Gələn həftə Ermənistan-Azərbaycan münasibətləri ilə bağlı iki mühüm danışıqlar gözlənilir. Baş nazirin blokada məsələləri ilə məşğul olan müavinlərinin rəhbərlik etdiyi üçtərəfli işçi qrupunun Moskvada görüşü, Kişinyovda isə dövlət başçılarının iştirakı ilə beştərəfli görüşün keçirilməsi planlaşdırılır.
Mayın 27-də fərziyyə var idi ki, sənəd iyunun 1-də Kişinyovda imzalana bilər. Müqavilənin imzalanması Avropa siyasi ictimaiyyətinin sammitinin gündəliyinə daxil edilməyib, Ermənistan Xarici işlər nazirliyi bu ehtimallara cavab olaraq aydınlaşdırıb və vurğulayıb ki, Ermənistan tərəfi əsas məsələlər həll olunan anda sazişi imzalamağa hazır olacaq.
Rusiya analitik sahəsinin bir sıra nümayəndələri Ermənistanla Azərbaycan arasında münasibətlər məsələsi ilə bağlı əsas görüşlər ərəfəsindəYerevandadırlar.
Onlar həm Ermənistan-Rusiya münasibətlərinin gələcəyini, həm Rusiyanın vasitəçilik səylərini, həm də Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin perspektivlərini müzakirə edirlər.
Tarix elmləri namizədi, MDBMİ-nin Beynəlxalq Proseslərin Təhlili Laboratoriyasının direktoru Nikolay Silayev əmindir ki, Ermənistanla Azərbaycan arasında münasibətlərin sənədi Azərbaycanın tələblərinə cavab verərsə, formalaşacaq, lakin deyir ki, Ermənistan bu sənədin sülhə gətirib çıxarıb çıxarmayacağına qərar verməlidir.
O, xatırladır ki, Misc qrupunun sazişləri həm ərazi bütövlüyü, həm də digər standartları müəyyən edir, lakin deyir ki, əslində bu, sülhü təmin etməyib.
Silayevin sözlərinə görə, Rusiya analitik sahəsində onlar Rusiyanı Cənubi Qafqazdan sıxışdırıb çıxarmaq siyasətinin ssenarisini görürlər, onun fikrincə, Ermənistan və Azərbaycan arasında vasitəçilik platformasında tətbiq edilir.
“Rus ekspert Qərbin vasitəçiliyinin səmimiliyinə inanmır. O, Rusiyanın reputasiyasına xələl gətirəcək, təsirini zəiflətməyə və ya tamamilə regiondan sıxışdırıb çıxarmağa hesablanacaq istənilən sənədi imzalamaqla səyləri sürətli nəticə kimi təqdim edir.
Əslində o, əmindir ki, tezliklə imzalanacaq sənəd yalnız qısamüddətli sülhü təmin edəcək.Rusiya üçün bəli, bu, nüfuzdan salmaq problemi yaradacaq, lakin Rusiyanın təhlükəsizliyinə təhdid yaratmayacaq”.
Siyasi şərhçi Hayk Xalatyanın fikrincə, vasitəçilik platformalarında keçirilən görüşlərin tezliyindən və həmin görüşlərdən sonra verilən bəyanatlardan nəticə çıxarmaq olar. O, ilk növbədə, Moskvada keçirilən son üçtərəfli görüşü nəzərdə tutur.
“Danışıqlar prosesində hazırda lider vasitəçi qismində Qərbdir. Azərbaycan və Ermənistan mövcud məsələləri Qərbin vasitəçiliyi ilə həll etməyə daha çox meyllidirlər.
Eyni zamanda, Rusiyanın mövqeyinin zəifləsə də, bunu hətta rusiyalı ekspertlər də anlayaraq, danışırlar, o, hələ də regionda ciddi “oyunçu” olaraq qalır və nə İlham Əliyev, nə də Nikol Paşinyan iştirak dəvətlərinə məhəl qoya bilməz, lakin nəzərə alsaq ki, üçtərəfli açıqlamalardan sonra ilk dəfədir ki, heç bir ümumi açıqlama verilməyib.
Bu onu göstərir ki, Brüssel və Vaşinqton İrəvan və Bakı üçün danışıqlar platforması kimi Moskvadan daha önəmli yer tutur”.
Siyasi elmlər doktoru, “Valday” klubunun proqram direktoru Timofey Borodaçevin fikrincə, ölkələr geosiyasi dəyişikliklərdə baş verənləri düzgün başa düşməlidirlər. İndi hətta Rusiyada belə Cənubi Qafqaz ölkələrini hansı hadisələrin gözlədiyini proqnozlaşdırmaq çətindir.
“Borodaçev xüsusilə Türkiyə və Azərbaycandan danışır. O deyir ki, onlar Türkiyənin 5 ildən sonra gələcəyinin necə olacağını bilmirlər.
Rusiyalı ekspert deyir ki, üçüncü dərəcəli dəniz diktaturasına malik Azərbaycanın bir neçə ildən sonra nə baş verəcəyini də bilmirlər.
Dünyadakı bu yoxluq, təcrübəyə görə, belə bir səbəbdir ki, indiki məqamda ölkə liderləri hər gün azaldılması mümkün olmayan böyük məsuliyyəti dərk edərək qərarlar qəbul etməlidirlər”.
Siyasi texnoloq Vigen Hakopyan rəsmi Moskva üçün regionda hansı məsələlərin həqiqətən vacib olduğu sualına cavab vermək üçün bu yaxınlarda Moskvada keçirilən yüksək səviyyəli görüşə və Rusiyanın Xarici işlər naziri Sergey Lavrovun bundan əvvəl verdiyi açıqlamalara diqqət çəkir.
“Rusiya platformasında hesab edirəm ki, əsas problem kommunikasiya məsələsidir. Mən onu da istisna etmirəm ki, qapalı qapılar arxasında keçirilən ikitərəfli danışıqlar zamanı Rusiya tərəfi də 25 ildən sonra Artsaxda öz perspektivlərini anlamağa çalışırdı. Rusiya tərəfi Bu ay Moskvada keçirilən Mirzoyan-Bayram görüşündən sonra Lavrov delimitasiya, demarkasiya, kommunikasiyalar, Artsaxda təhlükəsizlik problemi ilə məşğul olmaq, yəni vəziyyəti sabitləşdirmək kimi məsələlərdə öz üstünlüklərini sadalayandan sonra öz üstünlüklərini çox açıq şəkildə ifadə etdi.
Orada da eyham vuruldu və sonra dedi ki, tərəflər bütün bu məqamları həll edə bilsələr, sülh müqaviləsi imzalamağa gedə bilərlər.Yəni ruslar üçün sülh müqaviləsi gündəmdə olan məsələ deyil”.
Vasitəçilik platformalarında müzakirə olunan məsələlərin demək olar ki, konkretləşdirilməsinin səbəbi bəlkə də budur. Gələn həftə Kişinyovda keçirilməsi planlaşdırılan beştərəfli yüksək səviyyəli görüşdə çox güman ki, sülh sazişi ilə bağlı məsələlər müzakirə olunacaq.
Eyni həftə ərzində Moskvada planlaşdırılan üçtərəfli iş yalnız blokun açılması və kommunikasiya məsələləri ilə məşğul olan işçi qrupuna aiddir. Vasitəçiliyə açıq vurğu, bəlkə də Rusiyanın beynəlxalq sanksiyalar altındakı planları ilə diktə olunur.
