəyyən bir siyasətçi olduğunu da bildirir.

“Tramp çox gözlənilməz namizəddir, heç kim onun nə edəcəyini bilmir, tez-tez hətta özü də nə edəcəyini bilmir, həmin anda ağlına nə gəlirsə, qərar verir”.

Analitiklər hesab edirlər ki, “Tramp, yoxsa Harris” sualının cavabından dünyanın qaynar nöqtələrindəki proseslər asılıdır. Politoloq Suren Surenyantsın fikrincə, ABŞ-da Tramp qalib gələrsə, Ermənistan öz siyasətinə yenidən baxmaq məcburiyyətində qalacaq.

“Əgər Tramp qalib gələrsə, Ermənistan hakimiyyəti xarici siyasətini yenidən nəzərdən keçirmək məcburiyyətində qalacaq, çünki onsuz da regional meyllər çox güclənib və artıq unipolyar dünya yoxdur, indi digər faktorlar da buna əlavə olunur”.

Digər analitiklərə görə isə ABŞ-ın Cənubi Qafqaz və Ermənistana münasibətdə siyasətinin dəyişməsi ehtimalı azdır və mütəxəssislər qeyd edirlər ki, son onilliklər ərzində bu həmişə belə olub.

Amerikaşünas Suren Sarkisyan xatırladır ki, noyabrın 5-də həm də Konqres seçkiləri keçiriləcək ki, burada Respublikaçıların mümkün qələbəsi ABŞ-ın siyasi gündəminə ciddi təsir göstərəcək.

“Mənim üçün noyabrın 5-də kimin qalib gələcəyi fərqi yoxdur, əminəm ki, istənilən Prezidentlə işləmək üçün üfüqlər açılacaq. Bütün bunlar məni yalnız peşəkar baxımdan maraqlandırır.

Həmçinin hesab edirəm ki, Ermənistanın hakimiyyəti ilə Ermənistanın dövlət/milli maraqları bir-birindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənən hadisələrdir və bütün bunların nəticəsi olaraq Amerika hakimiyyəti ilə alternativ işlər aparmaq zərurəti olacaqdır”.

Harut Sasunyan isə hansı namizədin daha çox vədlər verə və yerinə yetirə bilməyəcəyini təhlil edir.

“ABŞ qanununa görə Prezident yalnız iki müddət, yəni 8 il xidmət edə bilər. Tramp artıq 8 il xidmət edib və dörd il sonra daha 8 il xidmət edə bilməz.

Əgər Harris qalib gələrsə, dörd il sonra bir daha namizədliyini irəli sürə bilər, bu vacibdir, çünki bir Prezident seçilərsə və vədlərini yerinə yetirməsə, həmin namizədə çox şey edə bilmərik, amma həmin namizəd 4 il sonra yenidən namizədliyini irəli sürüb gəlib bizə vədlər vermək istəsə, biz ona deyə bilərik ki, stop, biz sizə inanmırıq”.

ABŞ-da seçki kampaniyasında Hay Dat Komitəsi Konqresdən 84 namizədin adlarını açıqlayıb və erməni icəsini onlara səs verməyə çağırıb.

Bu namizədlərin adları təxminən 40 sahədəki fəaliyyətləri haqqında öz dəyərləndirmələri əsasında seçilib. Xüsusilə Ermənistan və Qarabağın maraqlarının qorunmasına yönəlmiş fəaliyyət nəzərə alınıb.

Komitənin bəyanatına görə, erməni seçicilər strateji əyalətlərdə seçkilərin nəticələrinə təsir edərək əsas qüvvəyə çevrilə bilərlər.

Amerika Hay Dat Komitəsinin Vaşinqton idarəsinin icraçı direktoru Aram Hambaryan, Hay Dat Komitənin dəstəyinə layiq hər bir qanunveriylə çiyin çiyinə  olub.