Düz 26 il əvvəl, mayın 12-də Bişkek Protokollarının imzalanmasından bir neçə gün sonra, sülh müqaviləsinə çevrilməyən Artsax müharibəsinin atəşkəsi qüvvəyə mindi.
Nə üçün barışıq sazişi indiyədək imzalanmayıb? Kim imzalamalıdır və bu, bölgənin mövcud quruluşuna necə təsir edəcək?.
26 ildir danışıqlar davam edir və müxtəlif versiyalar təklif olunur, lakin bunların heç biri münaqişənin əsas səbəbinə yaxın deyildi. Münaqişə Türkiyə və Rusiyanın 100 il əvvəl erməni torpaqlarını bölməsi səbəbindən yaranmışdır.
Rusiya İmperiyası, nə də Sovet İttifaqı yoxdur, amma bu günə qədər Ermənistanın sərhədləri və erməni torpaqları 100 il əvvəl imzalanmış qanunsuz Rusiya-Türkiyə müqavilələri ilə müəyyən edilir.
100 il sonra bölgədə tamamilə fərqli bir vəziyyət yaranıb. Azərbaycan İngiltərənin “neft bareli”olmağını dayandırıb, Ermənistan artıq Rusiyanı türk yatağanından “xilaskar” kimi qəbul etmir, dünya mərkəzləri israrla Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanımaq istəmir, danışıqlar yoluyla hər şey həll olunmalı olduğunu bəyan edir.
Danışıqlar nəyin ətrafında gedə bilər?. Barışıq sazişi Rusiya-Türkiyə razılaşmalarınin son qoyacaq. Moskva və Ankara Bakının köməyi ilə bu quruluşu qorumağa çalışırlar.
Hazırkı anda haçan ki, Ermənistan açıq açığına rus-türk müqavilələrini və Qarabağ barədə sovet hakimiyyətinin qərarlarını şübhə altına qoyarsa, rus-türk razılaşmaları söküləcək. Belə ki, həmin gün yaxınlaşır.
