BaşlıcaSiyasət

Azərbaycanın 44 günlük müharibədən sonra İran əleyhinə təbliğat tezisləri (1-ci hissə)

Azərbaycanda onilliklər ərzində fəal şəkildə aparılan anti-İran təbliğatı bütün mümkün sferalarda: siyasi, dini, iqtisadi, mədəniyyət və s. müxtəlif mərhələlərdə özünü büruzə verib.

 “Rus, fars, erməni türklərin düşmənidir ifadəsi  “(ərəb: “Rus, fars, Armeni, buyrus türkün geşmənidir”) Azərbaycanda xarici və təhlükəsizlik mövzularında keçirilən müxtəlif ictimai aksiyaların mərkəzi şüarlarından biridir ki, bu da növbəti dəfə həmin ölkənin cəmiyyəti dairəsində  regionda təkcə ermənilərə deyil, həm də Azərbaycanın digər qonşu xalqlarına, iranlılara və ruslara qarşı nifrət və düşmənçiliyin mövcudluğu təsvir edir.

 Üstəlik qeyd etmək lazımdır ki, bu xarakterli heç bir etiraz aksiyası Azərbaycan hakimiyyətinin göstərişi olmadan keçirilmir.

Artıq Artsaxdakı 44 günlük müharibədən sonra Azərbaycanda anti-İran təbliğatı yeni tematik rekordlar əldə edib. Hərbi əməliyyatlar başa çatdıqdan dərhal sonra Türkiyə-Azərbaycan “Zəngəzur dəhlizi” layihəsinə qarşı İranın region ölkələrinin ərazi bütövlüyünün qorunub saxlanılması və sərhədlərin dəyişdirilməsinin yolverilməzliyi ilə bağlı bəyanatı ermənipərəst siyasət kimi qəbul edilərək Azərbaycanda təqdim olunur.

Müharibədən sonrakı dövrdə isə ikitərəfli münasibətlərdə yeni təlatümlər, ikitərəfli münasibətlərdə qeydə alınan yeni gərginlik tsiklləri təbliğat sahəsində də hərtərəfli qarşıdurma ilə müşayiət olundu.

Qeyd olunan mərhəllərdən sonra 2021-ci ilin avqustunda Ermənistanda Qoris-Kapan dövlətlərarası avtomobil yolunun azərbaycanlılar tərəfindən bağlanması və sentyabrda iranlı sürücülərin həbsi, Xəzər dənizində və Azərbaycanın digər bölgələrində Türkiyə ilə birgə hərbi təlimlərin keçirilməsini ayırmaq olar.

Həmin ilin sentyabrında, 2022-ci ilin  sentyabrından başlayan Azərbaycan-İran gərginliyinin son mərhələsi, yenidən hərbi təlimlər şəklində manevrlər, 2023-cü ildə pik həddə çatan “təsir agentlərinin ovu”, yanvarın 27-də Azərbaycanın İrandakı səfirliyinə hücum nəticəsində Azərbaycan səfirliyinin fəaliyyəti dayandırılıb, əməkdaşları Bakıya köçürülüb və s.

 Təbliğat və siyasi ritorika da daxil olmaqla müxtəlif miqyaslarda gərginliyin son raundu indiyədək davam etməkdədir.

Azərbaycanda anti-İran təbliğatının mühüm istiqamətlərindən biri də İran-Ermənistan münasibətlərinin hədəfə alınmasıdır. Bu baxımdan, Azərbaycan tərəfini xüsusilə son vaxtlar İranda müntəzəm şəkildə rast gəlinən “Ermənistanla sərhəd bizim üçün qırmızı xəttdir” və ya “Ermənistanın təhlükəsizliyi bizim təhlükəsizliyimizdir” ifadələri və bu kimi məzmunlu digər  rəsmi ritorikalardan qıcıqlanır.

Bakının anti-İran təbliğatının əsas mövzularından biri də İranın əhalisinin əksəriyyəti türkdilli olan Şimal-Şərq bölgələrində “azərbaycan mənsubiyyəti” yalan tezisinin fəal şəkildə tirajlanması və tədricən müvafiq siyasi trayektoriyaya çevrilməsidir.

