Ötən həftə əsas hadisə Hindistan hökumətinin Ermənistan da daxil olmaqla bir sıra ölkələrə hərbi attaşelər təyin etməsi olub.
Hindistan və Ermənistan arasında son bir neçə ildə əvvəllər gərginləşən diplomatik danışıqlar, xüsusən də Hindistan Xarici işlər nazirinin 2021-ci ilin oktyabrında İrəvana səfərindən sonra Hindistanın Ermənistana böyük marağı olduğunu göstərdi.
Bu barədə Firstpost yazır.
Ümumiyyətlə, son dörd ildə Yeni Dehli ilə Yerevan arasında sıx əlaqələr qurulub.
Bir çox analitiklər hesab edir ki, Hindistan və Ermənistan arasında son vaxtlar münasibətlərin yüksəlişi Cənubi Qafqaz regionunda həlledici geosiyasi oyun fonunda zərurətdir.
Ermənistan Hindistandan Cənubi Qafqazda parçalanmış geosiyasi vəziyyəti tarazlaşdırmaq istəyir. Bu arada, postsovet məkanında Ermənistana əsas dəstək sistemi olan Rusiya indi Ukrayna ilə müharibədən sonra böyük bəlaya düçar olub, Ermənistan və Azərbaycanla bağlı məsələlərə o qədər də maraq göstərmir.
2023-cü il Dağlıq Qarabağ müharibəsi zamanı Rusiya rəhbərliyinin şübhəli susqunluğu Ermənistanın yaxın gələcəkdə Rusiyadan asılılığını şübhə altına alır. Ona görə də belə görünür ki, Rusiyanın Ermənistana dəstəyinin zəifləməsi ilə Hindistan regiondakı strateji və iqtisadi maraqlarına əsaslanaraq Cənubi Qafqazda aparıcı rol oynaya bilər.
Və ola bilsin ki, Rusiya Hindistanın Cənubi Qafqazda öz rolunu oynamasına mane olmayacaq.
Üstəlik, Ermənistan Hindistandan Ermənistanla hərbi əməliyyatları dayandırmaq üçün Azərbaycan rəhbərliyinə təsir göstərməsini istəyir.
Ermənistan Hindistandan Strateji Tərəfdaşlıq Sazişi (SPA) imzalamasını və mövcud ikitərəfli müdafiə tərəfdaşlığını yeni səviyyəyə qaldırmasını istəyir.
Vurğulamaq vacibdir ki, Hindistanın Ermənistana müdafiə ixracı Ermənistanın ümumi silah idxalının təxminən 90%-ni, o cümlədən təyyarələr, radarlar və s.
Bu, hər iki ölkənin iqtisadi və strateji maraqlarına uyğundur, çünki bu, Azərbaycana Hindistanın Beynəlxalq Şimal-Cənub Ticarət və tranzit dəhlizinin (INSTC) təşəbbüsünə mane olmağı dayandırması barədə siqnal verir.
Bu, həmçinin Hindistanın müdafiə istehsalının hazırda təxminən 3 milyard dollardan 10 milyard dollara qədər əhəmiyyətli dərəcədə artması üçün təkan olacaq.
Strateji resurslar baxımından Cənubi Qafqazın geosiyasəti Hindistanın Şimal-Cənub Beynəlxalq Ticarət və Tranzit dəhlizi vasitəsilə Rusiya və Avropaya çatmaq üzrə strateji təşəbbüsünə ciddi problem yaradır.
Əsas marşrut İran, Azərbaycan və Rusiyadan keçir və nəticədə Hindistanı Avropa ilə birləşdirəcək. Bununla belə, Hindistandan Avropaya ən qısa və təhlükəsiz yol Türkiyənin təsirində olan Azərbaycandan yan keçməklə İran, Ermənistan, Gürcüstan və Rusiyadan keçə bilər.
Hindistan başa düşə bilər ki, Ermənistan niyə Hindistandan İNSTC-ni Azərbaycan vasitəsilə yox, Ermənistan vasitəsilə həyata keçirməsini istəyir:
a) İNSTC-dən strateji və iqtisadi faydalar Ermənistana gələcək və
b) Türkiyə-Azərbaycan təsirini cilovlamaq üçün.
Türkiyənin fəal dəstəyi ilə (maliyyə, müdafiə texnikası və s.) Azərbaycan Dağlıq Qarabağ ərazisini geri qaytardı. Üstəlik, Azərbaycanın Zəngəzur dəhlizinin tikilməsi ilə bağlı döyüşkən cəhdi həm Ermənistan, həm də Hindistan üçün ciddi narahatlıq doğurur.
Dəhliz tikilərsə, o, İran-Ermənistan sərhədindən keçəcək və beləliklə, İNSTC-yə ən qısa alternativ marşrut bağlanacaq.
Hindistan üçün Ermənistanın rəqibi Azərbaycan və Hindistanın əzəli düşmənləri (Pakistan və Türkiyə) arasında artan əlaqələr dərin narahatlıq doğurur.
Türkiyənin “Adriatik dənizindən tutmuş Böyük Çin Səddinə qədər” nüfuzunu yaymaq üçün bölgədəki və ətrafındakı bütün türk xalqlarını birləşdirməyi hədəfləyən Türkiyənin pantürkist gündəminin mərkəzində Azərbaycan durur.
Pakistanın onilliklər ərzində Hindistana qarşı xarici terrorçulara yardım və yaltaqlıq etdiyi məlumdur. Onun Cənubi Qafqaz işlərində fəal iştirakı Hindistanın problemlərini daha da pisləşdirəcək.
