Artsaxın müstəqillik dövrü abidələrinin, qələbəni simvolizə edən abidələrin, xaçkarların və qəhrəmanlarına həsr olunmuş abidələrinin dağıdılması Azərbaycanın anti-erməni siyasətində aydın yer tutur. Bu barədə Monument Watch bu barədə xəbərdarlıq edir.
Bu siyasət 2020-ci il müharibəsindən sonra aktivləşib və bundan sonra bir çox abidələr artıq məhv edilib. Mədəni irsin dağıdılmasının bu mexanizmindən xüsusilə Şuşinin işğaldan azad edilməsinin xatirəsinin ozlərini silmək, erməni xalqını ruhdan salmaq və psixoloji sarsıntıya məruz qoymaq məqsədilə fəal şəkildə istifadə olunur.
Şuşi şəhəri 1992-ci il mayın 8-dən 9-ə keçən gecə azad edilib. Qələbə mühüm hərbi əhəmiyyəti ilə yanaşı, nəsilləri vətənpərvərlik ruhunda tərbiyə etməli idi ki, bu da mədəni irs sayəsində mümkün olmuşdur.
Artsaxın mədəni irs mənzərəsi Şuşinin azad edilməsini sənədləşdirən və onu tərənnüm edən abidələrlə dolu idi. Tank abidəsi də onlardan biri idi. Bu tank 1992-ci ilin mayın 8-dı azad edilmiş Şuşimizə girən ilk avtomobildir.
Bu tank Artsaxın azadlıq mübarizəsinin simvolu, qələbə rəmzi, Şuşinin azad edilməsinin rəmzi abidəsi idi, burada Şuşinin azadlıq mübarizəsində şəhid olmuş qəhrəmanların xatirəsinə ehtiram göstərildi. Bu, həm də çoxları üçün müqəddəs yer, qəhrəmanın şücaətini xatırlamaq və əbədiləşdirmək üçün bir yer idi. Lakin 2023-cü ilin sentyabrında məlum olub ki, Azərbaycan Stepanakertdən Şuşiyə gedən yolda quraşdırılmış tankı söküb, sonra dağıdıb, irsi məhv edib, qələbənin xatirəsinin nəsillərə ötürülməsi ehtimalını təhlükə altına alıb.
Şuşi azad edilməsindən sonra qalib erməni ordusunun hərbçilərinin getdiyi ilk yer Şuşinin Müqəddəs Amenprkiç Ghazanchetsots kilsəsi olub və burada Müqəddəs Liturgiya mərasimi keçirilib. Bu mənada Ghazanchetsots Şuşinin azad edilməsinin qalibiyyətlə başa çatmasının mühüm simvolu idi, çünki çoxları Ghazanchetsots yüksəkliyinə qələbə bayrağını sancmaq istəyirdi. Təsadüfi deyildi ki, Azərbaycan Haaqa və Cenevrə Konvensiyalarını, eləcə də beynəlxalq humanitar qanunları kobud şəkildə pozaraq 2020-ci ilin oktyabrln 8-də kilsəni iki dəfə hədəfə alıb və ölkəyə xeyli ziyan dəyib.
Müharibədən sonra Azərbaycan kilsənin xüsusiyyəti və bütövlüyü prinsiplərini saxtalaşdırmağa başladı və qeyri-qanuni bərpa işləri ilə kilsəni dəyişdirməyə başladı. Kilsəyə qarşı işgəncələri bu günə qədər davam edir.
Müstəqillik illərində mayın 9-da səhər saatlarında təşkil olunan yürüş Şuşinin işğaldan azad edilməsi uğrunda bayram tədbirlərindən biri olub. O, Stepanakertin “Veratsnund” meydanından başlayıb, qardaşlıq qəbiristanlığına, oradan əfsanəvi tank-abidəsinə, sonra isə Vazgen Sargsyanın memorialına keçib.
2020-ci il müharibəsindən 4 il sonra Azərbaycanın Şuşinin işğaldan azad edilməsinin və Böyük Vətən Müharibəsinin qələbə yürüşünün bütün yol marşrutunu məhv edib.
Beləliklə: İlham Əliyevin bilavasitə iştirakı ilə 2024-cü ilin martında Stepanakertin “Veratsnund” meydanı “Xankəndinin “Qələbə”” meydanı adlandırılaraq şəhərin erməni kimliyinə və nəsillərin mədəni hüquqlarına xələl gətirdi.
Şəhərin adının dəyişdirilməsi, Stepanakert şəhərinin kimliyinin və tarixinin “azərbaycanlaşdırılması” Azərbaycanın ermənilərə qarşı siyasətinin sübutlarından biridir. Bundan əlavə, müharibədən dərhal sonra Vazgen Sargsyan adına parkda Artsax qəhrəmanı Vazgen Sargsyanın abidəsi murdarlanaraq dağıdılıb.
Bu yaxınlarda Şuşinin azadlıq mübarizəsində böyük rol oynamış Artsax qəhrəmanı Aşot Ghulyanın və bir çox azadlıq dörüşçülərinin abidələri dağıdılıb.
Azərbaycan daha bir əlamətdar 9 May qələbəsi ideyasını, Böyük Vətən Müharibəsindəki qələbənin xatirəsini də məhv edir. Bu siyasəti həyata keçirən Azərbaycan çox vaxt vahid mədəni mənzərədə yerləşən Vətən Müharibəsi və Artsax Azadlıq Müharibəsinə həsr olunmuş memorialları məhv edir.
Şuşidə Böyük Vətən Müharibəsi və Artsax Azadlıq Müharibəsinə həsr olunmuş abidə dağıdılıb, Azərbaycan hərbçiləri Hadrut memorialını, Artsaxın Hakaku kəndi qurbanlarının xatirəsinə həsr olunmuş memorialını da dağıdılıb. Azərbaycanlılar Artsaxın Hadrut rayonundakı Uxtadzor kəndinin Artsax Azadlıq müharibəsinə həsr olunmuş abidəsini və xaç daşını dağıdıblar.
Bu nadir mədəni irs dəyərlərinin məhv edilməsi Azərbaycanın həyata keçirdiyi erməni nifrət siyasətinin vəziyyətini və sistematik xarakterini bir daha göstərir. Bu siyasət məcburi köçkünlük və hərbi cinayətlərlə yanaşı, bəşəriyyətə qarşı ağır cinayət kimi qiymətləndirilə bilər.