Qeyd edək ki, Azərbaycan İran əleyhinə təbliğatda hər zaman Türkiyənin dəstəyini alıb. Hər iki ölkə bu vəziyyəti daim manipulyasiya edir, rəsmi ritorika çərçivəsində “azərbaycanlıların hüquqlarının müdafiəsi”nin zəruriliyi kimi bürüyüb.

Yuxarıda qeyd olunanlar kontekstində müharibədən sonrakı dövrdə Azərbaycanın anti-İran təbliğat tezisləri arasında bir neçə əsas tendensiyanı ayırd etmək olar.

“Güney Azərbaycan” yalan tezisinindövrüyəyə qoyulması.

“Güney Azərbaycan”ın varlığı tezisi on illərdir ki, Azərbaycan cəmiyyətinin şüurunda yaşayır. Bir vaxtlar İranın Azərbaycan üzərində mədəniyyət, dini və buna görə də siyasi təsir rıçaqlarını kəsmək istəyən sovet hakimiyyəti tərəfindən dövriyyəyə buraxılmışdı.

Bu tezis get-gedə böyüyərək böyük antielmi “həqiqətə” çevrilib, ona görə Azərbaycanın dövlət təbliğat sistemi bu günə kimi davam edir.

Azərbaycan hökuməti öz xalqını inandırır ki, İranın Şimal-şərq əraziləri (əsasən Şərqi Atrapatakan, Qərbi Atrapatakan, Ərdəbil, Zəncan vilayətlərii) Azərbaycan torpaqlarıdır.

Növbəti dəfə  “Güney Azərbaycan” və orada qabarıq şəkildə yaşayan “azərilər” mövzusu 2022-ci ildə ikitərəfli münasibətlərin gərgin olduğu aylarda yenidən dövriyyəyə buraxılmağa başladı.

Sentyabrın 16-da “layiq olmayan hicab geyinmək” ittihamı ilə sentyabrın 14-də həbs edilən 22 yaşlı kürd əsilli Məhsa Əmininin İranda vəfat etməsindən sonra Azərbaycanda hökumət əleyhinə təbliğat tezislərinə İran əleyhinə fikirlər əlavə edilib.

 İran hökumətini “mollalar rejimi” adlandırır. Məhsa Əmininin dəfn mərasimindən sonra ölkənin müxtəlif bölgələrində, o cümlədən türkdilli iranlıların məskunlaşdığı Şimal-Şərq əyalətlərində müxtəlif miqyaslı etiraz aksiyaları keçirilir.

Bu müddət ərzində sosial şəbəkələrin Azərbaycan domenini hökumət əleyhinə təbliğat çarxları bürüdü. İlham Əliyevin fotoşəkilləri olan plakatlar və Azərbaycan haqqında məqalələr peyda olundu.

Azərbaycan mətbuatında “İranın diktatura rejiminin devrilməsi və qadınların hüquqlarının bərpası”na yönəlmiş bir sıra materiallar dərc olunmağa başlayıb. Bununla yanaşı, iranlı qadınlarla yanaşı, İranda “azərbaycanlı” qadınların hüquqlarının pozulması da təqdim edilib.

Azərbaycan Telegram kanallarında iranlı qadınların açıq şəkildə hicablarını cırıb atdıqları və ya ictimai yerlərdə hicab taxmadıqları müxtəlif video çarxlar yayımlanmağa başlayıb.

Bu, “rejimə qarşı” cəsarətli addım kimi yozulur. Azərbaycanda yaşayan qadınlar da “İranlı bacılarını” müdafiə edərək, müxtəlif sosial media platformalarında oxşar videolar çəkərək paylaşıblar.

Son zamanlar hökumət əleyhinə təbliğat və “Güney Azərbaycan”la bağlı yalan iddialar çox vaxt bir-birinə qarışır.

Azərbaycan “Xəzər” televiziya kanalının  aparıcısı ötən il noyabrın 7-də axşam xəbər buraxılışı zamanı salamında “Güney Azərbaycan” ifadəsini işlətmişdi:

 “O tərəfdə və  bu tərəfdə Azərbaycan axşamınız xeyir. Sizi artıq Güney Azərbaycanla salamlayacağıq. Əvvəllər nə Güney Azərbaycanı, nə Güney Azərbaycanlıları İranı incitməmək üçün çağırmırdıq, İranda yaşayan Azərbaycan türklərini deyirdik, amma molla rejimi bizə qarşı o qədər təxribatlar törədib ki, artıq onların adı ilə deməyimizin vaxtıdır” (0,10-0,38).

