BaşlıcaSiyasətTəhlil

9 noyabr üçtərəfli bəyanatı siyasi həll yolları üçün hansı imkanları təmin edir?

9 Noyabr üçtərəfli sənədin imzalanmasından dərhal sonra Ermənistan və Artsaxda bir çox dairələr bunu məğlubiyyət, hətta kapitulyasiya hesab edirdilər. Amma bu gün erməni diplomatiyası həmin sənədin bəndlərini qorumaq üçün mübarizə aparır. Bu, yaradılmış reallığın ironiyasıdır, Parlament deputatı Aramayis Ağabekyan deyir. İmtina hüququndan istifadə etməyəndə, almaq hüququndan istifadə etmirsən, deyən deputat qeyd edir ki, bizim bu hüquqi böhranın qarşısını almaq üçün imkanlarımız olub, amma bundan istifadə etməmişik.

“1997-ci ildə masanın üstündə 6 rayonun qaytarılmasını, sülhməramlıların iştirakı ilə Dağlıq Qarabağ muxtar vilayətinin müvəqqəti statusunu, ən əsası isə Dağlıq Qarabağın danışıqlar aparan tərəf kimi fiksasiyasını nəzərdə tutan sülh sənədi var idi. O zaman bu, məğlubiyyət və xain sənəd kimi qiymətləndirildi və Ermənistanda daha çox şeyə sahib ola biləcəyimiz düşüncəsi ilə inqilab baş verdi”.

Analitik Stepan Danielyan vurğulayır ki, həm Ermənistan, həm də Azərbaycan parlamentləri bu sənədi ratifikasiya etməyiblər, onun dövlətlərarası müqavilə statusu yoxdur. Politoloq deyir ki, həmin sənədin bəndlərini kimin və necə şərh edəcəyi geosiyasi dəyişikliklərdən asılıdır.

“Bütün dünyada, eləcə də Cənubi Qafqazda siyasi dəyişikliklər baş verir. Cənubi Qafqazda böyük dövlətlər arasında güc balansı da Artsaxın statusundan asılıdır. Yəni tarazlıq bir tərəfə əyilirsə, o tərəf bildiyi şəkildə şərh etməyə başlayır. Əgər başqa istiqamətə dönürsə, o zaman qarşı tərəf bunu özünəməxsus şəkildə şərh edir”.

Noyabrın 9-da qəbul edilən üçtərəfli bəyanatda da aydın şəkildə göstərilir ki, Dağlıq Qarabağda təmas xətti var və tərəflər var. Siyasi elmdə təmas xətti termini nə deməkdir? Stepan Danielyan qeyd edir:

“Təmas xətti iki bölmə arasında ayırıcı xəttdir. Bu bölmələr rəsmi və qeyri-rəsmi ola bilər, lakin ziddiyyətlidir. Sənəddə qeyd olunur ki, münaqişə edən tərəflər var və onlar arasında problem və təmas xətti var. Həmin sənədlə Azərbaycan təmas xəttinin mövcudluğunu qəbul etdi. Gələcəkdə təmas xəttinin hansı məzmunda olacağı yenə də siyasi vəziyyətdən, Rusiyanın rolundan asılıdır. Gələcəkdə düşünürəm ki, İran da fəallaşacaq. İndi təbii ki, Azərbaycan məsələni onun üçün əlverişli nöqteyi-nəzərdən şərh etmək istəyir”.

Dünya yenidən formalaşdırılır. Bunun nə qədər davam edəcəyini və necə bitəcəyini proqnozlaşdırmaq çətindir. Aydın olan tək şey odur ki, hər şey aydın deyil. Və hələ də müsbət dəyişikliklər ola bilər, politoloq əmindir. Artsax məsələsinin uzun tarixi olacaq.

Daha çox göstər
Back to top button