Son araşdırmalar müəyyən edib ki, 2020-ci ildə Ermənistanla müharibə zamanı Azərbaycanın nəzarəti altına keçmiş ərazilərdəki kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqlar dövlətin ən yüksək məmurlarına bağlı şirkətlər tərəfindən istismar olunur.
İyunun 23-də müstəqil “Abzas Media” xəbər agentliyinin təqdim etdiyi reportajda Qarabağda torpaqdan istifadə üçün dövlət müqaviləsi almış şirkətlərin siyahısı dərc edilib. Bəziləri o qədər də tanınmayan bu şirkətlərin çoxu yüksək vəzifəli məmurlarla, o cümlədən prezident İlham Əliyevin qızları ilə bağlıdır.
“Abzas”a görə, Kiçik və Orta Biznesin İnkişafı üzrə Dövlət Agentliyi (KOBİA) 2021-ci ilin oktyabrında keçirilən “Qarabağın Bərpa, Yenidənqurma və İnkişafı” adlı sərgidə dövlətin Qarabağın müxtəlif bölgələrində kənd təsərrüfatı fəaliyyəti göstərmək hüququ verdiyi şirkətlərin qısa siyahısını təqdim edib.
Agentliyin məlumatına görə, 2021-ci ildə cəmi 8367,5 hektar torpaq sahəsi cəmi beş şirkət tərəfindən alınıb: Agroinkishaf-2017, Agro Fresh, Agro Diary, Azersun и Kraun Ko-R.
Reportajda deyilir ki, siyahıya bu şirkətlərin daxil olması təsadüfi deyil, çünki onların bir çoxunun hakimiyyətlə sıx əlaqəsi var.
Bu təxminən 8,000 hektardan çox ərazinin bölüşdürülməsinin təfərrüatları qeyri-müəyyən olaraq qalsa da, KOBİA-nın məlumatlarında bir neçə konkret fərdi razılaşma qeyd olunub. Azərbaycanda qida sənayesinin nəhəng inhisarı olan “Azərsun” 40 milyon manat (23,5 milyon dollar) dəyərində olan layihə çərçivəsində Qubadlı(Sanasar) rayonunda 9 000 kvadratmetr torpaq sahəsi alıb. “Azərsun” hakim ailəyə yaxınlığı ilə tanınan türkiyəli iş adamı Abdulbari Gözələ məxsusdur.
“Agro Dairy” Ağdam (Akna) və Füzuli (Varanda) rayonlarında 5,2 hektar torpaq sahəsində 851 min manat (500 min ABŞ dolları) dəyərində layihə alıb. Bu şirkət Əliyevin həyat yoldaşı Mehribanın nüfuzlu Paşayevlər ailəsinə məxsus “Paşa Holdinq” korporasiyasının bir hissəsidir.
Əliyev “Azərsun” və “Agro Dairy” şirkətlərinin Qarabağdakı fəaliyyətini xatırladıb. 2021-ci ilin aprel ayında Hacıqabul rayonuna səfəri zamanı o, buradakı aqroparka baş çəkib və “Agro Diary” şirkətinin direktoru ilə görüşüb. Əliyev bildirib ki, “hər iki şirkətin, “Aqro Dairy” və “Azərsun”un rəhbərliyinə Qarabağın torpaqlarında aqroparkların salınmasını tövsiyə edir”.
“Turan” müstəqil informasiya agentliyinin əvvəlki araşdırması göstərib ki, Qarabağda yaradılan yeni aqroparklar daha çox hakimiyyətə yaxın şəxslərlə bağlıdır.
Abzas KOBİA-nın təqdimatına istinadən bildirib ki, “Kraun Ko-R” Zəngilan (Kovsakan) rayonunda 2,3 hektar torpaq sahəsində 20 milyon manat (12 milyon dollar) layihə alıb. “Abzas”ın araşdırması müəyyən edib ki, “Kraun Ko-R” şirkətinin sahiblərinin çoxu Dövlət Təhlükəsizlik Xidmətinin rəisi Əli Nağıyevin ailəsinə məxsus şirkətlərə sahib olan eyni şəxslərdir. Və bu şirkətin hüquqi ünvanı prezidentin mühafizə xidmətinin rəhbəri Bəylər Eyyubovun şirkətlərinin ünvanı ilə üst-üstə düşür.
Bu, yəqin ki, aysberqin görünən hissəsidir, çünki KOBİA-nın təqdimatı Qarabağda kənd təsərrüfatı fəaliyyəti ilə bağlı bütün yeni dövlət müqavilələrini əhatə etməyib. “Kraun Ko-R” şirkətinin direktoru Səbuhi Abdullayev bildirib ki, təkcə 2021-ci ildə onun şirkəti Qubadlı (Sanasar), Zəngilan (Kovsakan) və Cəbrayıl (Crakan) rayonlarında 24 min hektar sahədə buğda əkib. O, ictimai televiziyaya deyib: “Yeni ərazilər minalardan təmizlənən kimi əkin sahələrimizi genişləndirməyi planlaşdırırıq”.
600 mindən çox azərbaycanlının yenidən bu ərazilərdə nə vaxt məskunlaşa biləcəyi ilə bağlı Azərbaycan hakimiyyəti konkret məlumat vermir. Amma böyük biznes, görünür, kənd təsərrüfatı işləri aparmaq üçün icazə alır.
Prezident Əliyev fevralda etdiyi çıxışda Qarabağda aparılan kənd təsərrüfatı işlərindən qısa danışdı. “Hazırda müxtəlif kənd təsərrüfatı layihələri həyata keçirilir. Deyə bilərəm ki, bu il 40-50 min hektar sahədə səpin işlərinin aparılması nəzərdə tutulur. Bu, bizim ərzaq təhlükəsizliyimizi təmin edəcək”.
Əliyev 2021-ci ilin aprel ayında verdiyi sərəncamla Azərbaycanın nəzarəti altına keçmiş ərazilərdə yeni kənd təsərrüfatı işlərinin təşkili müvəqqəti olaraq Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə həvalə edilib.
Reportaja əsasən, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi “Abzas”ın Qarabağdakı torpaqların məhz kimə icarəyə verilməsi və bu icarədarların hansı meyarlara əsasən seçildiyi ilə bağlı suallarını cavablandırmayıb.