Azərbaycanın digər televiziya kanalı olan “Baku TV” nin aparıcısı Təbrizdə hava nəzəriyyəsini təqdim edərkən başındakı şərfi nümayişkaranə şəkildə çıxararaq deyib: “Qısmi buludlu olmasına baxmayaraq, biz inanırıq ki, Təbrizdə həmişə günəşli hava olacaq. Sağ olun əziz Güney azərbaycanlılar”.

Oxşar mesajlar, bir qayda olaraq, İran tərəfindən cavabsız qalmır.

Aylar öncə Azərbaycanın İrandakı səfiri olan Əli Əlizadə öz Twitter səhifəsində Təbrizin gecə fotosunu yerləşdirərək, İranda böyük səs-küyə səbəb olan “Təbrizin gecələri də gözəldir” –deyə yazmışdı.

Buna cavab olaraq bir neçə gün sonra İranın Azərbaycandakı səfiri Seyid Abbas Musəvinin Azərbaycanda yaşayan qocanın Mazandaran haqqında tatar dilində danışdığı video yerləşdirib ki, bu da Azərbaycan tərəfini biganə qoymayıb.

Güney Azərbaycanın antitezisi kimi iranlılar Azərbaycanın süni olmasını və 1828-ci ildə Türkmənçay müqaviləsinə əsasən bu ərazilərin Rusiya imperiyasının tərkibinə keçdiyini hər zaman qeyd edirlər.

Ötən il noyabrın 2-də Azərbaycan dövləti “İTV” Mahmudəli Çöhrəqanlının (“Güney Azərbaycan Milli Oyanış” hərəkatının sədri, tanınmış separatçı fəal, İran hakimiyyətinin məşhur tənqidçilərindən biri) danışdığı videonu yayıb.

İran hökumətinin parçalanması və süqutu haqqında,onların sonunun yaxınlaşdığını göstərir. Sonuncu çıxışında İran ərazisində yaşayan 45 milyon azərbaycanlının adını çəkir ki, bu da başqa bir qeyri-elmi bəyanatdır.

Lakin azərbaycanlılar bununla kifayətlənmir. 2022-ci ildə bir çox qalmaqallı açıqlamaları ilə tanınan hakim parlamentin deputatlarından olan Qüdrət Həsənquliyev noyabrın 29-da keçirilən sessiyada ölkə konstitusiyasında dəyişikliklərin həyata keçirilməsini və Azərbaycanın “Şimali Azərbaycan” adlandırılmasını təklif edib.

Düşünürəm ki, bu, həm də Güney Azərbaycan soydaşları üçün stimul olacaq.

Oxşar bəyanatlar fonunda bunun ərazi bütövlüyü və sabitliyinə son dərəcə həssas olan İran üçün qəbuledilməz addım olduğu aydın görünür.

 Xatırladaq ki, bir müddət əvvəl iranlı diplomat Əbülfəzl Zöhrəvənd Ermənistan və ermənilərin İranın müttəfiqi, Azərbaycanın isə xərçəng və İranın sivil ərazisi üçün təhlükə olduğunu bəyan edib və bu, Bakının yenidən spekulyasiyasına səbəb olub.

Bakının növbəti addımı ötən ilin sonunda, Azərbaycanın birlik və həmrəylik gününü qeyd etdiyi 31 dekabr ərəfəsində İranda “İlhamla irəli” yazılan plakatlar yayılıb, ictimaiyyət arasında “Güney Azərbaycan” bayraqlarıyla yazılar  görünüb.

Xülasə olaraq qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan təbliğat sahəsində, xüsusən də İran-Azərbaycan münasibətlərində hər hansı bir gərginlik zamanı fəal şəkildə dolaşan “Güney Azərbaycan” tezisi nəinki yalan və qeyri-elmidir, həm də açıq şəkildə müasir İranın ərazi bütövlüyünü hədəfə almaqdır.

Daha çox göstər
Back to top button