Azərbaycanın işğalı altında olan Dadivankı Udi icmasının idarəçiliyinə verdi
Azərbaycanın işğalı altında olan Artsax Respublikasının Kəlbəcər rayonunda yerləşən orta əsrlərə aid erməni Dadivəng monastırı Udi icmasının idarəsinə verilib.
Azərbaycan mediasının məlumatına görə, “1993-2020-ci illərdəki işğal dövründə ermənilər məbədin tarixini saxtalaşdırmağa çalışıb, onu özlərinə məxsus kimi təqdim ediblər, lakin azad edilməsindən sonra məbəd ilkin sahiblərinə qaytarılıb”.
Monumentwatch.org-a əsasən, 2020-ci ildə müharibə başa çatdıqdan sonra Azərbaycanın dövlət təbliğat maşını erməni mədəni irsini mənimsəməyə yönəlmiş təbliğatda Azərbaycanın ərazisində yaşayan erməni xristian udi icmasını fəal şəkildə cəlb etməyə başlayıb.
Bunun əsas səbəbi odur ki, udilər Qafqaz albanlarının yeganə xristian varisləridir.
Halbuki Dadivəngin qədimliyi və erməni mənşəli olduğu məbədin divarlarında saxlanılan yazılar və ərazidəki qədim Xaçkarlar (daş xaçlar) ilə sübut olunur.
Monastırın tikintisi haqqında tarixi məlumatlar müxtəlif xarici ədəbiyyat və elmi əsərlərdə də yer alır.
Ədəbiyyat mənbələrində Dadivang ilk dəfə IX əsrdə “Dadinin monastırı adlanan dərin dərədə…” olaraq xatırlanır. Monastırın əsası ənənəyə görə Tadeos həvarisinin şagirdi Dadi şəhid edildiyi yerdə qoyulub.
Əfsanəyə görə, o, xristianlığı yaydığı üçün şəhid olub və məzarı üzərində monastır tikilib.
“XII əsrə qədər monastırın tarixi və tikinti fəaliyyəti haqqında məlumat məlum deyil, lakin XII əsrin ikinci yarısında artıq ruhani və mədəniyyət mərkəzi kimi tanınırdı.
Bu barədə dolayısı ilə tarixi mənbələrdə məlumat verilir. Burada 1145-1146-cı illərdə Səlcuq dövlətinə qarşı qiyam qaldıran Gəncə şəhər rəhbərinə cəza vermək məqsədilə İrandan gələn Çölü əmirlə bağlı hadisələr təsvir olunur və müqəddəs Dadivang monastırını yandırdılar…
Qeyd etmək lazımdır ki, zəifləyən Səlcuq dövlətinə qarşı mübarizə aparanlardan biri də Xaçen knyazları idi və bu səbəbdən də bir çox monastırlar və qalalar kimi, Dadivang dəfələrlə ziyan çəkib və dağıdılıb.
Lakin bu mübarizə nəticəsində XII əsrin ikinci yarısında Xaçen knyazları müəyyən siyasi müstəqillik qazanıb. Dadivang həmin dövrdə əsas knyaz olan Haterk knyazlarının nəzarətində idi və onların ruhani mərkəzi sayılırdı.
XII əsrin ikinci yarısından etibarən, monastırın divarlarında olan yazılara əsasən, dini və dünyəvi binalar yenidən qurulmağa və yeniləri tikilməyə başlayıb, nəticədə monastır kompleksi bu günkü görünüşünü əldə edib.
Dadivang monastır kompleksi iki əsas qrupdan ibarətdir: dini və dünyəvi abidələr. Bu qruplar uyğun olaraq, yuxarı şimal və aşağı cənub terraslarında yerləşir və ümumi divarlarla əhatə olunub.
Ayrı-ayrı binalar divarların kənarında da yerləşir. Monastırın əsas girişi Qərb tərəfindədir. O, yonulmuş daşdan birtağlı girişdir. Kompleksin ikinci, daha sadə ölçülərə malik girişi isə Cənub-“Qərb tərəfində yerləşir.
Tikililər bütöv, yarıdağılmış, qəzalı və ya tamamilə dağıdılmış vəziyyətdədir. Şimal terrasda kilsələr, nartekslər, zəng qülləsi, Cənub terrasda isə dünyəvi tikililər yerləşir”.
