BaşlıcaSiyasət

Ekspertlər Putinin sovet xəritələrindəki açıqlamasını aydın mesaj hesab edirlər

Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin Rusiyanın iştirakı olmadan sərhəddəki vəziyyətin yekun həllinin mümkünsüz olduğunu müşahidə etməsini, politoloq Benyamin Poqosyan aydın şəkildə  mesaj hesab edir. Problemi ancaq Rusiya-Ermənistan-Azərbaycan formatında həll etmək olar. Digər variantlar, analitikin fikrincə, sadəcə olaraq “köməkçi formatlardır”.

“Əsas son bir ildə, ən azı noyabrın 10-dan bəri davam edən üçtərəfli prosesdir. Bu, yeganə iş formatıdır. Hər halda, digər formatlarda hələlik konkret nəticə görmürük.

 Təbii ki, ATƏT-in Minsk Qrupunun himayəsi altında Nyu-Yorkda Xarici işlər nazirlərinin görüşü keçirilib, lakin nəticələr məlum deyil. Güman etmək olar ki, bu formatda heç bir nəticə əldə olunmayacaq”.

Qərbin göstərdiyi marağa və verilən bəyanatlara gəlincə, politoloqun fikrincə, onlar davam edə bilər, görüşlər ola bilər, amma real nəticə gözləmək çətindir.

“Qərbin burada təmsil olunmaq istəməsi və bəzi proseslərdə iştirak etməyə çalışacağı birmənalı deyil. Amma Qərbin iştirakı ilə baş verən proseslərdə nəyisə dəyişəcək konkret qərarların nə dərəcədə veriləcəyinə əmin deyiləm”- deyərək analitik qeyd edib.

Ən əsası sərhəddəki vəziyyəti nəhayət nizamlamaqdır, Rusiya tərəfinin iştirakı olmadan bunu etmək mümkün deyil.

Bu haqda  Rusiya Prezidenti “Valday” klubunda bəyan edib. Vladimir Putin Moskvanın prosesi hansı xəritələrlə təsəvvür etdiyini də qeyd edib.

“Olduqcaaydın, praqmatik bir şey var. Sovet respublikaları arasındakı sərhədin Sovet İttifaqından necə keçdiyini göstərən xəritələr Rusiya ordusunun qərargahındadır.

Həmin sənədlərə əsasən, hər iki tərəf sakit oturub müzakirə etməlidir. Orada da kompromis tələb edən şeylər vardır.Hansısa  şeyi hardasa düzəltmək, bir yerdə nəyisə dəyişməkdir.Yalnız o şəkildə ki, tanınsın, bunun hər iki tərəfə xeyirli olacağı aydındır.Bunu etmək olar yay ox?.Əlbətdə olar.”

Sovet dövründə bir neçə dəfə demarkasiya işləri aparılıb, müxtəlif rayonların xəritələri bir-birindən kifayət qədər fərqlənir.

Bu haqda “Radiolur” ilə söhbətində   MEA şərəfli doktoru, Milli Elmlər Akademiyasının fəxri doktoru, kartoqraf Ruben Qalcyan bildirib. Onun sözlərinə görə, 1920-ci illərdə Ermənistanın tərkibindəki ərazilər də daxil olmaqla, Qırmızı Kürdüstanın yaradılması bəhanəsi ilə Ermənistandan alınıb, sonradan Azərbaycana verilmiş bir qrup sovet xəritələri çəkilib. Kartoqraf vurğulayır ki, həmin xəritələrdə anklavlar yoxdur.

“Onu da deyim ki, 26-27-ci illərdə böyük Sovet ensiklopediyasında, eləcə də Ermənistanda o dövrün Baş Qərargahının xəritələri əsasında hazırlanmış xəritələr dərc olunub. Bütün o ərazilər, “Sev lic” və digərləri, hamısı Ermənistan ərazisində olub”.

Kartoqraf qeyd edir ki, 1930-cu illərin sonlarında Qırmızı Kürdüstanın yaradılması bəhanəsi ilə Ermənistanın bəzi əraziləri Ermənistan xalqının iradəsinə zidd olaraq Azərbaycana keçdi.

“Bu gün əlimizdə olan sovet xəritələrində və ya Baş Qərargahın son xəritələrində həmin ərazilər artıq Azərbaycan ərazisindədir. Yəni, 80-ci illərdə dərc olunmuş son sovet xəritələrinə görə, anklavlar Azərbaycana verilir ki, bu da magistral yollarımızda yerləşir. Bu xəritələri rəhbər tutmaq erməni baxımından qətiyyən qəbuledilməzdir”.

Putinin hər iki tərəfdə kompromislərə ehtiyac olması ilə bağlı müşahidələrinə toxunan kartoqraf qeyd edir ki, 1920-ci illərin xəritələri əsasında belə kompromislər edilsə, bizdə faydalı hissələr ola bilər. Əgər söhbət 80-ci illərin xəritələrindən gedirsə, o zaman onlar haqqında müzakirələr erməni tərəfi üçün o qədər də sərfəli deyil.

Qalcyanın sözlərinə görə, 80-ci illərin xəritələri Sovet Ermənistanı və Sovet Azərbaycanının hakimiyyət orqanları tərəfindən ratifikasiya edilib,  bununla belə mübahisəlidir.

Əgər biz  demarqasiya həyata keçirmək istəyiriksə, bu o deməkdir ki, sərhəddə problemlər var və  qarşılıqlı məqbul razılaşmalar əldə edilməmişdən əvvəl onlar müzakirə olunmalıdır.

Kartoqraf əmindir ki, Ermənistanın manevr imkanı var, çünki Ermənistandan bəzi ərazilər qanuni baxımdan Azərbaycana qeyri-qanuni verilib. Lakin, onun fikrincə, bu, beynəlxalq hüquq məsələsidir. Kartoqrafın sözlərinə görə, problem həm siyasi, həm də peşəkardır.

Daha çox göstər
Back to top button